احتمال تقابل نظامی آمریکا و ترکیه در شمال سوریه
عملیات نظامی ترکیه با نام «شاخه زیتون» در شهر عفرین واقع در شمال سوریه، به پایان سومین هفته خود نزدیک می‌شود و این در حالی است که تنش‌های بی‌سابقه میان آمریکا و ترکیه بالا گرفته است.
دولت ترکیه در تاریخ ۳ شهریور ۱۳۹۵ (۲۴ آگوست ۲۰۱۶) به بهانه پاکسازی مرزهای جنوبی خود و مناطق شمالی سوریه از وجود تروریست‌های داعش، عملیاتی را با همراهی گروه‌های معارض سوری تحت عنوان «سپر فرات» آغاز کرد. منطقه‌ای به وسعت بیش از ۲هزار کیلومتر مربع در شمال سوریه، از غرب رودخانه فرات در شمال شهر «منبج» تا منطقه «اعزاز» و همچنین شهر «الباب» در جنوب این ناحیه، گستره این عملیات بود که به کمک نیروهای ترکیه به تصرف گروهک ارتش آزاد و معارضان سوری درآمد.
هدف اعلامی ترکیه برای پاکسازی تروریست‌های داعش از این مناطق تا حد زیادی با واقعیت‌های میدانی تفاوت داشت. زیرا بیشتر این نواحی قبلا توسط شبه‌نظامیان کُرد یگان‌های مدافع خلق (ی.پ.گ) و نیروهای دموکراتیک سوریه (س.د.ف) از اشغال داعش آزاد شده بود و فقط شهر الباب و حومه آن تحت کنترل این گروه تروریستی بود. البته مقامات ترکیه در آن زمان بارها در اظهارات خود تاکید می‌کردند که نیروهای کُرد باید به شرق رودخانه فرات عقب نشینی کرده و مناطق تحت عملیات باید به صاحبان اصلی خود که عرب و ترکمن هستند بازگردانده شود.
در این میان، آمریکا به دلیل شکست سیاست‌های خارجی در قبال منطقه، خروج نظامی از افغانستان و عراق و افزایش نفوذ ایران و روسیه در خاورمیانه، به دنبال راهی برای باقی‌ماندن در منطقه بود. واشنگتن با بهانه قرار دادن مبارزه با داعش، ائتلافی بین‌المللی تشکیل داده و سپس به دلیل ممکن نبودن لشکرکشی مشابه آنچه که در افغانستان و عراق انجام داد، شبه‌نظامیان کُرد در شمال سوریه را مهره خود برای حفظ حضور در منطقه انتخاب کرد.
حمایت تسلیحاتی از نیروهای دموکراتیک سوریه برای آمریکا در حکم مجوز حضور و باقی‌ماندن در منطقه، آنهم به بهانه تقریبا موجه شکست دادن داعش، بود. از طرفی کاخ سفید، از کُردها به عنوان اهرمی جهت حفظ فشار غیرمستقیم بر ترکیه و مهار ماجراجویی‌هایی سران این کشور برای بازگشت به دوران قدرت امپراطوری عثمانی استفاده کرد.
درپی آغاز عملیات سپر فرات به وسیله ترکیه، واشنگتن نیز در چند مرحله تعداد زیادی نیروی نظامی، تحت عنوان مستشار و به بهانه کمک به کردها در نبرد با داعش، به منبج اعزام کرد تا نیروهای ترکیه و همپیمانان آنها در عملیات، نتوانند این شهر را نیز کنترل نیروهای دموکراتیک سوریه خارج کنند.
نقشه عملیات سپر فرات
روزنامه «گاردین» در نوامبر 2017 طی مقاله‌ای تعداد نیروهای آمریکایی در شمال سوریه را حدود 2 هزار نفر تخمین زده و نوشت پنتاگون در چند روز آینده این رقم را اعلام خواهد کرد، چیزی که در زمان عملیات ترکیه، حدود 500 نفر اعلام شده بود. عملیات سپر فرات در نهایت در تاریخ 9 فروردین 1396 (29 مارس 2017) با اعلام رسمی ارتش و دولت ترکیه به پایان رسید. (پس از 7 ماه و 5 روز)
از همان زمان مقامات ترکیه لحن تندی را علیه حضور نظامیان آمریکا در منبج در پیش گرفته و تهدید کردند اگر حمایت‌های تسلیحاتی واشنگتن از کُردها پایان نگیرد، عملیات جدیدی مشابه سپر فرات را اما این بار برای بازگرداندن شبه‌نظامیان کُرد به شرق رودخانه فرات آغاز خواهند کرد. پنتاگون اما بدون توجه به تهدیدات آنکارا، به دستور «دونالد ترامپ» رئیس جمهور آمریکا، از تاریخ 19 اردیبهشت ارسال سلاح به نیروهای دموکراتیک سوریه را ادامه داد.
اختلاف نظر بین ترکیه و آمریکا بر سر حمایت از کُردها در برابر داعش ادامه پیدا کرد تا زمانی که مقامات واشنگتن در 21 دی ماه از قصد خود برای ایجاد ارتش کُردی 30هزار نفری در شمال سوریه خبر دادند. آنکارا اما دیگر این مسئله را برنتابیده و مجاب شد تا عملیاتی که مدت‌ها به انجام آن تهدید کرده بود، آغاز کند. شاخه زیتون 9 روز بعد از این اعلامیه آمریکا (30 دی) و بازهم با مشارکت عناصر معارض، توسط ارتش ترکیه آغاز شد.
