وزیر اقتصاد رویکرد برون‌گرایی دولت سیزدهم را بررسی کرد
بال برون‌گرایی رشد اقتصاد
بال دوم پرواز اقتصاد
احسان خاندوزی روز دوشنبه در حاشیه همایش ملی ایران و همسایگان در مرکز مطالعات وزارت امور خارجه، گفت: مقاوم شدن اقتصاد، نیازمند دو بال است؛ نخست تمرکز بر توانمندی تولید داخل و دوم استفاده از ظرفیتهای خارج و برون‌گرایی. وزیر امور اقتصادی و دارایی گفت: پیش‌نویس جدیدی در زمینه سرمایه‌گذاری خارجی به مراجع قانونی ارسال کردیم که در آن موانع اقامتی و مشوق‌‌‌های مالکیتی و افتتاح حساب‌‌‌های بانکی فعالان اقتصادی کشورهای همسایه برای فعالیت در ایران رفع شده است. وزیر امور اقتصادی و دارایی در ادامه به تشریح استراتژی دولت سیزدهم در استفاده از ظرفیتهای خارج و برون‌گرایی پرداخت و گفت: به وضوح مشاهده می‌‌‌کنید دولت سیزدهم برای اینکه از ظرفیتهای برون‌گرایی اقتصادی استفاده کند به طور ویژه‌‌‌ای بر دو کلیدواژه منطقه‌گرایی و سیاست همسایگی تاکید دارد. خاندوزی افزود: باور ما این است که اقتصاد ایران بسیار بیش از وضع موجود می‌تواند از فرصتهای منطقه و سیاست همسایگی خود بهره ببرد.
او گفت: سهم ایران از تجارت ۲۳۰۰میلیارد دلاری با ۱۵ همسایه خود در سال ۲۰۱۹ نزدیک به ۶/ ۱درصد بوده است یعنی کمتر از ۲درصد تجارت همسایگان مرتبط با اقتصاد ایران. وزیر امور اقتصادی و دارایی، مرحله بعد از سیاست همسایگی را ورود به سطح خارج از منطقه و بین‌الملل عنوان کرد و افزود: تمرکز اولیه بر استفاده از فرصتهای منطقه‌گرایی و سیاست همسایگی است که شواهد آن را در همین ماه‌های شروع به کار دولت سیزدهم مشاهده می‌‌‌کنید.
خاندوزی یادآور شد: در زمینه استفاده کردن از این فرصتهای اقتصادی لازم است به سمت کمتر سیاسی شدن مناسبات اقتصادی حرکت کنیم. ممکن است مواضع سیاسی کشورها دچار فراز و فرود شود ولی باید پایه‌‌‌های تعامل اقتصادی با نقش‌‌‌آفرینی و بازیگری بخش خصوصی و غیردولتی و نهادهای قدرتمند اقتصادی با همسایه‌‌‌ها به‌گونه‌‌‌ای قوی شود که از نوسانات سیاسی کمتر متاثر شود تا بتوانیم در هر حالت پایه‌‌‌های اقتصاد ایران را برمبنای برون‌گرایی قرار دهیم.
او گفت: به طور خاص در حوزه عملکرد وزارت اقتصاد و دارایی و همچنین در سرمایه‌گذاری خارجی اقدامات جدی در دستور کار داشتیم که در ماه‌های آینده ثمرات آن را در زمینه تسهیل ارتباط فعالان اقتصادی در کشورهای همسایه خواهید دید. وزیر امور اقتصادی و دارایی گفت: در زمینه مشوق‌‌‌های سرمایه‌گذاری خارجی، پیش‌نویس جدیدی برای مراجع قانونی ارسال کردیم که در آن پیشنهاد شده مدت اقامت، مشوق‌‌‌های مالیاتی، افتتاح حساب‌‌‌های بانکی و تمام موانعی که اجازه نمی‌‌‌داد فعالان اقتصادی کشورهای همسایه به راحتی در ایران کار اقتصادی انجام دهند رفع شود. او افزود: امیدواریم بخش مربوط به مجلس و همچنین دبیرخانه شورای امنیت ملی به زودی تصویب شود تا به تسهیل روابط کمک کند. خاندوزی با تاکید بر جایگاه صادرات غیرنفتی در اقتصاد مقاومتی، گفت: اگر بنا داریم آسیبپذیری و وابستگی اقتصاد به نفت را درهم بشکنیم، یکی از راه‌‌‌های آن این است که سهم بالای ناشی از صادرات نفت را به سمت درآمدهای ارزی ناشی از صادرات غیرنفتی حرکت دهیم. وزیر امور اقتصادی و دارایی با بیان اینکه بین سرمایه‌گذاری خارجی و توسعه صادرات، همبستگی نزدیک وجود دارد، تاکید کرد: سرمایه‌گذاری صادرات‌‌‌محور می‌تواند امنیت ملی ما یعنی میزان اطمینان کشور به مقاوم بودن در برابر آسیب‌های خارجی را افزایش و وابستگی بودجه به نفت را کاهش دهد. بنابراین اگر بتوانیم وابستگی تجارت خارجی به صادرات نفتی را تقلیل دهیم، توانسته‌ایم آسیبپذیری کشور را کاهش دهیم. خاندوزی ادامه داد: جمهوری اسلامی می‌تواند با پیش گرفتن راهبرد همسایگی و با در نظر گرفتن کانال‌‌‌های ارتباطی پیوندها و اتصال‌‌‌های راهبردی نسبت به ایجاد و گسترش الگوی وابستگی حساس اقدام کند تا از این منظر وزن و منزلت خود را عمق بیشتری ببخشد. او ادامه داد: جمهوری اسلامی به عنوان واحد کانونی، باید گستره‌‌‌ای از کانال‌‌‌های ارتباطی سیاسی، اقتصادی و فرهنگی را در منطقه ایجاد کند تا برآیند آن شکل‌گیری وابستگی حساس بر مدار جمهوری اسلامی ایران باشد. از این طریق، می‌توان با کنترل جریان‌‌‌های ارتباطی، منزلت جمهوری اسلامی نزد همسایگان را به نحوی عمق بخشید که از سوی آنها نادیده گرفته نشود.
