هیچ تغییر اساسی در بحران اوکراین به‌وجود نیامد

دوئل تلفنی پوتین و بایدن

دنیای‌اقتصاد : روز شنبه جو بایدن، رئیس‌‌جمهوری ایالات متحده و همتای روسی‌‌اش، ولادیمیر پوتین تلفنی درباره بحران اوکراین گفت‌وگو کردند. جو بایدن به ولادیمیر پوتین هشدار داد که درصورت تصمیم پوتین برای حمله به اوکراین، ایالات متحده و متحدانش «قاطعانه پاسخ خواهند داد و عواقب سریع و شدید» را بر روسیه تحمیل خواهند کرد. به گزارش سی‌‌ان‌‌ان، در یک تماس تلفنی تقریبا یک‌ساعته، کاخ سفید اعلام کرد که بایدن برای پوتین روشن کرده است که در صورت تهاجم، چه چیزی را به خطر می‌‌اندازد. یکی از مقامات ارشد دولت پس از این تماس به خبرنگاران گفت که این بحث اساسی بود؛ اما ایالات متحده نگران است که روسیه همچنان ممکن است حمله نظامی انجام دهد.

بایدن روشن کرد که اگر روسیه حمله‌‌ای به اوکراین ترتیب دهد، ایالات متحده به همراه متحدان و شرکایش قاطعانه پاسخ خواهند داد و هزینه‌های سریع و شدیدی را بر روسیه تحمیل خواهند کرد. کاخ سفید در بیانیه‌‌ای اعلام کرد: جو بایدن، رئیس‌‌جمهوری ایالات متحده بار دیگر تاکید کرد که تهاجم بیشتر روسیه به اوکراین رنج انسانی گسترده‌‌ای را به همراه خواهد داشت و جایگاه روسیه را در صحنه جهانی تنزل خواهد داد. بایدن به رئیس‌‌جمهوری روسیه هشدار داد که اگرچه ایالات متحده همچنان آماده مشارکت در دیپلماسی است، اما با هماهنگی کامل با متحدان و شرکای خود، به همان اندازه برای سناریوهای دیگر آماده است. تماس بین دو رهبر ساعاتی پس از آن صورت می‌‌گیرد که ایالات متحده برخی از نیروهای خود را از اوکراین خارج کرد و دستور تخلیه اکثر کارکنان سفارت خود را در روز شنبه صادر کرد؛ زیرا نگرانی‌‌ها از احتمال حمله روسیه به این کشور در چند روز آینده افزایش یافته است. این اقدامات نشانه دیگری از ترس ایالات متحده است که نشان می‌‌دهد پوتین می‌‌تواند هر زمان که بخواهد دستور تهاجم را صادر کند. در این راستا روز جمعه مشاور امنیت ملی بایدن به آمریکایی‌‌ها در اوکراین برای ترک این کشور هشدار داد و تصریح کرد که این اقدام نظامی ممکن است با بمباران هوایی آغاز شود و در پی آن احتمال کشته شدن غیرنظامیان وجود دارد. یک مقام ارشد دولت بعدازظهر شنبه به خبرنگاران گفت که تماس بین دو رئیس‌‌جمهور «حرفه‌‌ای و اساسی» بود؛ اما هیچ تغییر اساسی در اصل ماجرا رخ نداد و واقعیت همانی است که از چندین هفته پیش بر آمریکا محرز شده است. این مقام پس از تماس تلفنی دو رئیس‌‌جمهور به خبرنگاران گفت: دو رئیس‌‌جمهور توافق کردند که تیم‌‌هایشان در روزهای آینده بیشتر درگیر حل مساله بحران اوکراین شوند. با این حال روسیه ممکن است هر آن تصمیم بگیرد که اقدام نظامی انجام دهد. در واقع، این یک احتمال قوی است.»

