ورق به نفع سپه، اولین بانک کشور برمی‌گردد؟
بومرنگ بانکی
اما بومرنگ بانکی، ورق را به نفع سپه که اولین بانک کشور است، برگرداند وبانک مرکزی در اولین اقدام اصلاح نظامی‌بانکی، پنج‌گانه‌های بانکی نظامی را که هرکدام از یکی از نیروهای نظامی‌مشتق می‌شدند را به اصل اولیه شان بازگرداند و ادغام کرد. بانک‌های مهر اقتصاد، قوامین، انصار، حکمت ایرانیان و موسسه اعتباری کوثر که برای ارائه خدمات مالی به نیروهای خود در زمان محمود بهمنی، رئیس کل اسبق بانک مرکزی تاسیس شده بودند از حالت صندوق قرض‌الحسنه وتعاونی اعتباری به بانک تبدیل شدند و با استفاده از نیروهای تحت امر خود، در بازار پولی شروع به فعالیت کردند. اولین گام آنها تبدیل برخی دارایی‌های نهادهای بالادستی خود به سرمایه بود. حتی برخی از فرزندان پرسنل را استخدام کردند و بعد از مدتی که با محدودیت‌های قانونی برای ذی نفع واحد سهامداری مواجه شدند ،سهام مازاد را بین پرسنل واحدهای نظامی‌به صورت اقساط به فروش رساندند. با رسوب منابعی که از محل حقوق پرسنل در حساب‌ها به دست آوردند، تسهیلاتی را پرداخت کردند و این خلاصه‌ای از فعالیت بانک‌های نظامی بود.
اما بانک سپه که پنج سال دیگر یک قرن از عمرش می‌گذرد، حالا مسوول ادغام این پنج بانک است که زمانی با شعار رقابتی کردن فضای بانکی، وارد بازار شدند. بانک سپه در دو سال گذشته مسوول جمع‌آوری پنج بانک شد که یکی یکی از بدنه بانک خارج شده بودند تا قوی‌تر از گذشته به ۱۰۰ سالگی خود نزدیک شود.
۱۴ اردیبهشت ۱۳۰۴ بانک سپه با ۳۸۸ هزار تومان سرمایه برای امور مالی نظامیان ارتش ایران تاسیس شد. سرمایه اولین بانک ایرانی‌ها در حال حاضر به حدود ۱۲ هزار میلیارد تومان رسیده که با ادغام پنج فرزندش، ۱۸ درصد از سهم بازار پولی را از آن خود می‌کند تا بانک ملی را پس از سال‌ها پشت سر بگذارد. تعداد شعب بانک سپه در رتبه نخست به ۳ هزار و ۹۲۶ شعبه می‌رسد تا کمی بالاتر از بانک ملی با ۳ هزار و۲۰۰ شعبه قرار گیرد.
پرسنل سپه نوین هم که از ۵ خانواده دیگر به وی ملحق می‌شوند در مجموع با ۱۷ هزار کارمند خویش، به ۴۷ هزار نفر می‌رسد که خانواده شلوغ‌تری نسبت به بانک ملی با ۳۵ هزار نفر است.
اینها میراث سپه از پنج فرزند خوانده خود است تا بزرگ‌ترین بانک ایرانی لقب بگیرد. شنبه گذشته چقازردی در بین معاونان وزارت اقتصاد و بانک مرکزی از مراحل نهایی ادغام تا پایان اردیبهشت ماه خبر داد. پایان اسفند سال گذشته نیز بانک‌های انصار، حکمت ایرانیان و موسسه اعتباری کوثر آگهی‌های دعوت به مجامع خود را منتشر و پس از آن به دلایل نامعلومی لغو کردند. گرچه نامی از دو بانک منحلی پایان ماه اعلام نشده، اما باید شاهد حذف آخرین روزهای تاریخ از سه نام یاد شده باشیم. راهی که با تعریف و اجرای ۹۴ پروژه برای ادغام شروع شد و با برگزاری مجامع نهایی به سرانجام می‌رسد. شاید از چندماه دیگر کارکنان همه این بانک‌ها لباس‌های فرم خود را تغییر دهند و خود را کارمند بانک سپه معرفی کنند.
