تسخیر مناطق وسیعی از دونباس

آوریل هینز روز سه‌‌شنبه به قانون‌گذاران آمریکایی گفت: «ارزیابی ما این است که ولادیمیر پوتین، رئیس‌‌جمهوری روسیه برای یک درگیری طولانی در اوکراین آماده می‌‌شود که در جریان آن به‌‌دنبال اهدافی فراتر از دونباس است.» او اظهار کرد: «پوتین به مرور زمان روی ضعیف شدن عزم غرب حساب باز می‌‌کند و با تداوم جنگ، این نگرانی وجود دارد که در ماه‌های آینده سیر تحولات به کدام سمت و سو می‌‌رود.» هینز ادامه داد: «پوتین به احتمال زیاد به این نتیجه رسیده است که روسیه نسبت به دشمنانش توانایی و تمایل بیشتری برای تحمل چالش‌‌ها دارد و او احتمالا درباره ایالات متحده و اتحادیه اروپا به این نتیجه رسیده است که با بدتر شدن کمبود مواد غذایی، تورم و قیمت انرژی، ضعیف خواهند شد.» مدیر اطلاعات ملی آمریکا افزود: «با توجه به این واقعیت که پوتین با عدم تطابق اهداف خود و قابلیت‌‌های نظامی متعارف فعلی روسیه مواجه است، این احتمالا به آن معنی است که ظرف چند ماه آینده شاهد حرکت در مسیری غیرقابل پیش‌‌بینی‌‌تر و بالقوه تشدیدکننده‌‌تر خواهیم بود.» ژنرال اسکات بریر هم اظهار کرد: «روس‌‌ها در حال برنده شدن نیستند و اوکراینی‌‌ها هم برنده نمی‌‌شوند و ما تا حدودی با یک بن‌‌بست روبه‌رو هستیم.» او گفت که این بن‌بست می‌تواند برای مدتی ادامه یابد. دریاسالار بریر که به سوال سناتور تام کاتن، جمهوری‌‌خواهِ آرکانزاسی پاسخ می‌‌داد، گفت که اوکراین درنهایت می‌تواند قدرت رزمی بیشتری از خود نشان دهد. ژنرال اما تصریح کرد: «اگر روسیه یک جنگ تمام‌عیار اعلام کند و دست به سربازگیری گسترده بزند، می‌‌تواند هزاران سرباز دیگر را وارد نبرد کند.» هینز هم گفت: «با توجه به اینکه اوکراین و روسیه معتقدند می‌‌توانند پیشرفت نظامی کنند، راه‌حل دیپلماتیک در کوتاه‌مدت قابل اجرا به نظر نمی‌‌رسد.» او ادامه داد: «روندهای کنونی این احتمال را افزایش می‌‌دهد که پوتین حکومت نظامی اعمال کند، تولید صنعتی را تغییر دهد یا اقدامات نظامی تشدیدکننده‌‌ای را انجام دهد که می‌تواند شامل تهدیدات هسته‌‌ای بیشتری باشد.» هینز گفت: اگر پوتین به این نتیجه برسد که در رسیدن به اهدافش به مشکل برخورده است، می‌‌تواند مجوز یک رزمایش بزرگ هسته‌‌ای را بدهد؛ اگرچه ایالات متحده همچنان بر این باور است که تهدید قریب‌‌الوقوعی وجود ندارد که پوتین اجازه استفاده از سلاح هسته‌‌ای را بدهد.»

