دستاوردهایی که محقق نشد
علی اکبر نیکو اقبال در گفت‌وگو با ایسنا، درباره عملکرد اقتصادی کشور در سال ۱۳۹۶ چنین توضیح داد: در چند سال گذشته دولت منتخب دستاوردهایی داشت که در سال جاری نتوانست آنها را تمام و کمال حفظ کند. مثلا یکی از آنها ایجاد ثبات نسبی در موضوع افزایش قیمت‌ها بود. نکته دیگر بحث استفاده از عواید برجام بود که در سال‌های گذشته موفقیت‌آمیزتر از سال جاری بود.
وی اضافه کرد: در سال نخستی که قرارداد برجام امضا شد، ما استفاده بیشتری از عواید آن می‌کردیم، ولی اکنون به نحوی موفقیت‌های اولیه خنثی شده است. برای نمونه می‌توان به سرمایه‌گذاری اولیه کشور فرانسه در قرارداد توتال اشاره کرد که ۱۶ میلیارد دلار بود، ولی اکنون به میزان قابل توجهی کاهش یافته است و این نگرانی هم وجود دارد که به دلایل مختلف برجام کاملا خنثی شده و از همین دستاوردهای اندک هم نتوانیم استفاده کنیم.
این اقتصاددان چنین ادامه داد: اکنون مسائل سیاسی مربوط به برجام به شدت بزرگ شده و ایران هم در تقابل با آن، اقدام به رفتارهای مقابله‌ای می‌کند. البته به نظر من می‌توانیم به جای چنین اقداماتی تلاش کنیم تا با استفاده از ظرفیت‌های دیپلماسی مذاکراتی را پیش ببریم، بدون آنکه آوانسی به کسی بدهیم که اگر چنین نکنیم، به سمت ضعیف‌تر شدن روابط اقتصادی خود با دنیا پیش خواهیم رفت. همین حالا آمارها نشان می‌دهد که کمتر از ظرفیت موجود، نفت به کشورهای خارجی می‌فروشیم و همان پول نفت هم در کشورهایی مانند چین و هندوستان برنمی‌گردد و بعضا گفته می‌شود که به جای آنها می‌توانیم از محصولات آن کشورها واردات کنیم یا اینکه با آنها قرارداد ببندیم.
وی به این نکته هم اشاره کرد که بانک‌های ما هم آنگونه که لازم بود و انتظار می‌رفت از موقعیت پسابرجام امکان استفاده نداشتند و به همین ترتیب ارز مورد نیاز کشور وارد نشده و همین مهم‌ترین عامل افزایش قیمت ارز است که دیدیم چه نتایجی به دنبال داشت.
این کارشناس اقتصادی با اشاره به اینکه اکنون نشانه‌ها به سمت بالا رفتن نرخ تورم است، عنوان کرد: ضمن اینکه در زمینه رفع رکود از بنگاه‌های کوچک و متوسط نیز چندان موفق نبوده‌ایم و البته مسئله نقدینگی یکی از نگران‌کننده‌ترین موضوعات اقتصاد ایران است که در سال ۱۳۹۶، ۲۰ درصد رشد داشته و ما در ماه‌های اخیر دیدیم که اگر این پول با نرخ سود بانکی بالا در بانک‌ها نگهداری نشود، چگونه تعادل سایر بازارها را به هم خواهد ریخت. این نقدینگی یک پتانسیل خطرناکی دارد که اگر در جایی که اکنون مستقر است یعنی بانک، خارج شود، می‌تواند به بازارهای موازی ورود کرده و در اقتصاد ایران مشکلات جدی ایجاد کند.
او به این نکته هم اشاره کرد که اجرای برنامه توسعه در دولت یازدهم و دوازدهم چندان موفقیت‌آمیز نبوده و ادامه داد: البته برنامه‌های توسعه پیش از انقلاب نیز نتیجه‌بخش نبود و پس از انقلاب نیز همان مسیر را رفت و در دولت یازدهم هم تکرار شد. واقعیت این است که ما به برنامه جامعی نیاز داریم و عزمی که برنامه‌های توسعه را اجرا کند، ولی هنوز چنین اتفاقی نیفتاده است.
نیکواقبال به هزینه‌های مختلف دولت اشاره کرد و گفت: اگر نگاهی به بودجه سال ۱۳۹۷ بیندازیم می‌بینیم که دولت هزینه‌های هنگفتی را در بخش‌های مختلف می‌کند که می‌تواند آن هزینه‌ها را مدیریت کند. یکی از این بخش‌ها مربوط به امنیت است که البته با توجه به اینکه دنیا در رقابت تسلیحاتی قرار گرفته و ایران نیز ناگزیر است که خود را با این شرایط هماهنگ کند، نمی‌توان هزینه‌های امنیتی و دفاعی را چندان کم کرد، ولی راه‌های جایگزینی برای جلوگیری از افزایش روزافزون هزینه‌های مربوط به امنیت وجود دارد و آن استفاده از ظرفیت‌های دیپلماتیک است که تا جای ممکن با همسایه‌های خود روابط حسنه‌ای در پیش بگیریم. در آن صورت مجبور نیستیم بودجه‌های بسیاری را سمت هزینه‌های تسلیحاتی کنیم و در عوض از مسائل و مشکلات داخلی جا بمانیم.
وی به مسئله واردات عجیب و غریب هم اشاره کرد و گفت: باعث تاسف است که صنایع ما با ۳۰ درصد ظرفیت خود کار می‌کنند. این در حالی است که واحدهای صنعتی نیازمند آنند که هر دو یا سه سال تجهیزات خود را نوسازی کنند، ولی وقتی که این واحدها با ۳۰ درصد ظرفیت خود کار می‌کنند، چگونه می‌توانند به سودآوری رسیده و بعد آن را سرمایه‌گذاری مجدد کنند.
عضو هیات علمی گروه اقتصاد دانشگاه تهران به موضوع ضرورت مدیریت منابع آبی اشاره کرد و گفت: کشاورزی ما به خاطر کمبود منابع آبی آینده روشنی نخواهد داشت و باید روی این موضوع کار شود. مسئله آب مسئله جدی است و به نظر می‌رسد سیاستگذاران آن گونه که شایسته است این بحران را جدی نگرفته‌اند.
نیکو اقبال یکی از مهم‌ترین مسائلی که دولت باید آن را در سال‌های اخیر ساماندهی کرده ولی نکرده موضوع خصوصی‌سازی دانست و گفت: متاسفانه ۷۰ درصد اقتصاد ایران دولتی و خصولتی است و در این شرکت‌ها کار به کندی پیش می‌رود و بهره‌وری بسیار پایین است.
بخش سایت‌خوان، صرفا بازتاب‌دهنده اخبار رسانه‌های رسمی کشور است.
ارسال نظر