در ادامه، این تقابلات بین آمریکا و ترکیه بر سر عملیات عفرین به قدری بالا گرفت که ترامپ شخصا با «رجب طیب اردوغان» رئیس جمهور ترکیه تماس گرفته و خواستار کاهش سرعت و سپس توقف عملیات و تمرکز روی نبرد با داعش شد. وی همچنین در این تماس درباره افزایش اظهارات ضدآمریکایی در جمع مقامات ترک به اردوغان هشدار داده و تهدید کرد این مسئله عواقبی را برای آنها درپی خواهد داشت.
«بکر بوزداغ» معاون و سخنگوی نخست وزیری ترکیه چندی پیش با هشدار به نظامیان آمریکایی برای ترک منبج، تهدید کرد: « آمریکا باید درباره حضور نیروهایش در خاک سوریه بازنگری داشته باشد اگر می‌خواهد از درگیری احتمالی با ترکیه در جریان عملیات شمال سوریه اجتناب کند».
«جوزف وُتل» رئیس فرماندهی مرکزی ارتش آمریکا اما در واکنش به این هشدارها تاکید کرد پنتاگون هیچ برنامه‌ای برای عقب‌نشینی از منبج نداشته و با باقی ماندن در این شهر، به حمایت از ی.پ.گ ادامه می‌دهد.
اردوغان اما طی سخنرانی که 17 بهمن داشت، با بیان اینکه اقدامات لازم درباره تسلیحات ارسالی آمریکا به نیروهای کُردی در سوریه را انجام می‌دهند، پرسید: «چرا شما (آمریکا) به ارسال سلاح به شمال سوریه، علی‌رغم پاکسازی آن از داعش، ادامه می‌دهید؟ چرا شما هنوز آنجا هستید؟ شما حتما نقشه‌هایی برای ترکیه، ایران و شاید روسیه دارید.»
«مولود چاووش‌اوغلو» وزیر خارجه این کشور روز بعد از آن با بیان اینکه در موضوع عملیات شاخه زیتون هیچ مذاکره‌ای با آمریکا انجام نداده و نخواهند داد، هشدار داد: « انتظار داریم که آمریکا حمایت‌هایش از تروریست‌ها را قطع کرده و سر راه ما قرار نگیرد... آنها (ی.پ.گ) یا باید سلاح‌هایشان را زمین بگذارند یا نابود شوند».
نقشه عرصه میدانی عفرین تا پایان هفته سوم
با این حال اما یک مقام عالی‌رتبه ائتلاف آمریکایی در گفت‌وگو با شبکه «الحدث» گفت: شش ماه است که در منبج حضور داریم و اجازه ورود هیچ نیرویی را به این منطقه نخواهیم داد؛ عملیات ترکیه در عفرین تلاش‌ها برای مبارزه با داعش را مختل کرده است و سلاح‌ها و جنگ افزارهایی که به نیروهای دموکراتیک سوریه می‌دهیم به منظور مبارزه با داعش است.
در ادامه این تنش‌ها اما ژنرال «پائول فانک» از فرماندهان نظامیان آمریکایی حاضر در منبج شدیدترین هشدار علیه را ترکیه را اظهار داشت. فانک در گفت‌وگو با خبرنگار نیویورک تایمز حاضر در شمال سوریه تهدید کرد اگر ترکیه به نیروهای آمریکا حمله کند، آنها نیز به شدت واکنش نشان داده و متقابلا ترک‌ها را هدف قرار خواهند داد.
آمریکا قطعا از قدرت‌نمایی ترکیه – که به عنوان یک متحد در ناتو آن را قبول دارد – با استفاده از شاخه زیتون در شمال سوریه ناراضی است و درپی این مجادلات سیاسی، روابط دو کشور به یک میدان مین بالقوه تبدیل شده است.
از طرفی درپی حمایت‌های نظامی اخیر واشنگتن از یگان‌های مدافع خلق، افکار عمومی در ترکیه مبارزه با تروریسم و شبه‌نظامیان کُرد را نبردی علیه آمریکا می‌دانند. با توجه به تحولات میدانی، احتمال منصرف شدن آنکارا از قصد خود برای تصرف منبج بسیار کم است؛ از طرفی مقامات پنتاگون نیز در حال ارزیابی قرار دادن نظامیان ترکیه هستند.
ترکیه شاخه زیتون را از جهت امنیت خود و تاثیر در ژئوپلتیک منطقه حیاتی می‌داند. اما این تفکر برای این کشور هزینه نیز داشته است. شلیک شدن بیش از 90 راکت توسط ی.پ.گ طی دو هفته به جنوب ترکیه باعث کشته و زخمی شدن بیش از 120 نفر شده است. همچنین تا کنون 17 نظامی ترکیه کشته و بیش از 50 نفر زخمی شدند.
با این حال اما ستادکل ارتش ترکیه آمارهای اغراق شده‌ای از تلفات شبه‌نظامیان کُرد منتشر می‌کند. بر اساس بیانیه شب گذشته تا کنون نزدیک به 1100 عنصر مسلح در جریان عملیات عفرین از پای درآمده‌اند.
در عرصه میدانی ترکیه عملا تا کنون به غیر از حملات هوایی و توپخانه‌ای نتوانسته موفقیت چندانی در جبهه عفرین به دست بیاورد و فعلا در حد آزادی چند تپه و روستا پیشرفت داشته است. حملاتی که به گفته مقامات کُرد، علاوه بر آوارگی چند هزار نفر، 150 غیرنظامی را به کام مرگ کشانده و 300 مجروح برجای گذاشته است.
بخش سایت‌خوان، صرفا بازتاب‌دهنده اخبار رسانه‌های رسمی کشور است.
ارسال نظر