«حدود یک هفته کشور در ناآرامی و تب و تابی بود که از شهر مشهد کلید خورد. نیروهای انتظامی و سیاسی و مسوولان سطوح مختلف کشور از این پدیده متاثر شده و مضامین غالب اخبار، مصاحبه‌ها و سخنرانی‌ها درباره چرایی وقوع پدیده و تلاش‌های مسوولان برای پایان آن بوده است. اعتراضات خیابانی محل بحث و بررسی قرار گرفت. عده‌ای ریشه اعتراضات در مشهد را جرقه‌ای جناحی تحلیل کردند. آنها معتقدند که جریانی خاص برای هژمونیک کردن فضای سیاسی علیه دولت پا به میدان گذاشته و اعتراضاتی را در مشهد ساماندهی کرده اما نهایتا اوضاع از کنترل آن جریان خارج شد.

دیگر تحلیل‌هایی معطوف به اجتماع نیز از سوی کنشگران سیاسی مطرح شده است. وجود مشکلات اقتصادی در کشور از دیگر مسائلی بود که عنوان شده و همچنین برخی فسادهای صورت گرفته در موسسات مالی و اعتباری و اعتراض‌های روزهای قبل مالباختگان در شهرهای مختلف را ریشه این پدیده قلمداد کرده‌اند.

البته بسیاری از تحلیل‌های مطرح شده به نقش و تاثیر چند عامل در بروز این حوادث اذعان داشته‌اند. اگر چه در ریشه‌یابی مساله نکات مختلفی مطرح شده اما همه مسوولان و گروه‌های سیاسی کشور در یک نکته هم‌صدا و هم‌نظر بودند. این که از نقطه‌ای به بعد این اعتراضات مورد بهره‌برداری دشمنان انقلاب قرار گرفته است. در عین حال بر سر این مساله هم اتفاق نظر وجود داشت که وضعیت دشوار معیشتی مردم نیز همچون بستری برای بروز این حوادث عمل کرده است.

حزب‌الله مشهد

علی مطهری، نایب‌رییس مجلس درباره آغاز اعتراضات در مشهد گفته است که «آن کسانی که در مشهد ابتدا دعوت به تجمع کرده‌اند یکی «سایت حزب‌الله مشهد» بوده که اینها قبلا کنسولگری عربستان در مشهد را تخریب کرده‌اند و دیگری هم پیروان آقای احمدی‌نژاد بوده‌اند که از طریق فضای مجازی دعوت به تجمع کرده بودند. آقای علم‌الهدی هم در نماز جمعه آن هفته [به این مضمون] گفته بودند که بخش اولش یعنی شعار مرگ بر روحانی خوب بود اما بقیه‌اش خوب نبود که البته این حرف خوبی نیست.»

یک مسوول سابق

سردار جعفری، فرمانده سپاه پاسداران انقلاب اسلامی نیز از فراخوان یکی از سایت‌های وابسته به شخصی خاص خبر داده بود. او در پاسخ به ادعای برخی مسوولان استان خراسان رضوی مبنی بر دخالت جریان منسوب به یکی از مسوولان سابق آغاز این تجمع و اعتراض در مشهد و برخی مناطق دیگر که در ادامه از دست رها شد و به اغتشاش و فتنه رسید، گفته است که «این موضوع با فراخوان یکی از سایت‌هایی صورت گرفت که وابسته به شخصی است که این روزها زبان به مخالف‌خوانی نسبت به اصل و ارزش‌های نظام گشوده است.»

رد پای یک گروه سیاسی

در مورد امکان اثرگذاری یک جریان سیاسی در آغاز اعتراضات جلال میرزایی، نماینده مجلس از محمود علوی، وزیر اطلاعات نقل کرده است که بر اساس بررسی‌های وزارت اطلاعات مشخص شده که نا‌آرامی‌ها از مشهد و به واسطه اقدامات یک جریان سیاسی داخلی آغاز شده اما این اعتراضات خیلی سریع و ظرف چند ساعت از دست و مدیریت این جریان خارج شده است.

اسحاق جهانگیری، معاون اول رییس‌جمهور نیز روز اول اعتراضات چنین گفته است که «مسائل اقتصادی بهانه برخی مسائل شده است. در پشت پرده مسائل دیگری مطرح است. کسانی که بانی برخی اقدامات علیه دولت شده‌اند، بدانند دود اقدامات آنها به چشم خودشان می‌رود. وقتی حرکت سیاسی در خیابان شروع می‌شود، دیگران بر آن سوار می‌شوند و کسانی که آن حرکت را شروع کردند، پایان‌دهنده آن نیستند.» چنین بود که معاون اول رییس‌جمهور به مخالفان دولت هشدار داده بود.