وزیر امور اقتصادی و دارایی اضافه کرد: ایران یگانه واحد منطقه‌‌‌ای در خاورمیانه است که توانایی عملیاتی کردن چنین الگویی را در راستای سامان بخشیدن به نظم منطقه‌‌‌ای در راستای منافع خود دارد. برجستگی ژئوپلیتیک ایران و برخورداری از موقعیت کانونی، مزیت راهبردی است که باید از آن در راستای دستیابی به چنین هدفی استفاده کرد. او با بیان اینکه ایران با داشتن ۱۵ کشور همسایه می‌تواند کریدور چین و هند از سویی و روسیه و اروپا از سوی دیگر باشد، تاکید کرد: تمام همسایگان ایران در دو دهه اخیر از متوسط نرخ رشد اقتصادی بالاتری نسبت به متوسط رشد اقتصادی جهانی قرار دارند که این روند بیانگر رونق اقتصادی همسایگان ایران و بهبود ظرفیتهای بالقوه همکاری اقتصادی و تجاری با این کشورهاست.
خاندوزی در صحبت‌های خود به برون‌گرایی در اقتصاد اشاره کرده است. درواقع اقتصاد مقاومتی دو رویکرد اساسی درون‌زایی و برونگرا دارد. رویکرد درونزا به معنای بهرهبرداری حداکثری و بهره‌‌‌وری بالا از ظرفیت‌ها و مزیت‌‌‌های درونی اقتصاد ایران و از عوامل اصلی ثبات و رشد اقتصادی با منشأ داخلی است. درواقع عوامل ثبات‌‌‌ساز اقتصاد در سایه رویکرد درونزا باید در داخل کشور کنترل شود. منظور از رویکرد برونگرا در سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی بهرهبرداری حداکثری از فرصتهای موجود در جهان خارج به منظور پیشبرد اهداف است یعنی باید با بهرهگیری از دانش فنی و سرمایه به رشد موفق در بازار دست یافت. به عنوان مثال، ایران از جایگاه اول از نظر ذخایر گاز جهان، جایگاه چهارم از نظر ذخایر نفت، ذخایر فراوان معدنی، جایگاه ممتاز در ترانزیت، جایگاه ممتاز از نظر ظرفیت گردشگری و تعداد قابل‌توجه جوانان تحصیل‌کرده و برخورداری از زیرساخت‌‌‌های صنعتی بیشتر نسبت به کشورهای منطقه قرار دارد. بنابراین، اقتصاد مقاومتی با رویکرد انعطاف‌‌‌پذیر و فرصت‌‌‌ساز حداکثر بهرهبرداری از امکانات موجود در جهان خارج در جهت بالندگی اقتصاد ملی است که باید در عین حفظ استقلال سیاسی و اقتصادی کشور معیار اصلی در تعامل اقتصادی با جهان مدنظر باشد. از سوی دیگر، اقتصاد مقاومتی از نگاه درون‌‌‌گرا کاهش وابستگی بودجه به نفت، تقویت نظام مالی و اقتصاد دانش‌‌‌بنیان و همچنین توسعه بخش نفت و گاز را به همراه دارد. معنای برونگرا در اقتصاد مقاومتی برنامه‌‌‌ریزی تولید ملی متناسب با نیازهای صادراتی و راهبرد توسعه صادراتی است که می‌تواند زمینه را برای پیشرفت آماده کند. به گفته کارشناسان، در اقتصاد مقاومتی بخش انرژی مزیت اقتصاد ایران در تعامل با جهان است بنابراین با توسعه همه‌‌‌جانبه تولید نفت و گاز باید از ظرفیت این بخش در جهت توسعه کشور بهرهبرداری کرد.
بررسی‌ها نشان می‌دهد در حال حاضر وضعیت موجود اقتصادی ایران درون‌‌‌گرای برون‌‌‌زاست که هدف اقتصاد مقاومتی باید درونزا و برونگرا باشد. برون‌‌‌زا نوساناتی است که در رشد اقتصادی وجود دارد یعنی با هر افزایش و کاهش میزان درآمد نفتی رشد اقتصادی کاهش و افزایش می‌‌‌یابد که هدف اقتصاد مقاومتی رسیدن به رشد پایدار در سایه بهرهگیری از فرصتهای موجود داخلی با استفاده از حداکثر بهرهبرداری از امکانات موجود در جهان خارج است.
