آمارهای تولید در تابستان سال‌جاری از کاهش ارتفاع رشد فصلی خبر می‌دهد

افت سرعت رشد در فصل دوم

دنیای‌اقتصاد : بانک مرکزی و مرکز آمار ایران در آخرین روز پاییز ۱۴۰۰، آمارهای رشد اقتصادی فصل تابستان را منتشر کردند. آمارها حاکی از آن است که رشد اقتصادی در نیم‌سال نخست سال جاری و فصل تابستان مثبت بوده است؛ هرچند که نگرانی‌هایی درخصوص تداوم این آمار در فصول آینده وجود دارد. رشد ارزش افزوده بخش خدمات و نفت بیشترین اثر را در مثبت شدن رشد کل داشتند که از دلایل آن می توان به افزایش تولید و صادرات محصولات نفتی در دو فصل اول و کاهش اثر مخرب کرونا بر بخش خدمات اشاره کرد.

نهادهای آماری، تصویر تولید ناخالص داخلی در نیم‌سال نخست سال‌جاری را به‌روز کردند. بررسی آمار بانک مرکزی نشان می‌دهد که برای پنجمین فصل متوالی رشد اقتصادی مثبت بوده است. اما آمارها نشان می‌دهد که رشد اقتصادی در فصل تابستان سال‌جاری یک‌درصد بوده که نسبت به رشد اقتصادی 2/ 6‌درصدی در فصل بهار، کاهش را نشان می‌دهد. از سوی دیگر نگاهی به عوامل موثر بر رشد اقتصادی 3/ 3‌درصدی در نیمه نخست سال‌جاری حاکی از اثر‌گذاری مثبت گروه نفت و خدمات بوده است.

رشد گروه نفت در نیمه سال مثبت 1/ 15‌درصد و رشد گروه خدمات در مدت مذکور 7/ 5‌درصد بوده است. علاوه براین آمارها نشان می‌دهد که رشد تشکیل سرمایه در نیمه نخست سال‌جاری حدود منفی9‌درصد بوده که زنگ خطر کاهش سرمایه‌گذاری در مدت مذکور است. از سوی دیگر، آمارها رکود در گروه صنعت را تاکید می‌کند. رشد بخش صنعت در تابستان منفی 5/ 1‌درصد بوده است. علاوه بر بانک مرکزی، مرکز آمار ایران نیز آمار رشد اقتصادی را منعکس کرده که البته تفاوت‌های فاحشی با گزارش بانک مرکزی وجود دارد.

  کاهش رشد اقتصادی در تابستان 1400

بانک مرکزی آمار رشد اقتصادی در نیمه نخست سال‌جاری را منتشر کرد. این آمار نشان می‌دهد که تولید ناخالص داخلی در فصل دوم سال‌جاری به 5/ 405‌هزار میلیارد تومان رسیده که به نسبت فصل دوم سال گذشته رشد یک‌درصدی را نشان می‌دهد. نگاهی به روند رشد فصلی نشان می‌دهد که اگرچه رشد اقتصادی در فصل تابستان مثبت بوده اما به نسبت رشد اقتصادی در فصل بهار کاهش 2/ 5 واحد‌درصدی را ثبت کرده است. در فصل تابستان رشد اقتصادی دو گروه نفت و خدمات مثبت بوده است. رشد اقتصادی گروه نفت در تابستان مثبت 4/ 7‌درصد و رشد اقتصادی گروه خدمات مثبت 2/ 4‌درصد بوده است. این در حالی است که در فصل دوم سال‌جاری، رشد اقتصادی گروه صنایع و معادن منفی 3/ 5‌درصد و رشد اقتصادی گروه کشاورزی منفی 9/ 1‌درصد بوده است.

