«رفع حصر نزدیک است. این نوید را محمدباقر نوبخت سخنگوی دولت می‌دهد و با همین یک جمله ثابت می‌کند حسن روحانی در دولت دوازدهم وعده‌هایش را فراموش نکرده است. از نگه‌ داشتن دستی که دکمه فیلترینگ را می‌زند گرفته تا یافتن کلیدی برای قفل حصر. زمستان ٩٦ با گشایش‌هایی در روند ملاقات با محصورین همراه بود و افرادی همچون علی مطهری نیز می‌گفتند که تا قبل از نوروز گره از این کلاف باز می‌شود؛ چنین نشد اما اسحاق جهانگیری معاون اول رییس‌جمهور در حاشیه آخرین جلسه هیات دولت (٢٧ اسفند ماه) با اشاره به این که «در دبیرخانه شورای عالی امنیت ملی اقدامات خوبی صورت گرفته است.» از رفع حصر در سال جدید خبر داد. حالا یک ماه از سال گذشته و نوبخت می‌گوید: «ما در شرایطی هستیم که همه باید در کنار هم باشیم و این که از شایستگی برخی از شخصیت‌های نظام بنا به دلایلی نتوانیم استفاده کنیم، خوب نیست. امروز با توجه به شرایط باید کنار هم باشیم و دولت از رفع حصر حمایت می‌کند، موضع آقای رییس‌جمهور را می‌بینم و ‌ای کاش بخشی از جامعه تلاش‌های دولت در این زمینه را می‌دانست. این که ما با رفع حصر شاهد برخورداری کشور از فرزندانش باشیم، نزدیک است.»

فال نیک

این جملات نوبخت حجم قابل توجهی از امید را به حامیان دولت و آن بخشی از جامعه که مطالبه رفع حصر دارند، تزریق کرد. هر چه باشد او سخنگوی دولت است و بر مبنای خبرها و اطلاعاتش حرف می‌زند. بعید هم به نظر می‌رسد که بدون برنامه‌ریزی قبلی یا بدون اطلاع رییس‌جمهور در خصوص چنین موضوعی اطلاع‌رسانی کند. بر همین اساس باید باور کرد که خبرهای خوبی در راه است.

طولانی شدن این پرونده و وعده وعیدهای روی زمین مانده اما برخی افراد همچون خانواده محصورین را دیرباور کرده است. برای همین هم بلافاصله بعد از شنیدن حرف‌های نوبخت سراغ اعضای کمیته رفع حصر می‌روند تا مطمئن شوند اقدام جدیدی صورت گرفته و خبر خوشی در راه است. محمدحسین کروبی، فرزند شیخ مهدی کروبی در گفت‌وگو با «اعتماد» گفت: «با اعضای کمیته رفع حصر تماس گرفتم که از اظهارات آقای نوبخت و اقداماتی که دولت تاکنون داشته اظهار بی‌اطلاعی کردند اما امیدواریم این‌ بار اقدامی عملی در جهت رفع حصر انجام شود و مثل پنج سال گذشته در حد حرف یا وعده و وعید نباشد.»

وی با ابراز خوشحالی از این که دولت برای اولین‌ بار به صورت شفاف موضع خود را درباره رفع حصر اعلام کرده است، گفت: « انتظارمان این است که اقدام عملی در این زمینه صورت گیرد و در صورت صلاحدید گزارشی به اطلاع کمیته رفع حصر و خانواده محصورین داده شود. انتظار مردم که با امیدی تا ساعت ١٢ شب در صف‌های رای ایستادند این بود که آقای روحانی احساس مسئولیت بیشتری نسبت به درخواست رفع حصر داشته باشد و تلقی مردم این نباشد که خدای ناکرده آقای روحانی بعد از انتخابات طور دیگری به درخواست مردم نگاه می‌کند.»

محمدحسین کروبی خاطرنشان کرد: «به هر حال سخنان امروز آقای نوبخت را به فال نیک می‌گیریم و امیدوار هستیم در سال ٩٧ هر چی زودتر این حصر غیرقانونی پایان پذیرد.»

وعده‌ها و خلف وعده‌ها

می‌توان کمی از محمدحسین کروبی خوشبین‌تر بود و به اتکای اتفاق نظر نسبی موجود در مورد ضرورت گره‌گشایی از پرونده حصر باور کرد که روحانی و همراهانش با استفاده از اختیارات و امکانات خود گام‌هایی برداشته‌اند. وعده رفع حصر از زبان سخنگوی دولت و معاون اول رییس‌جمهور به فاصله تقریبا یک ماه و در شرایط غیر انتخاباتی اکتفا می‌کند اما پیگیری‌های برخی نمایندگان مجلس و کمیته رفع حصر یا اظهار نظر سیاسیون بعضا اصولگرا نیز آفتابی است دلیل آفتاب و این امید را می‌دهد که آن چه می‌شنویم و می‌خوانیم فراتر از وعده است.

