یک شرکت خصوصی چگونه رقیب یک «ابرشرکت» دولتی شد
انحصارشکنی به سبک «تیپاکس»
روندی که متوقف نشد
انگیزه مصاحبه با مهرداد فاخر ۳۷ ساله، تحولی است که وی در این تجارت خانوادگی ایجاد کرده است. معمولا با کمرنگ شدن حضور پدر خانواده در شرکت‌های بزرگ بخش خصوصی شاهد یک گسست مدیریتی در این شرکت‌ها هستیم و پسران شبیه پدران نمی‌شوند. اما با اینکه وی از ابتدا در خانواده‌ای مرفه زاده شد، به خواست پدر از کودکی در پایین‌ترین سطوح عملکردی شرکت شروع به کار کرد تا تجارت را به صورت ملموس بیاموزد و سپس برای تحصیل به انگلستان فرستاده شد. مهرداد فاخر پس از ۱۰ سال تحقیقات پیرامون دانش لجستیک روز دنیا در کشورهای اروپایی به ایران بازگشت و مجددا در شرکت پدر از سطح پایین شروع به کار کرد و تا مدیریت شرکت پیش رفت.
فاخر در گفت‌وگو با «دنیای‌اقتصاد» درباره روش کارش برای نوسازی یک شرکت نسبتا باسابقه، اما خموده می‌گوید: «در بدو ورود به عنوان مدیر جدید تیپاکس، سیستم حاکم بر مجموعه را سیستمی‌کاملا قدیمی‌و خموده یافتم که در مقابل هرگونه تغییری مقاومت نشان می‌داد. در نتیجه تیپاکس در آن زمان تنها به اعتبار شهرت سابق خود ادامه حیات می‌داد و هیچ پیشرفتی در عملکرد آن ایجاد نمی‌شد. اولین اقدام من طراحی ساختارهای جدید برای متحول کردن ستاد مرکزی و جایگزینی نیروهای قدیمی‌با نیروهای جوان و تازه نفس بود، به طوری‌که در آستانه ۶۰ سالگی تیپاکس، میانگین سنی کارکنان به زیر ۴۰ سال رسیده است.»
وی می‌افزاید: «با آنکه نیروهای تازه وارد، دانش و مهارت روز را با خود به مجموعه آوردند، اما سازگار کردن آنها با سیستم شرکت و ارائه آموزش‌های لازم کار بسیار دشواری بود. خصوصا اینکه تعداد نیروهای حرفه‌ای و متخصص در زمینه پست و لجستیک در ایران بسیار کم است. در شروع اجرای اصلاحات در تیپاکس، مشکلات بسیار زیادی وجود داشت، به طوری که حتی عملکرد مجموعه افت کرد و نسل قبلی مدیران تیپاکس در خانواده انتقادها را آغاز کردند.»
بهره‌وری در «خصوصی‌ها»
فاخر درباره روند کاهش هزینه‌ها می‌گوید: «فرآیندهای داخلی اعم از مکاتبات اداری تا صدور قبض و حواله را مکانیزه کردیم و بدین صورت کاغذ از سیستم اداری تیپاکس حذف شد. این حرکتی بسیار شایسته بود، زیرا حجم کاغذ مصرفی در سیستم قدیمی‌تیپاکس بسیار بالا بود. با مکانیزه شدن تدریجی سیستم‌ها و راه‌اندازی سیستم جت (جمع‌آوری و توزیع) زمینه برای اجرای طرح‌های مکانیزاسیون در سطوح بالاتر فراهم شد.»
در این چند سالی که مهرداد فاخر مدیریت تیپاکس را بر عهده گرفته از هرگونه نوآوری برای افزایش هرچه بیشتر رضایت مشتریان استقبال کرده است. اجرای طرح‌های ارسال ویژه برای کسب و کارهای خاص، طراحی بسته‌بندی‌های جدید برای مرسولات حساس و دیجیتال کردن هرچه بیشتر روند ثبت سفارش مرسولات از جمله این موارد هستند. سامانه «مای تیپاکس»، یکی از آخرین تغییرات اجرا شده در راستای تسهیل فرآیندهای تیپاکس، درگاهی آنلاین برای ثبت سفارش و دریافت خدمات پستی است که باعث می‌شود افراد بدون نیاز به تماس یا مراجعه حضوری به نمایندگی‌ها، با استفاده از اینترنت بتوانند از درب منزل بسته‌ها را به مقاصد دلخواه ارسال کنند. در حال حاضر این سامانه ویژه ارسال بسته از تهران به تمامی دیگر نقاط است و امسال امکان ثبت سفارش در «مای تیپاکس» از سراسر ایران فعال خواهد شد.
