رویای سنگاپور در مثلث آفریقایی

هفته‌نامه «اکونومیست» در یکی از مقالات خود به رقابت میان سه کشور آفریقایی برای تاسیس مراکز مالی و جذب سرمایه‌گذاری خارجی پرداخته است، ولی طرح‌ ایجاد مراکز مالی بین‌المللی، کمپین‌های مالیاتی را نگران کرده است.

در این مقاله آمده است: رواندا، کشوری کوچک، محصور در خشکی و با منابع طبیعی اندک فاقد مسیری روشن به سمت ثروت است، ولی یک مرکز مالی بین‌المللی در کیگالی، پایتخت این کشور، استراتژی جدیدی به دولت این کشور پیشنهاد کرده است. دولت رواندا قوانین جدیدی را برای تشویق سرمایه‌گذاری تصویب و توافق‌نامه‌‌‌هایی را با مراکز مالی در مراکش و بلژیک امضا کرده است. نیک باریگیه، مدیر اجرایی آژانسی که این پروژه را پیش می‌‌‌برد، اعلام کرده است: «رواندا می‌تواند به عنوان دروازه‌‌‌ای به سایر نقاط آفریقا معرفی شود.»

کیگالی جزو چند شهر قاره آفریقاست که تلاش می‌کنند به قطب مالی تبدیل شوند. تبدیل شدن به قطب مالی در قاره آفریقا به معنی جذب تجارتی است که به‌تازگی به سمت مکان‌‌‌هایی چون موریس سرازیر شده است. مقامات کنیایی موافقت‌نامه‌‌‌ای را با لندن امضا کرده‌‌‌اند که قسمتی از راه‌اندازی یک مرکز مالی در نایروبی است. غنا نیز در حال تدوین قوانینی برای ایجاد مرکزی برای خود است. به گفته یکی از مشاوران وزیر دارایی این کشور، آکرا نیز می‌تواند به قطبی برای آفریقای غربی بدل شود.

مدیران مالی، مژده جریان آزاد سرمایه و مالیات‌‌‌های پایین را از طریق گزارش‌‌‌های مشاوره‌‌‌ای و سفرهای تحصیلی پخش کرده‌اند. مشاوره‌ها از سوی گروه‌هایی چون سی‌دی‌سی، بازوی توسعه مالی دولت انگلستان، نیز می‌آید. کالین باکلی، رئیس امور خارجه این گروه، معتقد است این اقدام برای توسعه مفید است؛ چراکه خارجی‌‌‌ها درباره سرمایه‌گذاری در کشورهایی که از مراکز مالی قدرتمندی برخوردارند اطمینان بیشتری دارند. مردم محلی نیز می‌توانند مهارت‌‌‌های جدیدی بیاموزند.  معماران این قطب‌‌‌ها از ساخت یک اکوسیستم مالی با تخصص در امور قانونی، حسابداری و خدمات تجاری، صحبت می‌کنند. وینست راگ، رئیس مرکز بین‌المللی مالی نایروبی، می‌‌‌گوید: «تلاش می‌کنیم این تصور را که اینجا تنها یک ساختمان تجاری یا برجی نمادین است، دور کنیم.» او از اینکه شرکت بیمه‌‌‌ای انگلیسی «پرودنشیال» اولین شرکتی است که در آنجا فروشگاهی تاسیس می‌کند، به خود می‌‌‌بالد. وجود یک مرکز محلی، انتشار اوراق قرضه را برای وام‌گیرندگان منطقه آسان‌تر خواهد کرد. در عین حال، مشارکت با لندن به شرکت‌های موجود در بازار سهام کنیا امکان خواهد داد تا با عرضه سهام خود در بازار مالی لندن به بازارهای خارجی دسترسی پیدا کنند.  با این حال پرورش این نوع سیستم نیازمند زمان، تخصص و اراده سیاسی است. کنیا نزدیک به یک دهه است که درباره یک مرکز مالی صحبت می‌کند. حضور قطب‌‌‌های مالی ایجادشده، چه در موریس باشد و چه در کازابلانکا، ورود به بازار را برای تازه‌واردان مشکل خواهد کرد. این رقابت تنها مربوط به آفریقا نیست؛ بلکه رقابتی جهانی است.  یکی از روش‌های رقابت میان مراکز مالی از طریق کاهش مالیات بر شرکت‌هایی است که به سمت‌شان می‌‌‌آیند. چنای موکوبا، از شبکه عدالت مالیاتی آفریقا، هشدار می‌دهد که این مساله می‌تواند به مسابقه‌‌‌ای برای کاهش مالیات منجر شود. این شبکه برای به چالش کشیدن معافیت‌‌‌های مالی توسط رواندا به دادگاه رفته و خواستار توقف موقت مرکز مالی کنیا تا زمان تقویت قوانین مربوط به مالیات و شفافیت شده است. زمانی که غنا برای اولین بار تصمیم به ایجاد یک مرکز بانکی در اواخر دهه ۲۰۰۰ گرفت، این پروژه شکست خورد و این کشور توسط گروه ویژه اقدام مالی (FATF) در لیست سیاه قرار گرفت. هیچ‌کدام از این سه کشور در میان ۱۳۰کشوری نیستند که به برنامه سازمان همکاری‌های اقتصادی و توسعه (OECD) برای قرار دادن حداقل نرخ مالیات ۱۵درصد شرکت‌ها پیوسته‌‌‌اند.  هر مرکز، بسته مشوق‌‌‌های خود را برای سرمایه‌گذاری ارائه می‌کند. در رواندا این بسته شامل یک نرخ مالیات شرکتی ۱۵درصدی است که می‌تواند به ۳درصد کاهش یابد. نیک باریگیه می‌‌‌گوید: سرمایه‌گذاری‌‌‌ها «تمیز و مطابق با استانداردهای جهانی خواهد بود.» دولت قوانین خود در زمینه پولشویی را تقویت کرده است. سرمایه‌گذاران مجبورند نشان دهند که کاری بیش از تعبیه صندوق‌های پستی انجام می‌دهند و حضور واقعی در کشور دارند.

حتی با وجود معافیت‌‌‌های مالیاتی، مشکلات در برابر مراکز جدید خودنمایی می‌کنند. راگ، مدیر صندوق‌های مالی در یکی از بانک‌های اروپایی، نسبت به رشد زیاد این مراکز مالی جدید و تبدیل آنها به ابرمرکز ابراز تردید کرده و در عین حال به این نکته اشاره می‌کند که برای لندن صدها سال طول کشید تا به جایگاه امروز خود در رهبری جهان در حوزه مالی برسد. او می‌‌‌گوید: اگر این پروژه‌‌‌ها موفق شوند، «ما در شکل‌‌‌گیری عصر پیش‌روی آفریقا مشارکت داشته‌ایم.»