دستاوردهای انقلاب در آستانه چهل سالگی
به نظر می‌رسد از ضروریات پرداختن به تبیین و ارزیابی دستاوردهای انقلاب اسلامی، شناخت ماهیت این انقلاب است. این شناخت را از دو طریق می‌توان به دست آورد: نخست از خلال گفته‌ها و نوشته‌های رهبری و معمار انقلاب و دیگری مشاهدات میدانی و در خلال شعارها و سوگیری‌های محتوایی مردم در دوران مبارزه علیه رژیم پهلوی.
امام خمینی رضوان‌الله تعالی علیه در نخستین بند از وصیت نامه خودچنین می‌فرمایند:
«ما می‌دانیم که این انقلاب بزرگ که دست جهانخواران و ستمگران را از ایران بزرگ کوتاه کرد، با تأییدات غیبی الهی پیروز گردید. اگر نبود دست توانای خداوند امکان نداشت یک جمعیت ۳۶ میلیونی با آن تبلیغات ضد اسلامی و ضد روحانی خصوص در این صد سال اخیر و با آن تفرقه افکنی‌های بی‌حساب قلمداران و زبان مُزدان در مطبوعات و سخنرانی‌ها و مجالس و محافل ضد‌اسلامی و ضد‌ملی به صورت ملیت، و آن‌همه شعرها و بذله گویی‌ها، و آن‌همه مراکز عیاشی و فحشا و قمار و مسکرات و مواد مخدره که همه و همه برای کشیدن نسل جوان فعال که باید در راه پیشرفت و تعالی و ترقی میهن عزیز خود فعالیت نمایند، به فساد و بی‌تفاوتی در پیشامدهای خائنانه، که به دست شاه فاسد و پدر بی‌فرهنگش و دولت‌ها و مجالس فرمایشی که از طرف سفارتخانه‌های قدرتمندان بر ملت تحمیل می‌شد، و از همه بدتر وضع دانشگاه‌ها و دبیرستان‌ها و مراکز آموزشی که مقدرات کشور به دست آنان سپرده می‌شد، با به کار گرفتن معلمان و استادان غرب‌زده یا شرق‌زده صد‌درصد مخالف اسلام و فرهنگ اسلامی بلکه ملی صحیح، با نام «ملیت» و «ملی گرایی»، گرچه در بین آنان مردانی متعهد و دلسوز بودند، لکن با اقلیت فاحش آنان و در تنگنا قرار دادنشان کار مثبتی نمی‌توانستند انجام دهند و با این‌همه و ده‌ها مسائل دیگر، از آن جمله به انزوا و عزلت کشیدن روحانیان و با قدرت تبلیغاتْ به انحراف فکری کشیدن بسیاری از آنان، ممکن نبود این ملت با این وضعیت یکپارچه قیام کنند و در سرتاسر کشور با ایدة واحد و فریاد «الله اکبر» و فداکاری‌های حیرت‌آور و معجزه آسا تمام قدرت‌های داخل و خارج را کنار زده و خود مقدرات کشور را به دست گیرد. بنابراین شک نباید کرد که انقلاب اسلامی ایران از همة انقلاب‌ها جدا است: هم در پیدایش و هم در کیفیت مبارزه و هم در انگیزه انقلاب و قیام. و تردید نیست که این یک تحفه الهی و هدیه غیبی بوده که از جانب خداوند منان بر این ملت مظلوم غارتزده عنایت شده است».
این تحفة الهی حاصل مجاهدت مردان و زنانی از این ملت بود که با نام خدا و اعتماد به وعدة او که: «یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنوا إِن تَنصُرُوا اللَّهَ یَنصُرکُم وَیُثَبِّت أَقدامَکُم » (محمد۷) و به تبعیت از دعوت امام خمینی رضوان‌الله تعالی علیه به‌پا خاستند و توانستند با اتکال به خداوند تبارک و تعالی رژیمی را که شرق و غرب عالم از او حمایت می‌کردند، از پا درآورند.
انگیزه‌های ایمانی مردم در این انقلاب را نیز می‌توان در تبعیت از رهبری مرجع دینی‌شان و همچنین شعارهای انقلاب که همه برگرفته از آموزه‌های مکتب عاشورا بود جستجو کرد. به نمون‌هایی از شعارهای مردم در راهپیمایی‌های دوران مبارزه توجه نمایید:
الف. شعارهای ملهم از عاشورای حسینی:
- نهضت ما حسینیه، رهبر ما خمینیه
- خمینی خمینی ـ تو وارث حسینی
- تا خون مظلومان به جوش است، آوای عاشورا به گوش است
ب شعارهایی که عدالت علوی را فریاد می‌زدند:
- هر کس که عدالت خواه است، از عدل علی آگاه است
- ظلم شاهنشاهی نابود باید گردد
- ایران ما دریای خون است رژیم ظالم شاه سرنگون است.