پیشگام در حذف شعب
یکی از دغدغه‌های هر ادغامی شعب و پرسنل مازاد مجموعه‌ها است. اینکه در میدانی پنج شعبه از یک بانک کنار هم قرار گیرند، قابل قبول نیست. راحت‌ترین راه برای کم کردن پرسنل طی چند سال، جایگزینی نیروهای شعب مازاد به جای نیروهای بازنشسته یا بازخرید نیروها با سابقه کاری بالاست تا کم‌کم فرآیند حذف و بهینه‌سازی شعب ناکارآ نیز انجام شود. این مساله تا به آن حد مهم است که ممکن است باعث بروز یک مشکل اجتماعی شود.
به این سبب ادغام بانک، همزمان حل این مساله را سخت‌تر می‌کند، اما مدیرعامل بانک سپه در تشریح فرآیند اجرایی ادغام‌ها اعلام که مجموعه بانک با اعتقاد راسخ به اهمیت بالای بهینه‌سازی شبکه شعب، اقدامات لازم را برای اجرای موفقیت‌آمیز آن در صدر برنامه‌های خود قرار داده است.
چقازردی تعداد شعب جمع‌آوری شده ناکارآ در بانک سپه و بانک‌های وابسته در یک سال اخیر را ۴۶۰ شعبه اعلام کرده که در چهار سال اخیر ۳۲۸ شعبه ناکارآ این بانک ادغام شده که ۱۳۰ مورد آن مربوط به سال گذشته است. مدیر عامل بانک سپه به ادامه روند ادغام شعب ناکارآ در سال جدید، هم اشاره کرده و گفته است تعداد شعب بانک سپه ابتدای سال ۱۳۹۵ حدود یک هزار و ۶۹۵ شعبه بود که در پایان سال گذشته به یک هزار و ۳۶۷ شعبه رسید. مدیرعامل بانک سپه در خصوص شعب ادغام‌شده بانک‌های وابسته به نیروهای مسلح هم گفته که بانک‌های ادغامی با تلاش و همراهی توانستند سهمیه ۱۰ درصدی خود را در ادغام شعب ناکارآ به سرانجام برسانند. وی تعداد شعب بانک‌های وابسته به نیروهای مسلح ادغامی در بانک سپه را ۲ هزار و ۵۵۹ شعبه اعلام کرده که در یک سال اخیر ۳۳۱ شعبه ناکارآ این بانک‌ها ادغام شده‌اند.
موسسه اعتباری کوثر ۴۳، بانک مهراقتصاد ۷۱، حکمت ایرانیان ۲۳، انصار ۱۱۳ و قوامین ۸۱ شعبه ناکارآمد خود را در یکسال اخیر جمع‌آوری کردند.
چقازردی این اطمینان را داده که در بهینه‌سازی شبکه شعب، ادامه خدمات‌رسانی مطلوب به مشتریان را همواره مدنظر داشته و سعی کرده همزمان با ادغام شعب ناکارآ کیفیت خدمات الکترونیکی بانک سپه و بانک‌های وابسته را ارتقا دهد. همین عملکرد بانک سپه باعث شد تا وزارت امور اقتصادی و دارایی به دلیل عملکرد موفق این بانک در بهینه‌سازی موفق شعب، تقدیرنامه‌ای را به چقازردی اهدا کند.
در بخشی از تقدیر نامه نیزاشاره شده که بانک سپه در بهینه‌سازی شعب پیشگام بوده و بهینه‌سازی شبکه شعب در راستای ایجاد چابکی و مولدسازی دارایی‌ها و همگامی‌با تحول دیجیتال، علاوه بر اینکه همواره مورد تاکید رئیس‌جمهور محترم قرار داشته به‌عنوان یکی از محورهای اصلاح نظام بانکی در اولویت‌های وزارت امور اقتصاد و دارایی قرار دارد. این امر در بانک سپه که عهده‌دار اجرای ابر پروژه ملی ادغام بانک‌های نیروهای مسلح است، از اهمیت بیشتری برخوردار است که خوشبختانه آن بانک توانسته است در سال ۱۳۹۸ در بین بانک‌های دولتی و خصوصی شده پیشگام باشد.