پیگیری‌هایی که با رییس‌جمهور شدن روحانی در سال ٩٢ آغاز و به عنوان یک مطالبه جدی در فضای سیاسی و رسانه‌ای کشور طرح شد، در راه به ثمر رسیدن است. البته او در این مسیر تنها نبوده است و مجلس دهم نیز بعد از شکل‌گیری در خرداد ٩٥ به عنوان یک بازوی کمکی وارد عمل شد. نمایندگان اصلاح‌طلب از جمله الیاس حضرتی تلاش‌هایی کرده بودند اما امیدواری‌ها از نیمه مرداد ٩٦ یعنی بعد از آن جلسه پرحاشیه شورای مرکزی فراکسیون امید و تشکیل کمیته رفع حصر تقویت شد. الیاس حضرتی، محمدرضا تابش، قاسم میرزایی‌نیکو، محمد کاظمی، غلامرضا حیدری، علی نوبخت‌حقیقی و عبدالرضا هاشم‌زایی در قالب کمیته مذکور و محمدرضا عارف رییس فراکسیون امید، مسعود پزشکیان و علی مطهری به عنوان نواب رییس مجلس دست به کار شدند و خواستند که در گفت‌وگو با روسای قوا و مسوولان سیاسی و امنیتی از جمله دبیر شورای عالی امنیت ملی راهی برای حل و فصل این مشکل بیابند. فراهم شدن مقامات این دیدار تا آبان ماه طول کشید و از محتوای آن نیز چیز زیادی به بیرون درز نکرد. فقط همین قدر که غلامرضا حیدری گفت «خوب و امیدوارکننده» بود.

در همین اثنا اعتصاب غذای مهدی کروبی بستر ورود عملی دولت را فراهم کرد. اجابت یکی از درخواست‌های کروبی از سوی دولت و خروج ماموران امنیتی نشان داد که روحانی در حیطه اختیارات خود عمل می‌کند. کمی بعد ماجرای دیدار علی لاریجانی رییس مجلس با یکی از اعضای شورای عالی امنیت ملی رسانه‌ای و امیدواری‌ها بیشتر شد. به گفته سخنگوی شورای عالی امنیت ملی در آن جلسه تصمیم خاصی گرفته نشد اما موجب شد که رسانه‌های اصولگرا تا حدی تغییر رویه دهند و به جای تخریب و توهین به بررسی چیستی و چرایی حصر بپردازند. در ادامه این تلاش‌ها و رایزنی‌ها بود که علی شمخانی، دبیر شورای عالی امنیت ملی در حاشیه حضورش در نمایشگاه مطبوعات استفاده از واژه حصر را نادرست خواند و گفت که محصورین هر کس را بخواهند ملاقات می‌کنند. این آغاز گشایش‌ها بود و دیدارهای سیاسی کروبی آغاز شد. او میزبان اسماعیل دوستی، محمدرضا عباسی‌فرد و حجت‌الاسلام مجتبی ذوالنور بود.

میرحسین موسوی و زهرا رهنورد که از ابتدای حصر وضعیت سخت‌تر و پیچیده‌تری داشتند نیز فرصت این را پیدا کردند که برخی از اعضای خانواده را بیشتر و راحت‌تر از قبل ملاقات کنند. حتی دیدارهای چندساعته زهرا رهنورد با مادر بیمارش شایعه رفع حصر را به راه انداخت.

با این همه، بر خلاف اعلام قبلی در روزهای پایانی اسفندماه خبری از رفع حصر نشد و علی مطهری در اظهار نظری از خلف وعده مسئولان گلایه کرد. این خلف وعده اما اصلاح‌طلبان را ناامید نکرد و برای همین بود که الیاس حضرتی در آخرین روز تعطیلات نوروزی دست به قلم شده و خطاب به رییس‌جمهور خواست که از همه اختیارات خود استفاده کند زیرا «ادامه این روند به صلاح نظام نیست.»

همصدایی برای رفع حصر

پیگیری‌ها ادامه یافت و حتی خبرهای غیر رسمی از طرح این موضوع در جلسه اخیر حسن روحانی، سیدمحمد خاتمی، ناطق‌ نوری و اسحاق جهانگیری حکایت داشت. فقط همین نبود و اعضای فراکسیون امید از فرصت جلسه یکشنبه عصر با سران قوا نیز برای تاکید بر ضرورت رفع این مساله استفاده کردند. نکته اینجا است که اصلاح‌طلبان در مطالبه رفع حصر تنها نیستند و شاهدیم که بسیاری از نمایندگان مستقل مجلس یا فعالان سیاسی اصولگرا نیز در ماه‌های اخیر تحقق این مهم را لازم می‌دانند. ابوالقاسم رئوفیان، فعال سیاسی اصولگرا از جمله کسانی است که باور دارد مسائل هزینه‌ساز‌تر از رفع حصر هم وجود دارد لذا می‌توان با حل و فصل پرونده حصر بخشی از تنش‌های جامعه را کاست. او در همین اسفند ماه گذشته در گفت‌وگویی با ایلنا گفته بود: «نگرانی برخی مسئولان از این بابت است که ممکن است حضور محصوران در جامعه تنش‌زا باشد و مصالح نظام به خطر بیفتد. لذا حصر ادامه دارد که البته به نظر من رفع حصر در مورد آنان هیچ تهدیدی برای نظام در پی نخواهد داشت اما این رفتارهای احمدی‌نژاد است که برای نظام هزینه دارد.»