این مقام گفت که بایدن ایده‌های ایالات متحده را درباره چگونگی تقویت امنیت اروپا و همچنین پرداختن به برخی از نگرانی‌‌های امنیتی روسیه تکرار اما خاطرنشان کرد که هنوز مشخص نیست که آیا روسیه به دنبال اهداف خود از طریق دیپلماتیک است یا خیر؟ این مقام در پاسخ به این سوال که آیا روسیه تصمیمی برای حمله گرفته است، گفت: «من فکر می‌‌کنم پاسخ صادقانه به این سوال این است که ما به‌طور کامل از تصمیم‌گیری ولادیمیر پوتین، رئیس‌‌جمهوری روسیه آگاه نیستیم.» این مقام ادامه داد: «اما می‌‌دانید، ما ارزیابی خود را از این موضوع بر اساس آنچه روس‌‌ها بطور علنی می‌گویند، قرار نمی‌‌دهیم. ما ارزیابی‌‌هایمان را بر اساس آنچه در میدان می‌‌بینیم استوار می‌‌کنیم و آن اینکه شاهد تداوم استقرار روسیه در مرز با اوکراین هستیم و هیچ شواهد معنا‌‌داری از تنش‌‌زدایی یا واقعا علاقه‌‌ای به کاهش تنش وجود ندارد.»

یوری اوشاکوف، دستیار رئیس‌‌جمهوری روسیه روز شنبه این تماس را «متوازن و دادوستدگونه» توصیف کرد؛ اما گفت که ایالات متحده و ناتو نتوانسته‌‌اند به نگرانی‌‌های امنیتی اصلی روسیه رسیدگی کنند. اوشاکوف گفت: «همه این را می‌‌دانند که این گفت‌وگو در فضای پرتنش ایجادشده توسط آمریکا درباره حمله احتمالی قریب‌‌الوقوع روسیه به اوکراین انجام شد.» اوشاکوف اظهار کرد که پوتین به بایدن گفته است معلوم نیست که چرا افرادی دست به انتشار اطلاعات نادرست درباره حمله روسیه به اوکراین می‌‌زنند. وی گفت پوتین به همتای خود اطلاع داده که مسکو بررسی واکنش ایالات متحده و ناتو به پیشنهادهای روسیه درباره تضمین‌‌های امنیتی را به پایان رسانده است و در آینده نزدیک به آن پاسخ داده خواهد شد. به گفته دستیار پوتین، وی در این تماس گفته که ملاحظات بیان‌شده توسط بایدن را به دقت تجزیه و تحلیل خواهد کرد و بدون شک آنها را در نظر خواهد گرفت؛ اما متاسفانه این ملاحظات به عناصر اصلی و کلیدی ابتکارات روسیه مربوط نمی‌‌شود و هیچ تضمینی نه درباره گسترش حضور ناتو و نه درباره بازگشت به سال۱۹۹۷ وجود ندارد و در بسیاری از مسائل پاسخی دریافت نکردند. اوشاکوف همچنین درباره مواضع رئیس‌‌جمهوری آمریکا گفت که بایدن در این تماس تاکید کرده روسیه و ایالات متحده اگرچه رقیب یکدیگر هستند، اما باید تمام تلاش خود را برای جلوگیری از «بدترین سناریو» در اوکراین انجام دهند. اوشاکوف خاطرنشان کرد که دو رهبر توافق کردند ارتباط تلفنی‌‌شان را درباره همه موضوعات مورد بحث ادامه دهند. مقامات روسیه، با وجود اینکه ۱۰۰ هزار نیرو در مرز با اوکراین مستقر کرده‌‌اند و در عمل نیز اوکراین را در محاصره دریایی قرار داده‌‌اند، می‌‌گویند آمریکا کارزار اطلاعات جعلی درباره بحران اوکراین به راه انداخته است. وزارت امور خارجه روسیه روز جمعه کشورهای غربی و مطبوعات را به انتشار «کمپین اطلاعات نادرست گسترده» درباره حمله احتمالی روسیه به اوکراین «به‌‌منظور منحرف کردن توجه از اقدامات تهاجمی خود» متهم کرد. این وزارتخانه در بیانیه‌‌ای که در وب‌‌سایت خود منتشر کرد، نوشت: «در پایان سال۲۰۲۱ و آغاز سال۲۰۲۲، فضای جهانی اطلاعات با یک کمپین رسانه‌‌ای بی‌سابقه در مقیاس و پیچیدگی مواجه شد که هدف آن متقاعد کردن جامعه جهانی است که فدراسیون روسیه در حال تدارک تهاجم به خاک اوکراین است.»

