لایحه صیانت و کرامت زنان به کجا رسید؟
هر سال اواخر ماه نوامبر که از راه می‌رسد، صحبت از خشونت علیه زنان بیشتر می‌شود. موضوعی که به خاطر اهمیتش، سازمان ملل ۱۶ روز برای آن تعیین کرده؛ یعنی از ۲۵ نوامبر تا ۱۰ دسامبر. ۱۶ روز نارنجی برای منع خشونت علیه زنان تا دنیا برای زنان جای امن‌تری باشد.
اکثر مردم جامعه تا صحبت از خشونت علیه زنان می‌شود، تنها نوع فیزیکی و جسمی آن را در ذهن خود تصور می‌کنند در حالی که خشونت تنها به معنی زنی با صورت و بدن کبود نیست و افراد زیادی ممکن است با نداشتن آگاهی از اینکه دقیقا چه رفتارهایی خشونت نامیده می‌شوند مرتکب این اعمال شده یا زنانی نادانسته تحت خشونت باشند. نوع فیزیکی آن تنها یکی از موارد آن است خشونت جنسی، اقتصادی، عاطفی و روانی انواع دیگر آن هستند.
از تجاوز گرفته تا مزاحمت جنسی و حتی ارسال عکس‌ها و فیلم‌های مستهجن برای یک زن خشونت جنسی و موضوعاتی مثل تحقیر، توهین، بی احترامی‌های مختلف و افترا و ...، خشونت روانی نامیده می‌شوند.
فضای مجازی به نفع زنان
شاید نام جنبش Me too در این چند سال اخیر به گوش بسیاری از زنان رسیده باشد. جنبشی که از آمریکا شروع شد و هدفش ایجاد تریبونی برای روایات زنانی بود که در معرض خشونت جنسی قرار گرفته بودند. این جنبش کمی دیرتر به ایران رسید و در چند ماهی که گذشت، زنان بسیاری در ایران در فضای مجازی از خشونت‌ها و تعرضات جسمی و جنسی گفتند.
شیما قوشه، فعال زنان و وکیل پایه یک دادگستری در این باره به خبرآنلاین می‌گوید: فضای مجازی در دسترس تعداد محدودی از افراد است یعنی قشری از افراد ممکن است هرگز وارد این فضا نشوند یا به هر دلیلی این مسائل را در فضای مجازی دنبال نکنند اما به طور کلی نسبت با سال‌های قبل که این فضاها وجود نداشت من نقش مثبتی برای فضای مجازی می‌بینم.
او ادامه می‌دهد: حالا این فضا می‌تواند یک سرچ اینترنتی باشد یا اینکه خود شخص به دنبال برخی اطلاعات برود یا در فضای اپلیکیشن‌های مختلف باشد. پرونده کیوان امام تنها پرونده‌ای است که فضای مجازی باعث ایجاد حساسیت درباره آن، پیگیری مسئولین مربوطه و صدور دستور قضایی در این خصوص شد. موضوع مهمی که در فراخوانی که برای قربانیان داده شد، این بود که تاکید شد که دستگاه قضایی وارد مسائلی مانند رفتن قربانیان به خانه این فرد و نوشیدنی وارد نخواهد شد که رویکرد بسیار مثبتی بود.
زنان خشونت دیده به کجا مراجعه کنند؟
طبق آمار سازمان جهانی بهداشت، از هر ۴ زن یک نفر در معرض خشونت است اما آمار خشونت خانگی در ایران به خاطر اینکه زنان معمولا درباره این موضوع شکایت نمی‌کنند، دقیق برآورد نمی‌شود. چتر حمایتی کاملی هم از زنان خشونت دیده در کشور ما وجود ندارد و همین موضوع هم آسیب‌زاست.
احتمالا درصد زیادی از مردم از وجود سازمانی به نام اورژانس اجتماعی اطلاع ندارند. اورژانس اجتماعی نهادی برای گزارش انواع، کودک آزاری، معلول آزاری، سالمند آزاری و رسیدگی به گزارش‌های خشونت علیه زنان است و در واقع اورژانس اجتماعی پل ارتباطی بین سازمان و شهروندان و افراد در معرض آسیب و آسیب‌دیده اجتماعی است تا به افرادی که نیازمند خدمات فوری و حتی اسکان هستند، خدمات تخصصی ارائه دهد.
