برجام در انتظار انتقال دولت در ایران؟
به گزارش اقتصادنیوز، روزشمار پایان دولت حسن روحانی رو به پایان است و هنوز برای دور جدید مذاکرات احیای توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ در وین تاریخ مشخصی تعیین نشده است. برخی کارشناسان مدعی‌اند که این تأخیر پیش آمده در ازسرگیری مذاکرات، احتمالا به دلیل انتظار برای روی کار آمدن دولت جدید در ایران است.
لارا روزن روزنامه‌نگار برجسته آمریکایی که هم در مذاکرات ۲۰۱۳ تا ۲۰۱۵ و هم در مذاکرات اخیر در وین پیگیر روند تعامل هسته‌ای ایران و غرب بوده است، در جدیدترین یادداشت صفحه Substack خود با عنوان «تغییر دولت در ایران مذاکرات وین را متوقف می‌کند» گزارش خود را درباره وضعیت حاکم بر روند تلاش‌های دیپلماتیک برای احیای برجام به‌روزرسانی، و آن را با نظر کارشناسان برجسته این حوزه تکمیل کرده است.
قدرت‌ها پشت در انتظار
قدرت‌های بین‌المللی انتظار دارند تا ایران، با برگزاری انتخابات ریاست جمهوری در 18 ژوئن و پیش از شروع دور جدید مذاکرات بر سر احیای توافق هسته‌ای در وین، رایزنی‌های داخلی را به پایان برساند.
انتظارات در مورد پیشرفت سریع در مذاکرات توافق هسته‌ای در وین در دوره «اردک لنگ» ایرانی (کنایه از دولتی که در روزهای پایانی قرار دارد) و تا پیش از از برگزاری مراسم تحلیف ابراهیم رئیسی در اوایل ماه اگوست کاهش یافته است، چرا که ایران به شدت درگیر دوران انتقالی دولت قرار گرفته و درصدد ایجاد نوعی اجماع داخلی در مورد نحوه اقدام در این زمینه است.
حضور پررنگ تیم انتقالی
در جریان سفر کوتاه سوبرامانیام جایشانکار، وزیر امور خارجه هند به ایران در روز پنجشنبه 8 ژوئیه، علی باقری، مشاور سیاست خارجی رئیسی، در دیدار رئیس جمهور منتخب با دیپلمات ارشد هند، در کنار محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه ایران نشسته بود.
پیش از این باقری در دوره ریاست‌جمهوری احمدی‌نژاد از سال 2008 تا 2013 به عنوان معاون سعیدجلیلی در شورای‌عالی امنیت ملی ایران و مذاکره‌کننده هسته‌ای ارشد خدمت می‌کرد. گمان می‌رود که باقری به عنوان وزیر خارجه رئیسی معرفی شود. باقری در حال حاضر تیم انتقالی رئیسی در وزارت امور خارجه ایران را هدایت می‌کند.
در عین حال، رئیسی دو نماینده را برای پیوستن به کمیته‌ای در شورای عالی امنیت ملی ایران معرفی کردع که وظیفه بررسی مذاکرات احیای توافق در وین، ایجاد اجماعی در مورد مراحل بعدی و تهیه توصیه‌هایی برای اقدامات بعدی را بر عهده دارد.
تاکنون این کمیته شامل علی شمخانی دبیر شورا، علی اکبر صالحی رئیس سازمان انرژی اتمی و عباس عراقچی، معاون وزیر خارجه ایران و مذاکره‌کننده اصلی ایران در مذاکرات وین، عبدالرضا مصری، نایب رئیس دوم مجلس، وحید جلال زاده رئیس کمیته امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس است و اخیرا علی باقری و علی حسینی‌تاش، معاون شمخانی هم به نمایندگی از رئیسی به این گروه اضافه شده‌اند.
دلیلی اصلی تاخیر در بازگشت به وین
اگرچه ممکن است رایزنی‌های تیم انتقالی روند از سرگیری مذاکرات وین را کند کرده باشد، اما بعید به نظر می‌رسد که تیم رئیسی تصمیم بگیرد که با تغییر جهت مسیر دیگری را در پیش گرفته و از مذاکراتی فاصله بگیرد که تلاش می‌کند برنامه جامع اقدام مشترک را احیا کند.
به باور اسفندیار باتمانقلیج، کارشناس در امور اقتصاد ایران «آن‌ها انگیزه‌ای برای تغییر در این سیاست ندارند چرا که هنوز تحت فشار زیادی قرار دارند». شاید این نگرانی وجود داشته باشد که به لحاظ ایدئولوژیک برای بسیاری از اطرافیان رئیسی ادامه این وضعیت مطلوب باشد، اما چنین تصمیمی بسیار دور از ذهن به نظر می‌رسد و انتظار می‌رود که دولت او گزینه عمل‌گراتر را انتخاب کند. به عقیده باتمانقلیچ فعلا نباید هراسان شد و احتمالا دلیلی اصلی تاخیر ایران در بازگشت به وین تغییر در دولت و مدیریت مربوط به انتقال امور است.
شکست هسته‌ای یا زمان انتقال سیاسی
به عقیده هنری رم، تحلیلگر مسائل ایران هم تفاوت زیادی نمی‌کند که توافق قبل یا اندکی بعد از روی کار آمدن رئیسی در ماه اوت منعقد شود. به گفته رم: «نزدیکان رئیسی از دور درگیر این مذاکرات هستند و این‌که توافق در دوره روحانی حاصل شود یا نه، مسئله مهمی نیست. بزرگ‌ترین مسئله در این‌جا زمان شکست هسته‌ای میزان پیشرفت‌های هسته‌ای ایران ایران و این‌که چقدر تا زمان تحلیف وقت داریم آن‌قدرها هم قابل اعتنا. از جایگاهی که من مسائل را تعقیب می‌کنم، ساعت‌شمار هسته‌ای اهمیت بیش‌تری از ساعت‌شمار انتقال سیاسی دارد».
رم معتقدست: «روحانی و تیمش در طول روند مذاکرات در وین و حتی فراتر از آن محدودیت‌های جدی داشتند و همین کمیته تشکیل شده در تهران هم کار را بیش از این به تاخیر انداخت. با این حال هنوز همه طرف‌ها به اندازه کافی انگیزه و علاقه دارند تا بتوانند دوباره توافق را احیا کنند. هیچ وقت روند مذاکرات به سادگی پیش نمی‌رفته است. بازگشت به توافق حتی دشوارتر از رسیدن به خود توافق به نظر می رسد. با این وجود، محرک‌های اصلی که ایرانیان را به تصمیم‌گیری در این زمینه سوق می دهد هنوز بسیار قوی هستند».
فقدان پلن بی رضایت‌بخش
حسن روحانی، رئیس جمهور کنونی در 7 ژوئیه در جلسه هیئت دولت گفت ما می‌توانیم همین هفته تصمیم بگیریم و به تحریم‌ها پایان دهیم. سینا طوسی، کارشناس مسائل ایران در شورای ملی ایرانیان آمریکایی بر اساس همین گفته روحانی امیدوار است که طرفین مذاکره پنجره ژوئیه برای پیشرفت در گفت‌وگوها از دست ندهند.
تریتا پارسی، کارشناس ایران در موسسه کوینسی هم می‌گوید: «تصور من بر این است که توافق هسته‌ای برقرار خواهدشد چرا که تقریبا هیچ یک از دو طرف پلن بی خوبی ندارند».
