تغییر جهت‌گیری عربستان نسبت به چین

عربستان به‌عنوان مهم‌ترین عضو شورای همکاری خلیج‌فارس که همکاری زیادی با چین دارد، اخیرا در حال ساخت موشک‌های بالستیک با کمک چین است. نتیجه‌گیری سازمان‌های اطلاعاتی آمریکا می‌تواند تاثیرات مهمی‌بر تحولات سیاسی در خاورمیانه داشته باشد و تلاش‌ دولت جو بایدن، رئیس‌جمهور آمریکا برای مهار برنامه هسته‌ای ایران را پیچیده کند. عربستان قبلا از چین موشک‌های بالستیک خریداری کرده بود؛ اما تا به حال هرگز قادر به تولید آنها نبود. افشاگری‌های اخیر «سی‌ان‌ان» بر اساس سه منبع نزدیک به پرونده و تصاویر ماهواره‌ای است که نشان می‌دهد این پادشاهی حداقل در حال ساخت یک سایت موشکی است. در ماه‌های اخیر شورای امنیت ملی کاخ سفید در چندین نوبت از انتقال فناوری ساخت موشک‌های بالستیک از چین به عربستان مطلع شده است. تصاویر ماهواره‌ای نشان می‌دهد عربستان در حال ساخت موشک‌های بالستیک در پایگاهی است که قبلا با کمک چین ایجاد شده بود. پیشرفت‌های ریاض می‌تواند عمیقا توازن قوا را در منطقه تغییر دهد و تلاش‌های واشنگتن برای دستیابی به توافقی جدید با ایران را پیچیده‌تر ‌کند. ایران و عربستان رقبای منطقه‌ای سرسختی هستند و بعید است که تهران اگر ریاض در این مدت خود را به‌همان سلاح‌ها مجهز کند با توقف تولید موشک‌های بالستیک موافقت کند. مهم‌تر از همه، این واقعیت که چین در حال تامین فناوری لازم به عربستان است که موجب خدشه‌دار کردن و ضربه جدیدی به اتحاد بین ریاض و واشنگتن خواهد شد. روابطی که قبلا با اتهامات سیا علیه بن‌سلمان، وارث تاج و تخت سعودی، در قتل ستون‌نویس «واشنگتن پست» که در ۲اکتبر ۲۰۱۸ در استانبول انجام شد، به‌شدت مورد انتقاد قرار گرفته است. مدتی است که عربستان در تلاش است تا تولید داخلی موشک‌های بالستیک و صنایع نظامی خود را به‌طور کلی توسعه دهد. برای بیش از سه دهه، موجودی موشک‌های بالستیک عربستان عمدتا متکی بر سامانه‌های بزرگ وارداتی از چین بود که بسیار فراتر از برد مورد نیاز بود و آنها را نمادی از قدرت می‌دانست و در عمل کاربرد چندانی نداشت. وجود موشک‌های بالستیک ساخت چین در رژه نظامی در ۲۹ آوریل ۲۰۱۴ آشکار شد، زمانی که نیروهای مسلح عربستان دو موشک بالستیک دانگ فنگ-۳ «باد شرقی» را که مخفیانه از چین در سال ۱۹۸۸ وارد کرده بود، به نمایش گذاشتند. پس از حمله‌ای که در سپتامبر ۲۰۱۹ به زیرساخت‌های نفتی آرامکو انجام شد، ریاض به توسعه سیستم‌های پیچیده‌تر دفاعی سرعت بخشیده است. در ژانویه ۲۰۱۹، رسانه‌های بین‌المللی تصاویر ماهواره‌ای از پایگاه موشکی الوطح عربستان (واقع در ۲۰۰ کیلومتری جنوب غربی ریاض) را نشان دادند که در آن زمان کارخانه‌ای برای تولید موتورهای سوخت جامد و بسیار شبیه به موارد مورد استفاده در موشک‌های ساخت چین، اما در مقیاس کوچک‌تر به‌نظر می‌رسید. گزارش اخیر «سی ان ان» ادامه برنامه موشکی بالستیک را که برای اولین‌بار توسط آمریکا در ژانویه ۲۰۱۹ کشف شد، تایید می‌کند. از زمان جنگ سرد و به‌ویژه پس از انقلاب اسلامی ایران در سال ۱۹۷۹، آمریکا تلاش کرده است تا اطمینان حاصل کند که عربستان از طریق خرید هواپیماهای نظامی (از جمله مک دانل داگلاس اف-۱۵) در منطقه برتری هوایی دارد و ریاض را از توسعه قابلیت‌های موشکی باز داشت تا به تنش‌ها در منطقه دامن زده نشود. این نشان‌دهنده تغییر جهت‌گیری استراتژیک عربستان در قبال چین، با توجه به روابط پرتنش آن با واشنگتن است.

عربستان به این نتیجه رسیده است رابطه‌اش با واشنگتن در حال ضعیف شدن است که این امر با کاهش واردات نفت‌خام عربستان توسط آمریکا شروع شد. ریاض از سال‌ها پیش متوجه شد که روابطش با آمریکا به اندازه گذشته قابل اعتماد نخواهد بود و آمریکا تنها به نفت و مادیات عربستان چشم دوخته است. ژنرال «فرانک مکنزی» رئیس ستاد فرماندهی مرکزی آمریکا «سنتکام» در ۱۰ ژوئن ۲۰۲۰ پس از خرید پهپادهای چینی توسط عربستان و امارات اعلام کرده بود: «ما نمی‌خواهیم ریاض و ابوظبی برای خرید پهپادها به سمت چین و روسیه بروند.» بعضی از رسانه‌های بین‌المللی مدعی‌اند اعلام گزارش‌هایی مبنی بر افزایش حجم همکاری موشکی بین چین و عربستان به‌نظر یک تحریک رسانه‌ای از سوی نهادهای آمریکایی است که از عملکرد دولت بایدن راضی نیستند.»  وزیر خارجه عربستان در دیدار اخیرش با همتای چینی‌اش روابط دوستانه و عمیق دو کشور و راه‌های تقویت آن در تمامی زمینه‌های همکاری و هماهنگی مشترک را بررسی کرده و به برخی مسائل منطقه‌ای و بین‌المللی مشترک و در راس آنها تقویت امنیت و ثبات در منطقه خاورمیانه و تلاش‌های دو کشور در منطقه و جهان برای تقویت پایه‌های صلح اهمیت و حمایت از امنیت و ثبات افغانستان و دیگر تحولات منطقه‌ای و بین‌المللی پرداختند. چین بزرگ‌ترین صادرکننده به عربستان است و سرمایه‌گذاری چینی‌ها در عربستان حدود ۴۰میلیارد دلار بوده است. مبادلات تجاری دو کشور در سال گذشته به ۶۷ میلیارد دلار رسید که ۳۹میلیارد دلار آن صادرات عربستان به چین است.