وی به «دنیای اقتصاد» از اهداف آینده شرکت گفت: «از جمله جدیدترین طرح‌هایی که قرار است در تیپاکس اجرا شود، «شخصی‌سازی محصول» در خدمات پستی است.»به گفته دکتر فاخر، در سیستم‌های پستی مدرن، خدمات پستی به صورت «شخصی‌سازی محصول» ارائه می‌شوند که چنین امکانی تا امروز در ایران وجود نداشته و قرار است به زودی از طریق تیپاکس ارائه شود. آنچه به عنوان خدمت پستی امروزه در ایران در حال اجراست، عموما ارائه یک سرویس مشخص و بدون تغییر است درحالی که هر مشتری نیاز متفاوتی دارد و رفع آن نیازها خدمات ویژه‌ای می‌طلبد. در «شخصی‌سازی محصول» خدمات پستی، هدف ارائه سرویس‌های کاملا اختصاصی متناسب با نیاز هر مشتری است. به طوری که هر شخصی با ورود به سامانه ارائه خدمات، بتواند با کنار هم قرار دادن چندین گزینه، یک خدمت پستی اختصاصی و متناسب با شرایط خود طراحی کند.
رشد ۱۰۰ درصدی در اقتصاد ۹۸
امروز تیپاکس از نظر گستردگی جغرافیایی در داخل کشور، رتبه یک را در میان شرکت‌های پستی خصوصی دارد و در سال ۹۸ از نظر حجم ارسال روزانه بسته‌ها، جهش دو برابری را نسبت به سال ۹۷ تجربه کرد و به پنجاه هزار بسته در روز رسید. تیپاکس در همین سال به واسطه تغییرات بنیادین در حوزه تکنولوژی و فناوری دانش بنیان شد و برای تداوم بخشیدن به این رشد و رسیدن به هدف جابه‌جایی روزانه صدهزار بسته ای تا سال ۱۴۰۰، برنامه‌ریزی‌های زیادی انجام داده است. هدف‌گذاری فاخر برای توسعه تیپاکس، حرکت به سمت فعالیت در سطح کلاس جهانی است.
مهرداد فاخر می‌گوید: «چرا ایران شرکت پستی در ابعاد جهانی نداشته باشد؟ چرا ما بارهای خارجی و محموله‌های پستی آنها را جابه‌جا نکنیم؟ من به‌دنبال آن هستم که بتوانم هرگونه کالای قابل انتقالی را با شرایط دلخواه مشتری و با حداکثر امنیت به نقاط مختلف جهان تحویل دهیم و در این حین مشتری از آسان‌ترین فرآیندهای سفارش برخوردار شود. با آنکه سال ۹۹ از شروع، خبر از روزهای سختی برای کسب و کارها در زمان پیش‌رو می‌دهد، تیپاکس به رشد مجدد ۲ برابری در سال جدید امیدوار است، زیرا با خانه‌نشین شدن افراد در شرایط فعلی، طبیعتا نیاز به خدمات لجستیکی و غیرحضوری افزایش می‌یابد و می‌تواند فرصت خوبی برای رشد شرکت‌های لجستیکی از قبیل تیپاکس و تی‌نکست باشد.»
اجرای «یک ابرپروژه» توسط بخش خصوصی
فاخر در راستای تکمیل زنجیره ارزش خدمات لجستیکی «هلدینگ فاخر» و ضرورت وجود یک‌هاب مرکزی مجهز برای توزیع حجم زیاد بسته‌ها و تجزیه درست مبادلات پستی، اقدام به تاسیس شرکت «تی‌هاب» و راه‌اندازی اولین هاب مکانیزه و تمام اتوماتیک در ایران و خاورمیانه کرده است. وی در همکاری با شرکت بویمر آلمان، در راه اندازی این هاب از به‌روزترین تکنولوژی و تجهیزات استفاده کرد. طراحی تی‌هاب به گونه‌ای انجام شده که تمامی فرآیندها از چک کردن مبدا و مقصد، توزین و اندازه‌گیری حجم بسته تا تسهیم آنها، کاملا اتوماتیک و با حداقل دخالت عامل انسانی انجام می‌شود. این هاب با ظرفیت ۸۰۰۰ بسته در ساعت در سال ۹۷ به بهره‌برداری رسید. با توجه به نامناسب بودن زیرساخت‌های فناورانه خدمات لجستیکی در کشور، هلدینگ فاخر و «گروه توسن» شرکت «تی‌تک» را تاسیس کردند که در سال ۹۸ «تی تک» مجوز شرکت دانش بنیان را دریافت کرد.