ج. شعارهایی که حکومت برپایة اسلام را فریاد می‌زدند:
- استقلال، آزادی، حکومت اسلامی
- نه شرقی، نه غربی، جمهوری اسلامی
- نه سازش سیاسی، نه قانون اساسی، به گفته خمینی جمهوری اسلامی
د. شعارهایی که رهبری امام خمینی را فریاد می‌زدند:
- راه ما راه خدا، رهبر ما روح خدا
- ما همه سرباز توایم خمینی، گوش به فرمان توایم خمینی
- امام ما خمینی، رهبر انقلاب است، جمهوری اسلامی، مظهر عدل و داد است.
تصویری که مردم به یمن آموزش‌های امام و شاگردان مکتب ایشان از عدالت علوی و ظلم ستیزی حسینی پیدا کرده بودند، چنان بصیرتی در آنها ایجاد کرده بود که به خوبی به ماهیت رژیم وابستة پهلوی پی برده بودند.
اگر بخواهیم به مهمترین دستاوردهای سیاسی انقلاب اسلامی ایران بپردازیم می‌توانیم از جمله به موارد زیر اشاره کنیم:
۱. انقلاب اسلامی فرصتی شد تا اعجاز قرآن در جامعه رخ بنماید. خداوند که مؤمنان را از دنیا گرایی برحذر می‌دارد و آنها را به جهاد در برابر ظلم فرا می‌خواند: «یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آَمَنُوا مَا لَکُمْ إِذَا قِیلَ لَکُمُ انْفِرُوا فِی سَبِیلِ اللَّهِ اثَّاقَلْتُمْ إِلَى الْأَرْضِ أَرَضِیتُمْ بِالْحَیَاةِ الدُّنْیَا مِنَ الْآَخِرَةِ فَمَا مَتَاعُ الْحَیَاةِ الدُّنْیَا فِی الْآَخِرَةِ إِلَّا قَلِیلٌ (توبه۳۸)، به آنها وعده می‌دهد چنانچه در این مسیر گام بردارید از نصرت الهی برخوردار خواهید شد. «ِانَّ اللهَ مَعَ الَّذینَ اتَّقَوا وَ الَّذینَ هُم مُحسِنُون» (نحل۱۲۸). و حتی به آنها می‌گوید در این راه از بازماندگی سست عنصران و آنها که در میانة راه شما را رها می‌کنند نیز نگران نباشید که «...کم مِّن فِئَةٍ قَلِیلَةٍ غَلَبَت فِئَةً کثِیرَةَ بِإِذْنِ اللَّهِ وَ اللَّهُ مَعَ الصابرِینَ» (بقره۲۴۹).
ملت ایران با به پا خاستن در برابر ظلم حکام رژیم پهلوی به عنوان گوشه‌ای از ظلم جهانی و استقامت در این مسیر علیرغم همة مشکلات ناشی از تقابل جریان سلطه و ایادی داخلی آنها و نیز از راه ماندگان انقلاب آیات الهی قران را تفسیر کرد و اعجاز قرآن را متجلی نمود.
۲. از دستاوردهای مهم انقلاب اسلامی شکل‌گیری حکومت اسلامی بود. علیرغم تأکید اسلام به ضرورت برقراری قسط و عدل در همة شئون جامعة اسلامی، و این که استقرار قسط و عدل جز در سایة تشکیل حکومت محقق نمی‌شود، و علیرغم تلاش و کوشش همة انبیا و اولیای الهی، اندیشة تشکیل حکومت اسلامی جز در برهه‌هایی از تاریخ آن هم نه به‌طور کامل شکل نگرفته بود.
۳. شکل گیری گفتمان ولایت فقیه به عنوان امامت مستمر و نیابت امام معصوم برای ادارة جامعه در ادبیات سیاسی اسلام از نقاط درخشان سیاسی و دستاوردهای مهم انقلاب اسلامی است. در این نگاه، علاوه بر رابطة امت و امام که نمونة منحصر به فردی از رابطه بین مردم و زمامدار جامعه است، اجتهاد مستمر ولی فقیه موجب افزایش ظرفیت حکومت در مواجهه با شرایط جدید و مسائل مستحدثه شده؛ همانطور که امام راحل پس از گذشت مدتی از شکل‌گیری حکومت اسلامی و تجربیات به دست آمده، در بارة برخی کاستی‌ها در قانون اساسی نخستین، به اصلاح و تغییراتی در آن همت گماشتند تا بخش‌های مختلف نظام بتوانند با نشاط و قدرت بیشتر به راه خود ادامه دهند.
