جلسه تعیین‌کننده برای نرخ بهره ترکیه، تا آخر این هفته برگزار می‌شود
ضربه اردوغان زیر میز «سیاست پولی»
اردوغان در اظهاراتش بارها نرخ بهره را شیطان معرفی کرده و معتقد است با کاهش نرخ بهره، نرخ تورم نیز کاهش خواهد یافت. این نگاه اردوغان باعث شده است که علاوه بر تغییرات پی‌در‌پی روسای کل بانک مرکزی ترکیه، معاونان این نهاد نیز مرتب تغییر کنند. اردوغان برای اثبات نظریه غیرمنطقی اقتصادی خود با هیچ‌کس شوخی ندارد و نشان داده است که هرکس مقابل او بایستد، به‌راحتی اخراج خواهد شد. این موضوع تایید می‌کند که شرایط ترکیه با سال‌های قبل متفاوت است و حال نگرانی‌ها نسبت به آینده اقتصاد ترکیه افزایش یافته است.
به گزارش فایننشال‌تایمز، لیر ترکیه پس از دستور رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور این کشور به برکناری و اخراج مقامات بانک مرکزی این کشور، سقوط کرد.
هفته گذشته، ساعتی بعد از دیدار اردوغان با کافچی‌اوغلو، رئیس بانک مرکزی، دو معاون از کار برکنار شدند. یکی از این معاونان، اوگور کوچوک، عضو کمیته هشت‌نفره سیاست پولی بانک مرکزی بود که با کاهش نرخ بهره که در ماه گذشته، سرمایه‌گذاران بین‌المللی را شوکه کرده بود، مخالفت داشت.
یکی از بانکداران استانبول گفته است «او تنها فردی بود که به کاهش نرخ بهره رای نداد و این تصمیم برای کشور و شخص او تاسف‌آور است.» کوچوک، همچنین با سیاست فروش ذخایر ارزی بانک مرکزی به عنوان اقدامی برای تقویت لیر مخالف بود.
این سیاست اوایل سال 2019 آغاز شد و تا پایان سال گذشته ادامه داشت. کوچوک در بین جامعه مالی بین‌المللی چهره‌ای شناخته شده است.او که اقتصاددان ارشد سابق «بانک گارانتی» بود، ارتباطات بسیاری با سرمایه‌گذاران خارجی داشت و غیبت او در جلسات هفته گذشته، باعث شگفتی بسیاری شد.
در نهایت، طاها چکماک، یکی از مقامات سابق بانک دولتی و تنظیم‌‌‌گر بانکداری ترکیه، به عنوان معاون جدید انتخاب شد و یوسف تونا، از دانشگاه بازرگانی استانبول، به کمیته سیاست پولی پیوست. سمیح تومن، دومین معاون برکنارشده، در مظان این اتهام بود که جایگزین کافچی‌اوغلو، رئیس وقت بانک مرکزی می‌شود. رجب طیب اردوغان همچنین عبدالله یاوا، یکی از اعضای قدیمی کمیته سیاست پولی را که در رسانه‌های ترکیه به دلیل زندگی در آمریکا با انتقاد مواجه بود، برکنار کرد.
لیر ترکیه که پیش از این تحت فشار دلار آمریکا و نگرانی سرمایه‌گذاران نسبت به سیاست‌‌‌های اقتصادی و خارجی ترکیه قرار داشت، در معاملات روز شنبه باز هم ارزش خود را از دست داد و یک دلار آمریکا با 27/ 9 لیر ترکیه معامله شد.
