طالبان همچنان به پیشروی خود ادامه می‌دهند
سقوط مرکز استان نیمروز در افغانستان
نقطه عطف در پیشروی طالبان
طالبان روز پنجشنبه گفته بود که تمرکز خود را از تسخیر روستاها به تسخیر شهرها و مراکز استانی معطوف خواهد ساخت. «آدام نوزیتر»، «تیمور شاه» و «فهیم عابد» در گزارش ۶ آگوست برای نیویورک‌تایمز نوشتند، این تصرف موفقیت‌آمیز نقطه عطفی در حرکت بی‌امان شورشیان برای افزایش فشار بر دولت افغانستان و بازگشت به قدرت در این کشور است. طالبان هفته‌هاست تعداد زیادی از شهرها را محاصره کرده‌اند؛ اما سقوط «زرنج» مرکز ولایت نیمروز در مرز افغانستان و ایران، نخستین پیشرفت چشم‌گیر این گروه در تسخیر پایتخت ولایت‌هاست. به این ترتیب، شورشیان طالبان توانستند یکی دیگر از گذرگاه‌های مهم بین‌المللی مرزی را به دست بگیرند. یک مرکز اداری منطقه‌ای هم‌اکنون در کنترل طالبان است و این نشان می‌دهد که این گروه در ماه‌های اخیر نه تنها توانسته به پیروزی‌های چشمگیری دست یابد، بلکه توانسته توجه رسانه‌ها و محافل داخلی و خارجی را نیز به خود جلب کند. در هر حال، این یک شکست بزرگ برای دولت کابل تلقی می‌شود که مجبور است توجه خود را از یکسو به پایتخت شهرها معطوف کند و نگذارد طالبان بر مراکز شهرها تسلط یابد و بیش از این پیشروی کند. از سوی دیگر، باید منابع مالی و نظامی مکفی برای تقویت قوای مسلح در پایتخت ولایت‌ها را تامین کند. این در حالی است که شاهد قلت منابع برای تقویت قوای مسلح در پایتخت استان‌ها هستیم.
سقوط زرنج به دست شورشیان طالبان روز جمعه از سوی «روح گل خیرزاد» معاون والی نیمروز و «حاجی باز محمد ناصر» رئیس شورای ولایتی تایید شد. «خیرالنسا غامی» یکی از اعضای شورای ولایتی گفت: «همه مردم از ترس طالبان در خانه‌های خود پنهان شده‌اند. وضعیت بسیار نگران‌کننده است. مردم ترسیده‌اند.» او می‌افزاید: «طالبان بدون هیچ‌گونه جنگی این شهر را تصرف کرد.» سقوط زرنج، شهری ۱۶۰ هزارنفری در همان روزی رخ داد که یک مقام ارشد دولتی در کابل ترور شد. این مقام ارشد «دواخان مینه‌پال»، رئیس مرکز رسانه‌های دولت افغانستان بود که روز جمعه به دست طالبان در مسجدی در کابل ترور شد. همچنین این سقوط در حالی است که طالبان بر شدت فشارهای خود در سایر شهرها و مراکز ولایت‌ها افزوده است و این نمی‌تواند خبر خوشی برای دولت کابل باشد. زرنج که در منتها الیه جنوب غربی کشور واقع شده، مدت‌ها به عنوان یک شهر مرزی بی‌قانون و قطب اصلی مهاجرت غیرقانونی در افغانستان تلقی می‌شد.این شهر مملو از اقتصاد غیرقانونی است که بر قاچاق مواد مخدر و سوخت استوار است.چندین دهه است که جریان مداوم افغان‌های آواره شده در اثر درگیری و فقر به هتل‌های متعلق به قاچاقچیان در این شهر هجوم می‌آورند تا از این طریق بتوانند برای ورود به ایران دست به معامله بزنند.
«اشلی جکسون»، محقق موسسه Overseas Development، می‌گوید: «نیمروز مکانی است که علاقه‌مندان کسب و کار و شبکه‌های جنایتکار بر آن حکم می‌رانند».به گفته یک مقام افغان که مجاز به صحبت با رسانه‌های خبری نبود، جنگجویان طالبان در تسخیر زرنج با مقاومت کمی مواجه شدند.طالبان می‌گویند که بر سر «معامله‌ای» دست به مذاکره با مقام‌های این ولایت زدند که بر اساس این معامله به مقام‌های این ولایت اجازه داده می‌شود که همراه با خانواده‌های خود از مرز به ایران بروند.به گفته مقام‌ها، پرواز مقامات استانی پنجشنبه شب آغاز شد یعنی زمانی که ولسوالی [شهرستان] همسایه «کنگ» سقوط کرد.این مقام‌ها افزودند که تا حدود ساعت ۲ بامداد جمعه یعنی زمانی که طالبان به این ولسوالی رسید، مردم در حال غارت و تاراج دفاتر و ادارات دولتی بودند.مقام‌ها همچنین افزودند، فقط دفتر محلی «ریاست عمومی امنیت ملی» - سازمان اطلاعات افغانستان - بود که مقاومت کرد اما آنها هم سرانجام تسلیم شدند.مقام‌های دولتی افغان همچنین اعلام کردند که یکی از نخستین اقدامات طالبان پس از ورود به «زرنج» حمله زندان شهر و آزاد کردن زندانیان بود.دیری نپایید که تمام زندانیان آزاد شده به دست طالبان در سطح شهر رژه می‌رفتند و خیابان‌ها مملو از زندانیان آزاد شده بودند.