تماس و گزارش خشونت با این مرکز بسیار ساده است و برای گزارش تنها کافی است با شماره ۱۲۳ تماس بگیرید. رضا جعفری، رییس پیشین اورژانس اجتماعی در گفت‌وگو با خبرآنلاین گفته بود: مردم هنگام دیدن خشونت خانگی باید دخالت کنند؛ اگر مردم وقتی شاهد خشونت هستند به سادگی از کنارش رد نشوند و دخالت کنند آمار خشونت می‌تواند بسیار کاهش پیدا کند.
جعفری گفته بود: ما ۷ خانه امن دولتی و ۲۳ خانه امن غیردولتی در کل کشور داریم در سال ۹۷ چیزی حدود ۲۴۰۰ زن خشونت دیده در خانه های امن ما پذیرش شده‌اند.
به گفته رییس سابق اورژانس اجتماعی این زنان به همراه فرزندانشان در این خانه‌ها اسکان داده می‌شوند. ما بازه زمانی ۴ ماهه را برای نگهداری از این زنان در نظر گرفته‌ایم اما اگر ببینیم که این زنان به مدت زمان بیشتری احتیاج دارند، می‌توانند بیشتر در مراکز بمانند. منتهی نگاه سازمان این است که فقط نگاه اورژانس اجتماعی معطوف به قربانیان خشونت نباشد و به مرتکبان خشونت هم توجه نشان دهیم. مثلا اگر فردی معتاد است یا نحوه ارتباط موثر را نمی‌داند باید مورد توجه قرار بگیرد تا چرخه خشونت تکرار نشود.
قانونی که می‌تواند وضع را برای زنان بهتر کند
در قوانین فعلی ما موضوع خشونت علیه زنان مشخصا جرم انگاری نشده است. لایحه منع خشونت علیه زنان که بعدتر با تغییراتی به نام لایحه صیانت، کرامت و امنیت زنان تغییر نام داد، تلاشی برای مشخص کردن این خشونت و پاسخ به این خلاء قانونی بود. لایحه‌ای که هنوز به مرحله اجرا در نیامده است.
طیبه سیاوشی در خصوص آخرین وضعیت این قانون در گفت‌وگو با خبرآنلاین می‌گوید: این لایحه با ۷۷ ماده از قوه قضاییه وارد دولت شد و در حال حاضر چند ماده از آن حذف شده و کارش در کمیسیون لوایح دولت به پایان رسیده است. ما امیدواریم که این لایحه هرچه سریعتر بعد از اقدامات نهایی که در دولت انجام خواهد شد به مجلس شورای اسلامی برود و به تصویب برسد.
او اضافه می‌کند: این لایحه با زحمات معاونت امور زنان در دولت یازدهم به سرانجام رسید اما در دولت دوازدهم برای بررسی‌های بیشتر به قوه قضاییه رفت و تا سال قبل در قوه قضاییه باقی ماند و تغییرات قابل توجه و عمده‌ای کرد و بالاخره به دولت بازگشت و در کمیسیون لوایح دولت دوباره مورد بررسی قرار گرفت و اصلاحاتی بر روی آن انجام شد.
سیاوشی تاکید می‌کند: یک مورد قابل توجه در این قانون این است که خشونت برای اولین بار در این قانون تعریف شده و انواع و اشکال آن مشخص شده است. این لایحه پیشگیری، حمایت و بخش مجازات‌ها را مد نظر دارد.
شیما قوشه، وکیل دادگستری هم با اشاره به اینکه این قانون خلاءهای زیادی دارد و همه موارد را شامل نمی‌شود، می‌گوید: مهم‌ترین خلاء آن حذف جرایم و خشونت‌های جنسی است و این جرایم همچنان در قانون جرایم جنسی قانون مجازات اسلامی رسیدگی می‌شود؛ اما من معتقدم که به هرحال قانون داشتن بهتر از بی قانونی است. چون اگر قانونی داشته باشیم پس از به اجرا رسیدن آن میتوانیم آن را نقد کنیم خلاها را پیدا کنیم و به قانون گذار پیشنهاد دهیم؛ من معقتدم این قانون با همه خلاهایی که دارد، در صورت تصویب می‌تواند در خیلی از مسائل کمک کند.