همه چشم‌ها، خیره به اوکراین

به گفته یک مقام دولت، ایالات متحده تخمین زده است که روسیه بیش از ۱۰۰هزار سرباز در نزدیکی مرز اوکراین دارد که هزاران نفر فقط در این هفته به آن اضافه شدند. جیک سالیوان، مشاور امنیت ملی جو بایدن روز جمعه به خبرنگاران گفت که حمله روسیه به اوکراین ممکن است به‌‌زودی آغاز شود و با بمباران هوایی و حملات موشکی آغاز شود. او به همه آمریکایی‌‌های ساکن اوکراین توصیه کرد که هرچه سریع‌‌تر برای امنیت خود کشور را ترک کنند. او تصریح کرد: «بدیهی است که نمی‌‌توانیم آینده را پیش‌‌بینی کنیم و دقیقا نمی‌‌دانیم که چه اتفاقی قرار است بیفتد. اما خطر اکنون به اندازه کافی زیاد و فوری است و برای همین باید تمام جوانب را با احتیاط سنجید.» به همین منظور پنتاگون با انعکاس نگرانی فوری واشنگتن درباره افزایش روزافزون نظامی روسیه در اطراف همسایه کوچک‌ترش، گفت که ۱۶۰ مربی نظامی آمریکایی را به‌طور موقت از کشور خارج می‌کند؛ جایی که آنها با نیروهای اوکراینی در نزدیکی مرز لهستان کار می‌‌کردند. به نوشته روزنامه نیویورک‌‌تایمز، حتی با وجود اینکه بایدن و پوتین روز شنبه با یکدیگر گفت‌وگو کردند؛ اما شواهد نشان می‌‌دهد که راهکار دیپلماتیک در حال رسیدن به یک بن‌‌بست است.

مقامات اطلاعاتی ایالات متحده فکر می‌‌کردند که پوتین آماده است تا پایان بازی‌‌های المپیک زمستانی در پکن صبر کند؛ چراکه برای رئیس‌‌جمهوری روسیه شی جین‌پینگ، به‌عنوان یک شریک و متحد مهم تلقی می‌‌شود و وی قصد دستور دادن برای حمله احتمالی ندارد. اما آنها می‌‌گویند که در روزهای اخیر آمریکایی‌‌ها می‌‌گویند به شواهدی دست پیدا کرده‌‌اند که حاکی از حمله روسیه تا پیش از پایان المپیک زمستانی چین است. سالیوان روز جمعه به خبرنگاران گفت: «ما همچنان شاهد نشانه‌هایی از تشدید تنش روسیه، از جمله ورود نیروهای جدید به مرز اوکراین هستیم.» مقامات گفتند که ایالات متحده اطلاعاتی را جمع‌‌آوری کرده است که روسیه «چهارشنبه» را به‌عنوان تاریخ هدف برای شروع هرگونه اقدام نظامی در نظر دارد. البته نهادهای اطلاعاتی آمریکا می‌‌گویند این احتمال که ذکر یک تاریخ خاص می‌‌تواند بخشی از تلاش روسیه برای اطلاع‌‌رسانی نادرست باشد، هم نباید دور از نظر داشت.

در مقابل اوکراین این ادعای آمریکا را قبول ندارد. در این زمینه دولت اوکراین خواستار آرامش شد و ولادیمیر زلنسکی، رئیس‌‌جمهوری این کشور گفت که اطلاعاتی حاکی از حمله قریب‌‌الوقوع روسیه را ندیده و «ارائه اطلاعات بیش از حد» درباره حمله احتمالی باعث ایجاد ترس غیرضروری شده است. در این شرایط ایالات متحده اعزام نیرو برای دفاع از اوکراین را رد کرده، اما استقرار نیروهای خود را به کشورهای عضو ناتو در شرق اروپا افزایش داده است. کاخ سفید مشتاق است تا از تکرار تخلیه پر هرج و مرج کارمندان سفارت ایالات متحده از کابل در ماه آگوست گذشته به‌دلیل سقوط افغانستان به دست طالبان جلوگیری کند. ایالات متحده و کشورهایی از جمله بریتانیا، دانمارک، آلمان، ژاپن، لتونی و هلند به‌طور فزاینده‌‌ای درخواست فوری برای خروج شهروندان خود از اوکراین داشته‌اند. یک مقام وزارت خارجه آمریکا روز شنبه تاکید کرد که ارتش آمریکا مانند نیروهای نظامی در افغانستان، شهروندان آمریکایی را از اوکراین خارج نخواهد کرد. روز شنبه، شرکت هواپیمایی هلندی، KLM، با اشاره به وضعیت امنیتی اعلام کرد که پروازهای خود به اوکراین را متوقف خواهد کرد.