۴. استقلال ملت ایران که یکی از شعارهای اصلی انقلاب تحت عنوان نه شرقی، نه غربی، جمهوری اسلامی بود شکل گرفت. به نحوی که به جرأت می‌توان گفت امروز تنها حکومت دنیا که مستقل از مناسبات سلطة جهانی در جهت منافع ملت خود تصمیم می‌گیرد، جمهوری اسلامی ایران است.
۵. آزادی یکی دیگر از دستاوردهای انقلاب اسلامی برای ملت ایران بود. خوشبختانه آنچه به عنوان آزادی در نظام اسلامی مطرح است، نه آن بی بند و باری است که جریان سلطه به عنوان ابزار توسعة قدرت به دنبال رواج آن است؛ بلکه به معنای رهایی از همة بندها و حصارهایی است که مانع رشد و سعادت انسان است.
۶. انقلاب اسلامی موجب عزت و سربلندی ملت ایران در نظر جهانیان شد که این خود نیز تفسیر آیة دیگری از قرآن است که خداوند فرمود: «وَلا تَهِنوا وَلا تَحزَنوا وَأَنتُمُ الأَعلَونَ إِن کُنتُم مُؤمِنینَ» (ال عمران۱۳۹). قبل از پیروزی انقلاب دولت ایران چیزی درحد عروسک خیمه شب بازی آمریکا بیشتر نبود. در همة شئون وابسته به آنها بود و بدون این که این وابستگی کوچکترین ارمغانی برای ملت ایران دربر داشته باشد، هرجا منافع آنها ایجاب می‌کرد، از ثروت و حیثیت ملت ایران هزینه می‌کردند که نمونه‌های روشن آن را می‌توان در حمایت رژیم شاه از رژیم جعلی اسراییل در هنگامة جنگ با اعراب و همچنین سرکوب نهضت‌های منطقه‌ای دانست. پادشاه ایران نخستین رئیس دولتی بود که هربار پس از انتخاب رئیس جمهور جدید آمریکا برای دستبوسی و اظهار ارادت و وفاداری نسبت به او به آمریکا سفر می‌کرد. سفارت خانة کشورهای غربی به ویژه امریکا در این کشور فعال مایشاء بودند و ... درحالی که امروز نه تنها ایران عزتمند روی پای خود ایستاده، بلکه به عنوان یکی از محورهای اصلی قدرت در منطقه و جهان فعال است و ایران عزیز ما در بسیاری از مناسبات و معادلات سیاسی جهان نقش فعال و تعیین کننده‌ای دارد.
۷. یکی از ثمرات مهم سیاسی انقلاب اسلامی وحدت ملی بود. درجریان انقلاب اسلامی ملت ایران به ندای رهبر خویش مبنی بر وحدت پاسخ دادند و با حلقه زدن جمعی پیرامون پیر جماران به عنوان عمود خیمة انقلاب اسلامی، مفسر آیة «وَاعتَصِموا بِحَبلِ اللَّهِ جَمیعًا وَلا تَفَرَّقوا» (ال عمران۱۰۳) شدند؛ چه آنها باور داشتند که نزاع و تفرقه همانطور که در آموزه‌های الهی آمده آنها را سست و در مقابل دشمنان آسیب‌پذیر می‌کند؛ «وَأَطیعُوا اللَّهَ وَرَسولَهُ وَلا تَنازَعوا فَتَفشَلوا وَتَذهَبَ ریحُکُم وَاصبِروا إِنَّ اللَّهَ مَعَ الصّابِرینَ» (انفال۴۶). تجلی تداوم این وحدت علاوه بر نقش‌آفرینی مردم در هنگامه‌هایی چون دفاع از مرزهای میهن اسلامی و خاموش کردن فتنه‌ها و حضور در فراخوان‌های ملی همچون انتخابات و راه‌پیمایی‌ها، در مشارکت در طرح‌هایی چون دفاع از حریم اسلام و کشور و محرومیت زدایی و ... نیز دیده می‌شود.