قرنطینه و افزایش خشونت: با زنان خشونت‌دیده چطور رفتار کنیم؟
پاندمی کرونا تقریبا از هر لحاظ، زندگی ما را تحت تأثیر قرار داد و افزایش خشونت خانگی به واسطه قرنطینه شهرها و کشورها یکی از این تاثیرات آن بود. در ادامه راه‌هایی که از طریق آنها می‌توان قدمی در راستای تغییرات برای خشونت علیه زنان برداشت، آورده شده است. راهکارهایی که نهاد زنان سازمان ملل به تازگی منتشر کره است.
بازماندگان را باور کنید
یک زن با بیان داستان خود، اولین قدم شکستن چرخه سواستفاده و خشونت را برمی‌دارد؛ همه ما وظیفه داریم فضای امن لازم را برای صحبت کردن و شنیدن به او بدهیم. لازم به یادآوری است که هنگام بحث در مورد موارد خشونت جنسی نباید در خصوص متانت خود فرد، لباس و رابطه جنسی قربانی صحبت کرد. خشونتگر تنها دلیل این اتفاق است و باید مسئولیت را به تنهایی به دوش بکشد. قربانیان را سرزنش نکنید. به آنها اطمینان بدهید که آنها را می‌شنوید، به آنها ایمان دارید و کنارشان ایستاده اید.
به نسل بعدی آموزش دهید و از آنها بیاموزید
درباره رضایت، استقلال جسمانی و پاسخگویی در برابر دختران و پسران صحبت کنید و همچنین به صحبت‌های آنها درباره تجربه خود از جهان گوش دهید. با توانمند سازی اطلاعات مدافعان جوان و آموزش آنها در مورد حقوق زنان ، می توانیم آینده بهتری را برای همه بسازیم.
برای پاسخگویی و خدمات متناسب با مراکزی که در این زمینه فعالیت دارند، تماس بگیرید
پناهگاه‌ها، خانه‌های امن، خطوط تلفنی، مشاوره و پشتیبانی باید حتی در زمان شیوع ویروس کرونا باید در دسترس باشد.
علائم سواستفاده را بدانید
سو استفاده انواع مختلفی دارد و همه آنها می‌توانند تأثیرات جسمی و عاطفی جدی داشته باشند. اگر نگران دوستی هستید که ممکن است در معرض خشونت باشد یا در اطراف کسی احساس امنیت نکند، این علائم را مرور کرده و با روش‌های کمک به او در یافتن امنیت و پشتیبانی آشنا شوید.
حرف بزنید
خشونت علیه زنان و دختران نقض حقوق بشر است که برای دهه ها ادامه داشته است و تا زمانی که ما ساکت بمانیم ادامه خواهد داشت.
در برابر فرهنگ تجاوز بایستید
فرهنگ تجاوز به عنف خشونت جنسی را عادی و توجیه می‌کند که ناشی از نابرابری‌ها و نگرش‌های جنسیتی است. نامگذاری آن اولین قدم برای از بین بردن فرهنگ تجاوز به عنف است.
ما هر روز فرصت داریم رفتارها و اعتقادات خود را برای تعصب‌هایی که باعث تداوم فرهنگ تجاوز می شود بررسی کنیم.
بودجه سازمان‌های زنان
کمک مالی به سازمان‌هایی که از زنان حمایت می‌کند، صدای آنها را تقویت می‌کند.
همدیگر را مسئول بدانید
خشونت می‌تواند اشکال مختلفی داشته باشد و در فضاهای مختلفی اتفاق بیفتد. با دیدن آن سکوت نکنید. سعی کنید نظرات و شوخی‌های نامناسب جنسیتی نکنیدو با به چالش کشیدن هم سن و سالان خود برای تأمل در رفتارهای خود و صحبت کردن یک محیط امن تر برای همه ایجاد کنید.
بخش سایت‌خوان، صرفا بازتاب‌دهنده اخبار رسانه‌های رسمی کشور است.