کارآفرینی و گسترش فعالیت‌های فاخر در حوزه خدمات پستی با راه‌اندازی شرکت‌هایی مانند «تی‌نکست»، با تمرکز بر جابه‌جایی نقطه به نقطه و خدمات پستی درون شهری و «ایفا» با تمرکز بر ارائه خدمات لجستیکی با زیرساخت فناوری اطلاعات به فروشگاه‌های اینترنتی ادامه یافت.
هلدینگ‌های خصوصی
از آنجا که علاقه این مدیر نسبتا جوان به نوآوری و پیشرفت، محدود به حوزه خدمات لجستیکی نیست و از ورود به حوزه‌های جدید استقبال می‌کند، با راه‌اندازی شرکت‌های «خوگر»، «خوگر پلاس»، «خوگر نیوز» و «مهان پوش» به صنعت مبلمان، دکوراسیون داخلی و پوشاک ورود کرده است.
«خوگِر» پلت‌فرمی آنلاین است که با هدف ایجاد راه حلی جامع و کارآمد در زنجیره عرضه و تقاضای کالا و خدمات مبلمان، دکوراسیون، معماری داخلی و صنایع وابسته طراحی شده است. خوگر به عنوان حلقه رابط عرضه و تقاضا در این حوزه، بر بسترتجارت الکترونیک بنا شده و با ارائه نقش واسط، موجب افزایش کارآمدی در عرضه کالا و ارائه خدمات به مصرفکنندگان نهایی می‌شود. مخاطبان و ذی‌نفعان خوگر، مشتریان عام سازمانی، مصرفکنندگان نهایی، طراحان و متخصصان حوزه معماری و دکوراسیون داخلی، عرضه‌کنندگان، تولیدکنندگان و ارائه‌دهندگان خدمات در صنعت مبلمان و دکوراسیون داخلی هستند که در قالب‌های جداگانه‌ای می‌توانند خدمات دریافت کنند. بخش فروشگاه اینترنتی وبسایت خوگر، اتفاقی تازه است که جای خالی آن در صنعت مبلمان احساس می‌شد.
شرکت «مهان پوش» نیز که بیشتر در حوزه پوشاک فعالیت دارد، نمایندگی سه برند مطرح پوشاک خارجی را به عهده دارد و تاکنون چندین فروشگاه در مراکز خرید بزرگ تهران و شمال کشور راه‌اندازی کرده است. فاخر در این باره گفت: «ما به دنبال توسعه یک برند ملی در زمینه پوشاک هستیم که به زودی به بازار عرضه خواهد شد.»
«هلدینگ فاخر» به منظور ایجاد اکوسیستم فاخر در حوزه‌های پست، لجستیک، تجارت الکترونیک، بازرگانی و تولید شکل گرفت و هدف اصلی آن ایجاد کسب و کار در حوزه‌های ذکر شده بود. هلدینگ فاخر علاوه بر اشتغال‌زایی به دنبال ایجاد امکانات و زیرساخت مناسب مبتنی بر فناوری اطلاعات و ارتباطات برای افزایش سطح رفاه زندگی است.
مدیران ارشد این هلدینگ با دارا بودن منابع لازم از قبیل سرمایه‌های انسانی متخصص، منابع مالی، بسترهای فناوری اطلاعات و همکاری نزدیک با مجموعه‌های صنعتی و بنگاه‌های اقتصادی، بستری مناسب برای خلق و توسعه کسب و کارهای جدید فراهم کرده‌اند.
مهرداد فاخر در سال ۹۶ به عنوان یکی از ۱۰ کارآفرین برتر ملی سال انتخاب شد. این انتخاب بر مبنای شناسایی بنگاه‌هایی که طی سه سال گذشته «نوآوری منجر به رشد بالا» داشته‌اند صورت می‌گیرد.
اقتصاد ایران امروزه به‌دنبال کاهش شدید بودجه‌های عمرانی، پژوهشی و توسعه‌ای دولت، بیش از هر زمان دیگری نیاز به افراد و شرکت‌هایی از بخش خصوصی دارد که قادرند نه تنها اشتغال موجود را با هزینه کمتر از دولت افزایش دهند، بلکه سبب بهره‌وری اقتصادی شوند.
