مدیر عامل مهندسان مشاور «مهساب شرق»:
دولت از اعتبارات مطالعاتی کاسته‌است
مدیرعامل مهندسان مشاور شرکت مهساب شرق در خصوص این پروژه به «دنیای اقتصاد» گفت: این پروژه باهدف رفع آسیب‌های وارد بر پیکره اکوسیستم‌های رود‌دره‌ای شهر تهران و بازیابی ستون فقرات زیرساخت سبز-آبی شهر تهران با طولی بیش از ۶۵ کیلومتر و حوزه مداخله ۱۳هزار هکتار مطالعه و طراحی شده است.
سید اویس ترابی گفت: رود دره‌های شهر تهران در بیش از نیم‌قرن گذشته با آسیب‌های فراوانی روبه‌رو شده‌اند. منابع آب چشمه‌های آنها در بالادست تصرف‌شده، فاضلاب شهری در جای‌جای شهر وارد رودخانه شده و زباله‌های شهری در سراسر دره رهاشده است. بخش عمده‌ای از بستر رودخانه‌ها کانالیزه و بتن ریزه شده و به‌این‌ترتیب ارتباط خود را با آبخوان دشت تهران از دست‌داده است.
وی در ادامه درباره چگونگی از بین رفتن اکوسیستم رود دره‌ها توضیح داد و افزود: اکوسیستم رود دره‌ها (شامل پوشش گیاهی- جانوری منحصربه‌فرد و محیط خاکی آنها) به دلیل ساخت‌وسازهای عمرانی مانند بزرگراه‌های امام‌علی، یادگار امام، چمران، باکری و خیابان‌های چراغی، فیروزآبادی و... و همچنین مجتمع‌های مسکونی مانند بهشت و آتی‌ساز و سکونتگاه‌های غیررسمی مانند اسلام‌آباد و... تخریب شده یا از بین رفته است.
به گفته ترابی، ژینایی اکوسیستم، یک فعالیت عامدانه برای حذف و رفع آسیب‌های وارده بر اکوسیستم در اثر دستکاری‌ها و دخالت‌های انسانی متناسب با وضعیت برگشت‌پذیری آن است. طرح ژینایی‌رود دره‌های درکه و فرحزاد در تقابل با پارادایم مدرنیته و پیروی از رویکرد توسعه پایدار به سمت ارتقای زیست‌پذیری شهر تهران به‌طور کامل مطالعه و طراحی‌شده و اجرای بخش کوچکی از آن نیز انجام شده است، اما به دلیل تغییرات مدیریت شهری تهران از سال ۱۳۹۷ تاکنون متوقف مانده است.
وی گفت: از پروژههای دیگر که شرکت مهساب شرق انجام داده است، می‌توان به تعیین ظرفیت برد و زیرساخت سبز-آبی در طراحی شهری بندر کنگ اشاره کرد.
ترابی درباره این طرح نیز عنوان کرد: طرح‌های جامع و تفصیلی در شهرسازی ایران، بدون توجه به ظرفیت برد نسبت به تعیین بارگذاری‌ها انجام می‌شوند. در این طرح این امکان به دست آمد تا جمعیت شهر تاریخی بندرکنگ در افق طرح آن با توجه به ظرفیت برد منابع آب سرزمین تعیین شود. همچنین در این مطالعات، برای دستیابی به ارکان زیست‌پذیری شهر و پایداری آن، نسبت به تعیین زیرساخت سبز-آبی آن در کنار زیرساخت‌های خاکستری (سامانه‌های آب و برق و انرژی و حمل‌ونقل و مخابرات و ...) اقدام شد.
وی با اشاره به مطالعات مدیریت روان‌آب شهری حوضه آبریز مرکز شهر تهران نیز عنوان کرد: حوضه آبریز مرکز شهر تهران با بیش از ۱۶۰ کیلومتر از سازه‌های تونلی مدفون در اعماق ۸ تا ۴۰ متری سطح زمین و اقطار تقریبی ۲ تا ۴ متر برخوردار است. این سامانه نسبت به جمع‌آوری روان آب ناشی از بارندگی شهر تهران با دوره بازگشت ۵۰ ساله و هدایت آن به حوضچه‌های تعدیل ۶۰۰ هزار مترمکعبی صالح‌آباد اقدام می‌کند. این سامانه در طول ۴۰ سال به‌تدریج طراحی و اجراشده است. بازرسی و مشاهده این سامانه و بررسی و بهبود عملکرد هیدرولیکی و شرایط بهره‌برداری در وضع موجود و توسعه آن در این مطالعات انجام شد. ترابی گفت: تدوین دستورالعمل طراحی و بهره‌برداری سامانه مدیریت روان‌آب‌های شهری تهران، مطالعات ارزیابی پایداری شهر فرودگاهی بین‌المللی امام خمینی و تدوین دستورالعمل ارزیابی پیامدهای زیست‌محیطی پروژههای عمرانی درون شهر تهران از دیگر پروژههای شرکت مهساب شرق بوده است.