این سخنان در شرایطی ابراز می‌‌شود که روسیه با وجود اشتباهاتی که داشته، تقریبا کنترل کامل منطقه دونباس را به‌دست آورده است. به نوشته روزنامه نیویورک‌‌تایمز روسیه در میدان نبرد به اراضی قابل توجهی دست یافته و این در پروسه درگیری‌‌های روزانه پنهان مانده است. وزارت دفاع روسیه روز سه‌‌شنبه اعلام کرد که نیروهایش در شرق اوکراین تا مرز بین دونتسک و لوهانسک، دو استان روسی‌‌زبان که جدایی‌‌طلبان مورد حمایت مسکو هشت سال است با ارتش اوکراین می‌‌جنگند، پیشروی کرده‌‌اند. اظهارات این وزارتخانه، در صورت تایید، این چشم‌‌انداز را تقویت می‌‌کند که روسیه می‌‌تواند به زودی کنترل کامل منطقه موسوم به دونباس را به‌دست آورد. البته به نظر می‌‌رسد این با آنچه هدف بزرگ پوتین، در هنگام آغاز جنگ بود، فاصله زیادی دارد: «تصرف سریع و آسان بخش‌های وسیع اوکراین، از جمله کی‌‌یف، سرنگونی یک دولت متخاصم و جایگزینی با وفاداری بی چون و چرا که اطاعت اوکراین را تضمین کند.» با این وجود، تصرف دونباس، همراه با موفقیت اولیه روسیه در تصرف بخش‌هایی از جنوب اوکراین در مجاورت شبه‌‌جزیره کریمه، که روسیه آن را در سال۲۰۱۴ ضمیمه خاک خود کرد، به کرملین اهرم بسیار قدرتمندی در هرگونه مذاکره برای توقف درگیری در آینده می‌‌دهد.

روس‌‌ها از مزیت تسلط دریایی در دریای سیاه برخوردار هستند؛ تنها مسیر دریایی برای تجارت اوکراین که در نهایت می‌‌تواند موجب فلج اقتصادی اوکراین شود و در نهایت ضربه‌‌ای هم به اقتصاد دنیا بزند؛ چراکه با عدم صادرات غلات از اوکراین، دنیا بیش از پیش دچار کمبود خواهد شد. در چند هفته گذشته، نیروهای اوکراینی و روسی درگیر جنگ فرسایشی شده‌‌اند و اغلب بر سر مناطق کوچکی به‌شدت با هم درگیر می‌‌شوند؛ درحالی‌که روزی یک روستا در دست روس‌‌ها است، روز دیگر همان روستا به دست نیروهای اوکراینی می‌‌افتد. با این حال، روسیه به یکی از اهداف اصلی خود دست یافته است: «تصرف یک پل زمینی که خاک روسیه را به شبه‌‌جزیره کریمه متصل می‌‌کند.»

در این جنگ اوکراینی‌‌ها به‌طور فزاینده‌‌ای به تزریق کمک‌‌های نظامی و بشردوستانه غرب وابسته هستند که بیشتر آن از سوی ایالات متحده است؛ جایی که مجلس نمایندگان آمریکا شامگاه سه‌‌شنبه به تصویب یک بسته اضطراری نزدیک به ۴۰میلیارد دلار رای داد. زمانی که جنگ آغاز شد، تعدادی از ماهرترین جنگجویان ارتش روسیه از کریمه و جنوب روسیه وارد خاک اوکراین شدند و به سرعت نواری از خاک این کشور را در امتداد دریای آزوف تصرف کردند. آخرین سنگر دفاعی اوکراین در این منطقه، به کارخانه فولاد آزوفستال در ماریوپول بازمی‌‌گردد که به چند صد سرباز گرسنه که اکنون عمدتا در پناهگاه‌ها پنهان شده‌‌اند، محدود شده است. اما تلاش نیروهای روسیه برای استحکام بخشیدن به این پل زمینی به‌دلیل استقرار نیروهای اوکراینی در امتداد یک جبهه شرقی-غربی که مزارع گندم اوکراین در آن حضور دارد، به چالش کشیده شده است.

 همزمان فرماندار خارکیف می‌گوید: شدت حملات روسیه به این منطقه افزایش یافته است و به ساکنان هشدار می‌‌دهد حتی زمانی که آژیر قرمز به صدا در نمی‌‌آید، در پناهگاه‌ها بمانند. فرماندار منطقه خارکیف مدعی شده است که شدت گلوله‌‌باران روسیه به‌ویژه در مناطق مسکونی، روز سه‌‌شنبه افزایش یافته است. او می‌‌گوید: روز سه‌‌شنبه شش نفر زخمی شدند. دو نفر دیگر در مناطق ایزیوم و لوزوفسکی زخمی شدند و یک نفر هم در منطقه کوپیانسک کشته شد. این در حالی است که خبرگزاری دولتی ریانووستی روسیه به نقل از رئیس مرکز کنترل دفاع ملی روسیه مدعی شد که سربازان اوکراینی با شلیک به شش خودروی غیرنظامی دست به یک اقدام «تحریک‌‌آمیز» در خارکیف زده‌‌اند. به گفته او، طبق اطلاعات موثق موجود، رژیم کی‌‌یف در منطقه خارکیف اقدام خونین دیگری را مطابق با سناریوی بوچا انجام داد. سرهنگ میخائیل میزینتسف گفت: در بخش جاده بین شهرک‌‌های استاری و نووی سالتوف، سربازان نیروهای مسلح اوکراین به شش خودروی غیرنظامی که پرچم‌‌های سفید روی آنها نصب شده بود، شلیک کردند. میزینتسف همچنین گفت که نیروهای اوکراینی مستقر در خانه‌های شخصی در بلایا کرینیتسا در منطقه خرسون به چندین سرباز روسی حمله کرده‌‌اند. میزینتسف گفت: «به این ترتیب ارتش اوکراین از ساکنان خانه‌ها به‌عنوان سپر انسانی استفاده می‌‌کند.»