دیگر شخصیت سیاسی‌ای که در عین حال که بستر مشکلات اقتصادی را در ادامه اعتراضات موثر دانسته اما از تاثیر جریان مخالف دولت سخن گفته است، محمود صادقی، نماینده مجلس شورای اسلامی است که بیان کرده است «اعتراضاتی که بر بستر برخی نارضایتی‌های انباشته در جامعه شکل گرفته، فقط مربوط به وضعیت اخیر نمی‌شود. نابسامانی‌هایی که اخیرا به اوج خود رسید، موجب شد این نارضایتی‌ها از اینجا سرباز کند.»

او به اعتراض سپرده‌گذاران موسسات مالی و اعتباری غیر مجاز در مشهد اشاره کرده و افزوده است: «در این میان اخبار متواتری از نقش مخالفان دولت در تحریک معترضان در مشهد نیز گزارش شده است.»

مدت‌ها پیش از وقوع اعتراضات در شهرهای مختلف، مالباختگان موسسات اعتباری و مالی غیر مجاز در خیابان‌ها اعتراض خود را به گوش مسوولان می‌رساندند. علیرضا علوی‌تبار، فعال سیاسی اصلاح‌طلب در تاثیر این امر در وقوع این اعتراضات خاطرنشان کرده است که «اولین حرکت ظاهرا با یک جرقه اقتصادی در مشهد شروع شد. علاوه بر آن ٩٠ درصد شهرهایی که این تجمعات در آنها صورت گرفت، همان شهرهای بودند که سابقه تجمع و اعتراض صنفی نسبت به صندوق‌ها و موسسات مالی و اعتباری را داشتند یا مثلا در مورد مساله حق آب زاینده رود قبلا درگیری‌هایی در برخی مناطق شده بود.»

آیت‌الله احمد خاتمی، امام‌جمعه تهران نیز جرقه اعتراضات اخیر را در مشکلات مالباخته‌های موسسات مالی دانسته است. او گفته است که «اینها مالباخته‌هایی بودند که می‌گفتند اگر موسسات مالی مجوز داشتند که باید پول‌های‌مان را بدهید، که می‌گویند ٩٨‌درصد پول‌ها را به مردم داده‌اند. بعد می‌گفتند اگر این موسسات مجوز نداشته، چرا جلوی چشم شما چندین‌ سال کار می‌کردند.»

مطالباتی در همه حوزه‌ها

حسن روحانی، رییس‌جمهوری کشور نیز در همان روزها با مردم سخن گفته و از نقش عوامل خارجی در این اعتراضات بیان کرده است: «کشورمان از جایگاه تاثیرگذاری در منطقه و جهان برخوردار بوده و با دشمنان سرسختی نیز مواجه هستیم. امروز عده‌ای در منطقه در کنار رژیم صهیونیستی و آمریکا با کشورمان دشمنی می‌کنند. البته آمریکا از قبل انقلاب با ملت ایران دشمنی داشته است و از رژیم دیکتاتور در آن دوران حمایت می‌کرد و همه بخش‌های ایران حتی صداوسیما در اختیار آمریکایی‌ها قرار داشت لذا طبیعی است که وقتی ملت ایران آنها را از مهم‌ترین و حساس‌ترین کشور دنیا بیرون راندند، ناراحت و عصبانی باشند و بخواهند که کشورمان آرامش نداشته باشد.»

او همچنین نسبت به دریافت پیام اعتراضات چنین هشدار داده بود که «بعضی‌ها تصور می‌کنند که مردم فقط پول و اقتصاد می‌خواهند اما آیا کسی حاضر است ماهیانه پول قابل توجهی دریافت کند اما به طور مثال شبکه مجازی کاملا مسدود باشد یا در تردد با خودرو و رفت و آمد به بیرون از خانه با محدودیتی مواجه بوده و حتی حق حرف زدن نداشته باشد؟ مگر می‌شود آزادی و زندگی مردم را با پول خریداری کرد؟ چرا عده‌ای آدرس غلط می‌دهند و این توهین به مردم است. مردم مطالباتی دارند که بخشی از آن اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی و امنیتی است و باید همه این مطالبات مورد توجه قرار بگیرد.»

طراحی در اربیل

محسن رضایی، دبیر مجمع تشخیص مصلحت نظام از طراحان خارجی سناریو صحبت کرده است: «تمام سناریوی اعتراضات اخیر در اربیل طراحی شده است. از دو تا سه سال پیش که مسوولان امنیتی عربستان در پاریس در گردهمایی منافقین حاضر شدند، مقدمات این سناریو چیده شد.»

سردار رمضان شریف، سخنگوی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی نیز در همین راستا گفته است که «خانواده صدام جنایتکار و معدوم هم در این حوادث نقش داشتند، اطلاعات نشان می‌دهد که آنها نیز سعی داشتند با کمک گروه‌های معاند به نظام اسلامی ایران ضربه بزنند.»

 

بخش سایت‌خوان، صرفا بازتاب‌دهنده اخبار رسانه‌های رسمی کشور است.