اما در این میانه، تقدیر و تشکر از بانک سپه برای حل مشکل شعب مازاد، معاون امور بانکی، بیمه و شرکت‌های دولتی وزارت امور اقتصادی و دارایی راهکاری برای شعب مازاد بانک سپه ارائه داده است. عباس معمارنژاد با اشاره به ضرورت رعایت شاخص شمولیت مالی در بانک‌ها، پیشنهاد داده که وزارت امور اقتصاد و دارایی فهرستی از شهرهای بالای ۱۰ هزار نفر جمعیت فاقد شعب بانکی تهیه کرده و بانک سپه با بررسی شرایط این شهرها، می‌تواند شعب مازاد خود را در شهرهای بزرگ به شهرهای کوچک منتقل کند. در ضمن یکی از اهداف پست بانک ایران که بانک متعلق به وزارت ارتباطات است، حضور در همه نقاط کشور حتی روستاهاست. همین مساله باعث شده تا یکی ازمشکلات اساسی بانک دیگر دولت، هزینه‌های نگهداری تجهیزات بانکی وایجاد باجه در اقصی نقاط ایران باشد. حال باید دید این راهکار معاون امور بانکی ،مسکنی مقطعی است وبانک سپه را دچار افزایش هزینه‌ها نمی‌کند؟!
بانکداری الکترونیک پاشنه آشیل ادغام‌ها
یکی از اولین مشکلات پیش‌روی ادغام بانک‌های نظامی، سیستم‌های بانکداری متمرکز (core banking) بانک سپه بود؛ سیستمی که حدود یک دهه در انتظار به بار نشستن بود. شاید شیوه مناقصه و مزایده از بسیاری از مفاسد جلوگیری کند، ولی برخی اوقات خود، چاله‌ای بر سر راه می‌شود.
درست مانند برنده مناقصه بانکداری متمرکز بانک سپه که از سال ۹۱ تا ۹۶ درگیر پیاده‌سازی این سیستم در این بانک بود، اما شرکت کوچک بود و بانک بزرگ. داستان فیل و فنجانی که ۵ سال برای این‌کار وقت گذراندند. شرکت، پیاده‌سازی این سیستم را در مقیاس حدود ۳۰۰ شعبه انجام داده بود وحالا برنده مناقصه یک بانک با یک هزار و۸۰۰ شعبه و۹۰ سال سابقه اطلاعاتی شده بود. این بود که اولین اشکال پذیرفتن نظامی‌ها، بهانه مخالفان برای انجام نشدن این فرآیند شد، اما حالا گفته می‌شود بانک در سال‌جاری می‌تواند این سیستم را راه‌اندازی کند. از آنجا که امید حرف اول را در بانک سپه می‌زند و نام یکی از هلدینگ‌های بزرگ زیر‌مجموعه بانک سپه در بازار سرمایه است، هلدینگ فناوری اطلاعات امید نیز با هدف یکپارچه‌سازی بانکداری الکترونیک راه‌اندازی شد. این طرح که قرار است در اوایل سال‌جاری اجرایی شود، بانکداری الکترونیک بانک‌های ادغامی را یکپارچه‌سازی خواهد کرد. براساس اطلاعاتی که در نمایشگاه تراکنش سال گذشته به نمایش گذاشته شد، بیش از ۲۴ میلیون مشتری و حدود ۴ هزار شعبه در این طرح تحت پوشش قرار خواهند گرفت.
برای بانکی که در راه‌اندازی عابر بانک‌ها در ایران پیشگام بوده (حتی در زمانه ای که بانک‌های دیگر قبول نکردند ۱۲عابر بانک شرکت ایران ارقام را بخرند و بانک سپه این خدمت را به نظام بانکی وکشور هدیه کرد) حالا فصل دیگری از آغازها است. سال ۹۹، سال همیشه بهاری برای بانک سپه است. زیرا زمین گرد است.