۸. از دیگر آثار سیاسی انقلاب اسلامی شکل گیری قدرت ملی بود. قدرتی که ناشی از وحدت مردم و برخورداری از معیت خداوند تبارک و تعالی است؛ «إِنَّ اللَّهَ مَعَ الَّذینَ اتَّقَوا وَالَّذینَ هُم مُحسِنونَ»(النحل ۱۲۸) و «إِنَّ اللَّهَ یُدَافِعُ عَنِ الَّذِینَ آمَنُوا»(حج۳۸)؛ چه حتی اگر این اتحاد، اتحاد ایمانی نبود، به مصداق آیة ۲۹ سورة عنکبوت که: « مَثَلُ الَّذِینَ اتَّخَذُوا مِنْ دُونِ اللَّهِ أَوْلِیاءَ کَمَثَلِ الْعَنْکَبُوتِ اتَّخَذَتْ بَیْتاً وَ إِنَّ أَوْهَنَ الْبُیُوتِ لَبَیْتُ الْعَنْکَبُوتِ لَوْ کانُوا یَعْلَمُونَ»، آسیب‌پذیر و شکننده می‌شد. بنابراین یکی از موضوعاتی که امام خمینی رضوان الله تعالی علیه وارد ادبیات انقلاب کردند، نقش وحدت، یکپارچگی و حضور مردم در صحنه، در شکل گیری قدرت ملی صرف‌نظر از توانایی‌ها اقتصادی و نظامی کشور بود.
۹. احیای معنویت در جهان یکی دیگر از دستاوردهای سیاسی انقلاب اسلامی ایران بود. در دورانی که انسان سرخورده از مکاتب شرقی و غربی به دنبال روزنه‌ای برای قرارگرفتن در معرض نور حقیقت بود، ناگهان خورشید انقلاب ظهور کرد و جهانی را به تفکر و تأمل واداشت. حقیقتی که نقاب از چهرة واقعی سیاستمداران سلطه طلب برداشت. این انقلاب موجب جلب توجه بسیاری به اسلام و معارف اسلامی شد. تا آنجا که در برهه‌هایی از تاریخ پس از پیروزی انقلاب اسلامی قران درمیان سایر کتب از بیشترین اقبال در جوامع غربی برخوردار شد.
۱۰. از دیگر آثار و پیامدهای انقلاب اسلامی، بیداری اسلامی بود. ایستادگی ملت ایران دربرابر زیاده‌خواهی‌های جریان سلطه و پیروز بیرون آمدن از بسیاری میدان‌های آزمون همچون کودتاهای مکرر و برخی شورش‌های منطقه‌ای و هشت سال جنگ تحمیلی و پس از آن مقاومت در برابر انواع تحریم‌ها و ... از انقلاب اسلامی و ملت ایران الگوی موفقی در تقابل با ظلم جهانی ترسیم کرد. نشانه‌های این بیداری را در فرو ریختن ابهت کاخ‌نشینان سفید و سرخ و ... نزد بسیاری از ملت‌های منطقه و جهان می‌توان مشاهده کرد. و بدین ترتیب نه تنها بیداری اسلامی شکل گرفت، بلکه بسیاری به این نتیجه رسیدند که انسان جز در پناه اسلام به سعادت نمی‌رسد.
۱۱. امروز به برکت انقلاب اسلامی جمهوری اسلامی ایران با عمل به آیة «وَأَعِدّوا لَهُم مَا استَطَعتُم مِن قُوَّةٍ وَمِن رِباطِ الخَیلِ تُرهِبونَ بِهِ عَدُوَّ اللَّهِ وَعَدُوَّکُم وَآخَرینَ مِن دونِهِم لا تَعلَمونَهُمُ اللَّهُ یَعلَمُهُم» (انفال۶۰) نه تنها به خوبی قدرت دفاع از مرزهای میهن اسلامی را دارا است بلکه به یکی از مؤلفه‌های اصلی امنیت و ثبات سیاسی منطقه تبدیل شده است.
۱۲. یکی دیگر از دستاوردهای انقلاب اسلامی ارائة یک الگوی موفق مبارزه با ظلم بود. اعتراض به حکام ستمگر و مبارزه با آنها در تاریخ تشیع و به ویژه در دو سه سدة اخیر کشور خودمان بی سابقه نیست؛ اما آنچه مبارزات اخیر ملت ایران را به عنوان نقطة تکاملی این اعتراضات برجسته می‌کند، الگوی مبارزه است. عناصر اصلی این الگو عبارتند از:
- انقلاب به نام خدا و برای پیاده سازی احکام الهی به عنوان بستر رشد انسان در جامعه
- تکیه بر ایمان مردم و تلاش بر تقویت روحیة ایمانی آنها تا مشمول نصرت الهی شوند؛
- تکیه بر ظرفیت مردمی جامعه و شکل دادن قدرت ملی در مقابل جریان ظلم
- وجود وحدت رهبری دینی با مشخصاتی از قبیل اجتهاد، مدیریت، تدبیر و آشنا با مسائل ملی، منطقه‌ای و جهانی.
بخش سایت‌خوان، صرفا بازتاب‌دهنده اخبار رسانه‌های رسمی کشور است.
ارسال نظر