مقایسه رشد گروه‌های اقتصادی در فصل تابستان و فصل بهار نشان می‌دهد که به جز رشد اقتصادی گروه کشاورزی که در فصل دوم به نسبت فصل اول بهتر شده است (از منفی 2/ 2‌درصد در فصل بهار به منفی 9/ 1‌درصد در فصل تابستان) در سایر گروه‌ها از سرعت رشد آنها کاسته شده است. به عنوان مثال رشد اقتصادی در گروه نفت در فصل بهار 3/ 23‌درصد بوده که با کاهش شدید به 4/ 7‌درصد رسیده است. در گروه صنایع و معادن نیز رشد اقتصادی در فصل اول مثبت 9/ 1‌درصد بوده که در فصل دوم به منفی 3/ 5‌درصد رسیده است. در گروه خدمات نیز رشد اقتصادی در فصل اول مثبت 3/ 7‌درصد بوده که در فصل دوم با کاهش 1/ 3 واحد‌درصدی مواجه شده است. بنابراین آمارها نشان می‌دهد که رشد اقتصادی در فصل تابستان به نسبت فصل بهار با کاهش روبه‌رو بوده و این زنگ خطر منفی شدن رشد اقتصادی در فصل سوم سال‌جاری را به صدا در می‌آورد. البته بخشی از کاهش رشد به این دلیل بوده که رشد اقتصادی بهار سال 99 منفی بوده، اما این رقم در تابستان سال 99 مثبت شده بود.

  پنجمین رشد اقتصادی مثبت

بررسی روند فصلی رشد اقتصادی نشان می‌دهد در پنج فصل متوالی رشد اقتصادی مثبت شده است. آمارها نشان می‌دهد که در فصل تابستان سال گذشته، بعد از دو رشد منفی متوالی، مثبت 5/ 3‌درصد شده است و این رشد مثبت تا سال بعد نیز پایدار بوده است. به این ترتیب رشد اقتصادی، در فصل دوم سال 99 مثبت 5/ 3‌درصد، در فصل سوم سال 99مثبت 3‌درصد، در زمستان 99 مثبت 4/ 5‌درصد و در بهار سال‌جاری مثبت 2/ 6‌درصد بوده است. پنجمین رشد مثبت نیز در تابستان سال‌جاری رقم خورده است. اما نکه قابل‌توجه این است که در سه فصل متوالی پاییز99، زمستان 99 و بهار 1400 روند رشد اقتصادی صعودی بوده اما در فصل تابستان 1400 با شدت قابل ملاحظه‌ای از روند صعودی آن کاسته شده است.

  دو موتور رشد در نیم‌سال 1400

بانک مرکزی در گزارش رشد اقتصادی منتشر شده، رشد اقتصادی نیمه نخست سال‌جاری را نیز محاسبه کرده است. آمارها نشان می‌دهد که در نیمه نخست سال‌جاری رشد اقتصادی 3/ 3‌درصد بوده که دو گروه خدمات و نفت اثر مثبتی بر رشد اقتصادی داشته‌اند. بررسی‌ها نشان می‌دهد که رشد اقتصادی در دو گروه نفت و خدمات به ترتیب مثبت 1/ 15‌درصد و مثبت 7/ 5‌درصد بوده است. در حالی که رشد در گروه کشاورزی در نیمه نخست سال‌جاری منفی 2‌درصد و در گروه صنایع و معادن منفی 9/ 1‌درصد بوده است. در گروه صنایع و معادن نکته قابل‌توجه این است که ساختمان بیشترین رشد منفی را ثبت کرده است. در این گروه رشد اقتصادی در 6ماه نخست سال‌جاری منفی 9/ 16‌درصد بوده که حاکی از رکود شدید در این بخش اقتصادی است. رشد اقتصادی گروه ساختمان در فصل نخست منفی 3/ 12‌درصد و در فصل دوم منفی 9/ 20‌درصد بوده است. به این ترتیب رشد اقتصادی ساختمان در فصل تابستان به شدت منفی‌تر شده است.