به نوشته «نوزیتر- شاه- عابد»، اواخر همان روز نیروی هوایی افغانستان بر فراز شهر به پرواز درآمد و حملاتی را علیه مراکز پلیس و یگان‌های مرزی که به دست طالبان افتاده بود انجام داد.«ناصر»، رئیس شورای استانی، اعلام کرد که دولت نتوانست کمکی به زرنج بکند.دولت حتی از اعزام نیرو و تجهیزات هم ناتوان بود.بنابراین، مقام‌های استانی تصمیم گرفتند شهر را رها کنند تا از تلفات بیشتر جلوگیری کنند.او هر گونه معامله‌ای با طالبان در ازای فرار (با خانواده) را رد کرد.از زمان آغاز حملات طالبان در ماه می (اردیبهشت ماه)، بسیاری از جمعیت زرنج به دنبال خروج از کشور برآمدند.به گفته «دیوید منسفیلد»، پژوهشگر مهاجرت از موسسه Overseas Development، می‌گوید: در اوایل جولای، حدود ۴۵۰ وانتِ حامل مهاجران به صورت روزانه از زرنج به سوی مرز ایران می‌رفت.این دو برابر آمار خودروهایی است که در ماه مارس دست به چنین سفری می‌زدند.تصرف زرنج از نظر نمادین پیشرفت چشمگیری در مبارزات طالبان است زیرا آنها از هدف قرار دادن ولسوالی‌های روستایی فاصله گرفته و بر حمله به مراکز استان‌ها تمرکز کرده‌اند.
یگان ۲۱۵ ارتش ملی افغانستان مسوول امنیت زرنج (پایتخت ولایت نیمروز) و لشگرگاه (پایتخت ولایت هلمند) بود.رهبری این یگان توجه خود را به دفاع از لشگرگاه قرار داد و زرنج را در برابر طالبان آسیب پذیر ساخت.در هر حال، افزون بر این تسخیرها، طالبان دست به اقدام دیگری هم زده است و آن «ترور» مقام‌های دولت افغانستان است که جدیدترین مورد آن «دواخان» بود (که بالاتر به آن اشاره شد) .به نوشته گزارشگران نیویورک تایمز، طالبان طی یک سال گذشته بسیاری از مقام‌های دولت افغانستان را ترور کرده است هرچند مقام‌های طالبان مسوولیت این اقدام را نمی‌پذیرند.ترور «دوا خان» چند روز پس از حمله هماهنگ شورشیان طالبان به محل اقامت سرپرست وزارت دفاع است که هشت کشته برجای گذاشت.این حمله مُهر تاییدی بود بر توانایی طالبان در حمله به قلب پایتخت افغانستان آن هم در زمانی که آنها در عملیات نظامی خود در حال پیشروی هستند.روز جمعه در شمال افغانستان، طالبان یک پایتخت استانی دیگر یعنی «شبرغان» را از ۵ جهت مورد حمله قرار دادند و خانه‌ها و تالارهای عروسی را به آتش کشیدند.شبرغان پایتخت جوزجان است.«حلیمه صدف کریمی»، از اعضای پارلمان جوزجان، اعلام کرد که به دنبال این حمله تلفات غیرنظامی زیادی وارد شد و غیرنظامیان زیادی کشته شدند.درگیری‌ها در شهرهای مهم دیگر مانند هرات، قندهار و دیگر مراکز ولایات همه ادامه دارد.
واکنش دولت به پیروزی‌های اخیر طالبان واکنشی از سر ضعف بوده است.چنین به نظر می‌رسد که سلسله اعصاب دولت کابل چنان به هم ریخته که دیگر قادر به مدیریت و کنترل اوضاع نیست.اگرچه برخی ولسوالی‌ها از سوی نیروهای کماندویی ارتش افغانستان پس گرفته شده و آنها توانسته‌اند نیروهای طالبان را از برخی مناطق عقب برانند اما حقیقت این است که آنها خسته شده‌اند.در برخی مواقع، این نیروها برای کمک و تقویت واحدهای پلیس و ارتش اعزام می‌شوند تا مانع تسلیم شدن آنها به طالبان شوند.اما این کماندوها هم خسته و فرسوده شده‌اند.دولت افغانستان به جای توجه به نیروهای ارتش، توجه خود را به سوی بسیج مردمی و شبه نظامیان معطوف کرده و از آنها خواسته تا مانع تسلط طالبان شوند.دولت از این شبه نظامیان محلی خواسته تا «شکاف‌ها را پر کنند» و این یادآور جنگ داخلی افغانستان در دهه ۹۰ است.