حمله سایبری

ایالات متحده و کشورهای اروپایی روز سه‌‌شنبه اعلام کردند که یک حمله سایبری که ساعاتی قبل از حمله ۲۴ فوریه در اوکراین باعث از بین رفتن ارتباطات ماهواره‌‌ای در اوکراین شد، کار دولت روسیه بوده است. این حمله توسط پنتاگون و صنایع خصوصی دفع شد؛ اما این حمله آسیب‌‌پذیری‌‌های جدیدی را در سیستم ارتباطی جهانی هویدا کرد.

این دولت‌ها در اقدامی هماهنگ، مسکو را مقصر دانستند؛ اما به صراحت از سازمانی که تلاش پیچیده‌‌ای برای از بین بردن ارتباطات اوکراین انجام داده است، نامی نبردند. اما مقامات آمریکایی که خواستند نامشان فاش نشود، گفتند که این کار سازمان اطلاعات نظامی روسیه موسوم به «G.R.U » است؛ همان گروهی که مسوول هک کمیته ملی دموکرات‌‌ها در سال۲۰۱۶ بوده و پیش‌تر هم مجموعه‌ای از حملات دیگر به ایالات متحده و اوکراین داشته است. جوزپ بورل فونتلس، دیپلمات ارشد اتحادیه اروپا در بیانیه‌ای گفت: «این حمله سایبری غیرقابل قبول، نمونه دیگری از الگوی مستمر رفتار غیرمسوولانه روسیه در فضای سایبری است که بخشی جدایی‌‌ناپذیر از جنگ این کشور به اوکراین را تشکیل می‌‌دهد.»

حملات سایبری که اوکراین را هدف قرار می‌‌دهد، از جمله علیه زیرساخت‌های حیاتی، می‌‌تواند به کشورهای دیگر سرایت کند و اثرات سیستماتیک ایجاد کند که امنیت شهروندان اروپا را در معرض خطر قرار دهد. این حمله روی سیستمی رخ داد که خدمات ارتباطی ماهواره‌‌ای پرسرعت آن توسط «ویاست»، یک شرکت کالیفرنیایی تامین می‌‌شود. این حمله چند هفته پس از آن صورت گرفت که برخی از وب‌‌سایت‌‌های دولتی اوکراین با نرم‌‌افزار «Wiper » که داده‌ها را از بین می‌‌برد، مورد حمله قرار گرفتند.

مقامات آمریکایی و اروپایی گفتند که حمله ویاست به نظر می‌‌رسد با هدف مختل کردن فرماندهی و کنترل اوکراین بر نیروهایش در اولین ساعات حساس حمله روسیه صورت گرفته است. این هک همچنین دسترسی به اینترنت هزاران غیرنظامی را در اوکراین و سراسر اروپا از بین برد. حتی عملیات هزاران توربین بادی در آلمان را که با فناوری ویاست برای نظارت بر شرایط و کنترل شبکه توربین‌‌ها متکی بودند، با اختلال روبه‌رو کرد. ویاست بلافاصله تحقیقاتی را آغاز کرد و با «من‌‌دیانت»، شرکت امنیت سایبری، تماس گرفت تا گزارشی در این خصوص تهیه کند. درحالی‌که ویاست نتیجه‌‌گیری‌های اولیه را در ماه مارس منتشر کرد، مطالعات عمیق‌‌تر در دسترس عموم قرار نگرفت.