پول ملی ترکیه چند سالی است که با بحران دست و پنجه نرم می‌کند و از ابتدای سال 2018 تاکنون بیش از 59درصد از ارزش خود را از دست داده است. اردوغان که طی دو دهه اخیر، قدرت را در ترکیه در دست دارد، در سال‌های اخیر پس از انجام اقداماتی برای تحکیم قدرت خود، کنترل بی‌‌‌سابقه‌‌‌ای بر بانک مرکزی داشته است. رئیس‌جمهور ترکیه که از مخالفان نرخ بهره بالاست، با مسوولان درگیر شده است؛ چرا که بر این عقیده است که رشد بالا را به هر قیمتی حتی به قیمت تورم سرسام‌آور، در اولویت قرار دهد. در همین راستا او از اواسط سال 2019 تاکنون سه رئیس بانک مرکزی و تعدادی مسوول دیگر را برکنار کرده است.
فشار سیاسی به بانک مرکزی
به گزارش رویترز، یک نظرسنجی از سوی بانک مرکزی ترکیه نشان داد که فعالان بازار انتظار دارند نرخ بهره ترکیه در مدت سه ماه به 6/ 16درصد برسد، در حالی که انتظارات تورمی در این کشور افزایش یافته است. لیر که امسال بیش از 19درصد ضعیف شده است، روز جمعه نیز حدود 9/ 0درصد از از ارزش خود را از دست داد و به پایین‌ترین سطح خود در تاریخ (28/ 9درصد) در برابر واحد پول آمریکا رسید.
این نرخ روز گذشته 27/ 9درصد گزارش شد. همچنین لیر در برابر یورو رکورد 75/ 10 را ثبت کرد. سلوا دمیرالپ، مدیر انجمن تحقیقات اقتصادی دانشگاه کوک و TUSIAD و اقتصاددان سابق فدرال‌رزرو ایالات‌متحده، در این خصوص گفت: «جابه‌جایی‌های مکرر تصمیم‌گیرندگان، این پیام را برجسته می‌کند که بانک مرکزی مستقل نیست و تحت فشارهای شدید سیاسی است.»
او گفت که عدم‌اعتبار سیاستگذار، بازارها را ملتهب می‌کند؛ زیرا دستیابی به هدف تورمی 5 درصدی بانک مرکزی دشوارتر شده است و از طرفی هرگونه افزایش نرخ بهره در آینده اثر کمتری از خود به جا خواهد گذاشت.
تحلیلگران آخرین مرحله از عزل و نصب کارکنان بانک مرکزی را نشانه‌‌‌هایی تازه از دخالت‌های سیاسی اردوغان که اغلب خواستار محرک‌های پولی است، می‌‌‌دانند. اردوغان پیش‌تر عنوان کرده بود که اگر مردم در انتخابات به من بگویند به راه خود ادامه دهم، می‌‌‌گویم در جنگ با نرخ بهره، پیروز خواهم شد؛ چراکه به اعتقاد من نرخ بهره، پدر و مادر تمام شیاطین است.
انتظار کاهش نرخ بهره در جلسه آینده
جلسه بعدی سیاستی بانک مرکزی روز 21 اکتبر است و در این جلسه، احتمالا درخصوص آینده نرخ بهره ترکیه اطلاعات جدیدی منتشر خواهد شد. براساس نتایج اولیه نظرسنجی رویترز، اکثر اقتصاددانان انتظار دارند نرخ بهره کاهش یابد و البته برخی نیز معتقدند که با توجه به تحولات کمیته عملیات بازار باز، این تهاجم پولی کمتر از گذشته باشد و فعلا در این خصوص تصمیم‌گیری صورت نگیرد. توماس کلارک، مدیر سبد سهام در ویلیام، در این خصوص معتقد است: «در حال حاضر کاهش نرخ‌ها در ترکیه زود است، اما مدتی است که به طور مشخص رئیس‌جمهور می‌خواهد بانک مرکزی نرخ بهره را بیشتر کاهش دهد و او این قدرت سیاسی را دارد که بر این امر تاثیر بگذارد.»
آخرین آمارها نشان می‌دهد که کسری بودجه در سپتامبر به حدود 6/ 23میلیارد دلار رسیده که البته در مقایسه با سال قبل به دلیل افزایش درآمدهای مالیاتی وضعیت بهتری داشته، اما همچنان از نگاه کارشناسان این حجم کسری بودجه زیاد است.