  تایید رکود صنعت در رشد تابستان

علاوه براین، در نیمه نخست سال‌جاری رشد اقتصادی در گروه صنعت مثبت 9/ 1‌درصد بوده است که مثبت بودن آن ناشی از رشد 8/ 5 درصدی این گروه در فصل اول سال بوده است، زیرا در فصل دوم سال رشد صنعت منفی 5/ 1‌درصد بوده است. در واقع تغییر علامت رشد مثبت 8/ 5‌درصد در فصل اول به منفی 5/ 1‌درصد در فصل دوم، نشان‌دهنده رکود آشکار در گروه صنعت بوده که احتمالا در فصل پاییز نیز تکرار خواهد شد. پیش از این نیز «دنیای‌اقتصاد» در گزارش‌های ماهانه، روند رشد شاخص تولید صنعتی در شرکت‌های بورسی را بررسی کرده و با توجه به کاهش رشد این شاخص از ابتدای بهار سال‌جاری تا آبان ماه، منفی شدن رشد گروه صنعت را پیش‌بینی کرده بود.

  تبخیر رشد سرمایه در رشد

آمار بانک مرکزی نشان می‌دهد تشکیل سرمایه ثابت ناخالص در 6ماه نخست سال‌جاری منفی 9/ 8‌درصد است. رشد تشکیل سرمایه در فصل اول، منفی 8/ 3‌درصد و در فصل دوم منفی 1/ 13‌درصد بوده است. به عبارت دیگر تشکیل سرمایه ثابت در کشور با سرعت بالایی کاهش پیدا کرده که به معنای کاهش سرمایه‌گذاری در اقتصاد است.

به دلیل نوسانات اقتصادی و همچنین بالابودن نرخ تورم به‌خصوص در نیمه دوم دهه 90، سرمایه‌ها به جای اینکه در بخش واقعی اقتصاد تجهیز شوند، در بخش بازارهای دارایی یا به شکل خروج سرمایه در می‌آیند. در نتیجه تشکیل سرمایه در کشور به مرور کاهش و رشد آن منفی شده است. یکی از عوامل کاهش رشد اقتصادی، کاهش تشکیل سرمایه است.

  مقایسه رشد اقتصادی در دو نهاد

علاوه بر بانک مرکزی، مرکز آمار ایران نیز در آخرین روز پاییز رشد اقتصادی نیمه نخست سال کشور را منتشر کرد. رشد اقتصادی در حساب و کتاب مرکز آمار ایران، در فصل دوم 2/ 4‌درصد اعلام شده است که فاصله 2/ 3 واحد‌درصدی با رشد یک‌درصدی فصل تابستان آمار بانک مرکزی دارد. بررسی مرکز آمار ایران نشان می‌دهد که در فصل دوم سال‌جاری، رشد گروه صنعت و خدمات مثبت و گروه کشاورزی منفی بوده است. رشد گروه صنعت و خدمات در فصل دوم مثبت 1/ 5‌درصد بوده است، در حالی که رشد گروه کشاورزی در فصل مذکور منفی 1/ 4‌درصد بوده است. نکته قابل‌توجه در تفاوت رشد اقتصادی گروه ساختمان در محاسبات مرکز آمار ایران و بانک مرکزی است. در محاسبات مرکز آمار ایران، رشد اقتصادی گروه ساختمان در فصل دوم، مثبت 2/ 2‌درصد بوده است، در حالی که رشد این گروه در آمار بانک مرکزی منفی 21‌درصد است. به نظر می‌رسد در محاسبات مرکز آمار کشور پروژه‌های دولتی ساختمانی مانند مسکن ملی لحاظ شده است. از سوی دیگر، گزارش مرکز آمار ایران نشان می‌دهد رشد اقتصادی در نیمه نخست سال‌جاری مثبت 9/ 5‌درصد بوده است، در حالی که در محاسبات بانک مرکزی این رشد مثبت 3/ 3‌درصد ثبت شده است. رشد اقتصادی گروه کشاورزی در 6 ماه نخست سال‌جاری منفی 3/ 4‌درصد، رشد اقتصادی گروه صنعت 5/ 9‌درصد و رشد اقتصادی گروه خدمات 8/ 4‌درصد بوده است. البته باید در نظر داشت که تفاوت اعداد و ارقام منتشر شده این دو نهاد به شیوه محاسبه و در نظر گرفتن اجزای متفاوت وابسته است.