نمایندگان مجلس از ابزار خود یعنی نطق و تذکر و... استفاده می‌کنند تا توجه‌ها را به این موضوع جلب کرده و رفع حصر را خواستار شوند. برای مثال جهانبخش محبی‌نیا، نماینده میاندوآب هفته قبل در نطق میان دستور خود گفت: «من می‌گویم نه حرف حصرنشینان درست است نه حرف قصرنشینان. به خاطر خدا دست از لجاجت‌ برداریم. ما نزدیک به یک میلیون نفر شهید و آزاده داده‌ایم. بعضی‌ها شرم کنند از این که اختلافات را ادامه می‌دهند. اگر مصلحت کشور این است که یک آزادی را بدهید، خب بدهید. ما به اندازه کافی دشمن داریم و بچه‌های انقلاب نباید به جان هم بیفتند.»

غلامعلی جعفرزاده، نایب‌رییس فراکسیون مستقلان ولایی نیز دیروز به نامه‌نیوز گفته بود: «نمی‌خواهم بگویم آقایانی که امروز در حصر هستند خطا نکردند، هیچ‌ کسی هم‌چنین حرفی نمی‌زند، قطعا آنها اشتباهاتی مرتکب شدند اما ضرورت دارد ما با حل مسائل داخلی خودمان برای درست کردن کشور یکدیگر کشور را کمک و همیاری رسانیم.»

مصطفی کواکبیان، دبیرکل حزب مردمسالاری نیز همین یکی دو هفته قبل برای طرح موضوع یک راست سراغ رهبری رفت و از او خواست که وارد عمل شد. او با طرح این پرسش که « طرح گفت‌وگوی ملی چه شد؟» گفت: «من بارها از مقام معظم رهبری تقاضا کردم باز هم تکرار می‌کنم، رهبر عزیز پس از هفت سال دستور فرمایید رفع حصرها انجام شود و رییس‌جمهور محترم ما به عنوان رییس شورای عالی امنیت ملی به وعده خود عمل کند؛ به‌ ویژه آن که ماهیت افرادی همچون احمدی‌نژاد دیگر بر همگان روشن شده است.»

اکنون و بعد از این اجماع نظر نسبی، محمدباقر نوبخت از نزدیک بودن رفع حصر خبر داده است. سوال اینجا است که چقدر نزدیک؟ آیا این‌بار نیز بعد از چند ماه صبر و امیدواری کار به خلف وعده می‌رسد یا واقعا رفع حصر صورت می‌گیرد؟

فصل‌الخطاب رهبری

جلال جلالی‌زاده، نماینده مجلس ششم، در یادداشتی نوشت: «موضوع حصر همواره یکی از مهم‌ترین چالش‌های دولت حسن روحانی بوده است. هر چند مشکلات فراوان سیاسی و اقتصادی در کشور وجود دارد اما با توجه به وعده‌های انتخاباتی رییس‌جمهور «رفع حصر» یکی از جدی‌ترین مطالبات جامعه ایران است که باید هر چه سریع‌تر جهت تحقق این وعده گام برداشت. گشایش در وضعیت محصورین، آثار و نتایج مثبتی را برای کشور به همراه دارد. یکی از آثار مثبت این عمل، برطرف شدن برخی مشکلات سیاسی و نگرانی‌هایی است که در گذشته میان جناح‌های مختلف ایجاد شده است. آن چه و آن که این مشکلات را پدید آورد، این روز‌ها خود تبدیل به مشکل شده و این روزها در زندان هستند. کسانی که با رفتن به زندان نیز سبب تشدید تنش در کشور شده‌اند. رفع حصر می‌تواند موجب نزدیکی جریان اصلاحات به حاکمیت و همچنین برطرف کردن نگرانی‌هایی باشد که در گذشته نسبت به اصلاح‌طلبان شکل گرفته است. اصلاح‌طلبان همواره در کمال آرامش به دنبال توسعه کشور و ایجاد فضای امن برای شهروندان هستند. با توجه به ارجاع پرونده حصر به شورای عالی امنیت ملی که ریاست آن بر عهده رییس‌جمهور است با رویکرد حل با دستور رهبری، به نظر می‌رسد دیگر مانعی برای حل این مشکل وجود ندارد زیرا نظر ایشان فصل‌الخطاب است.»

 

بخش سایت‌خوان، صرفا بازتاب‌دهنده اخبار رسانه‌های رسمی کشور است.