پاسخگویی به نیازهای مبرم
مدیرعامل این شرکت درباره ویژگی‌های شرکت مهساب شرق عنوان کرد: چشم‌انداز مهساب شرق، خلق تیم حل‌کننده مسائل حوزه آب، محیط‌زیست و شهرسازی است؛ به‌عبارت دیگر مهساب شرق به دو نیاز مبرم تخصصی کشور شامل «خلق تیم چندتخصصی» و «حل‌کننده مسائل‌تخصصی» پاسخگو خواهد بود. نبود کار تیمی و عدم آگاهی تخصص‌های مختلف (مانند جامعه‌شناسی، هیدرولیک، منابع آب، اقتصاد، محیط‌زیست، زمین‌شناسی، هواشناسی، اکولوژی، سازه، ژئوتکنیک، حمل‌ونقل، تصفیه آب و فاضلاب، طراحی شهری، معماری، برنامه‌ریزی شهری، برنامه‌ریزی منطقه‌ای و ...) نسبت به هم از مشکلات بغرنج جامعه تخصصی کشور است. از سویی تغییر شرایط سیاسی، اجتماعی و اقتصادی کشور و بروز بحران‌های مختلفی مانند بحران منابع آب، باعث تغییر سطح مسائل و مشکلات تخصصی کشور شده است.
وی گفت: به عبارتی مجموعه‌ای که در قالب یک تیم چابک و چندتخصصی شکل می‌گیرد، باید توانایی شناسایی دینامیک مسائل کشور در حوزه‌های مختلف تخصصی و اقدام به ارائه راه‌حل آنها را داشته باشد؛ بنابراین این دو بعد یادشده، ویژگی منحصربه‌فرد مهساب شرق هستند. به عبارتی مهساب شرق در میان مشتریان خود به‌عنوان یک تیم چابک و چند تخصصی شناخته می‌شود که از چالش حل مسائل پیچیده و نوظهور استقبال می‌کند.
پروژههای برون‌مرزی
مدیرعامل شرکت مهساب شرق در پاسخ به این پرسش که آیا پروژههای خارجی نیز انجام داده‌اید، گفت: یکی از استراتژی‌های مهساب شرق خلق بازار مهندسی پایدار برون‌مرزی است و در این زمینه طی سالیان گذشته تجربه‌های موفقی را کسب کرده است، به‌نحوی‌که با بازخورد از هر تجربه نسبت به درک دینامیک بازار مهندسی خارج از ایران اقدام کرده و ضمن افزایش سهم بازار برون‌مرزی نسبت به پایداری آن در بلندمدت اقدام کرده است.
وی گفت: تعدادی از پروژههای خارجی مهساب شرق شامل طراحی تصفیه‌خانه آب شهر سلیمانیه اقلیم کردستان عراق، مطالعات ارزیابی پیامدهای اجتماعی-زیست‌محیطی پروژه پل باگراتاشن در مرز ارمنستان و گرجستان، طراحی سدهای مخزنی خیوته، چق چق، دره سور و شه‌شو اقلیم کردستان عراق، طراحی شبکه آبیاری و زهکشی اراضی پایاب سد خیوته اقلیم کردستان عراق، تحلیل هیدرولیک جریان دوبعدی سیل در شهر هونیارا و رودخانه لونگا جزایر سلیمان و طراحی مفهومی شبکه تامین و توزیع آب در اراضی کشاورزی روستایی کامبوج است.
ترابی همچنین در پاسخ به این پرسش که برای سال‌جاری چه برنامه‌هایی دارید، عنوان کرد: استراتژی اصلی پیش روی مهساب شرق توسعه بازار برون‌مرزی و دستیابی به پایداری آن در قالب یک تیم چابک بین‌المللی و حل‌کننده مسائل در حوزه‌های تخصصی آب، محیط‌زیست، شهرسازی و ژئوتکنیک است. به‌این‌ترتیب می‌توان به یکی از مجموعه‌های خصوصی امیدبخش برای اشتغال پایدار متخصصان ایرانی تبدیل شد، به‌نحوی که در این شرایط نامساعد اجتماعی-اقتصادی کشور از مهاجرت بیشتر نیروهای متخصص کاسته و در تشویق آنها به حضور در کشور خود و اقدام برای حل مسائل آن در حوزه‌های تخصصی موثر باشد.
مدیرعامل شرکت مهساب شرق افزود: مجموعه‌های خصوصی کارآفرین (خدمات مهندسی، تولیدی و صنعتی) از سیاست‌ها و برنامه‌های نادرست دولت، مجلس و قوه‌قضائیه طی سال‌های اخیر آسیب‌های فراوانی دیده‌اند. این سیاست‌ها و برنامه‌ها از سر ناآگاهی و عدم شناخت مناسب از فعالیت کسب‌وکار این مجموعه‌های کارآفرینی ناشی می‌شود. این برنامه‌ها و سیاست‌ها به‌گونه‌ای است که دولت و کارمندان دولتی را در تقابل با مجموعه‌های خصوصی یادشده قرار داده است، به‌نحوی که به دلیل ناتوانی رقابت مجموعه‌های خصوصی یادشده در برابر همتایان دولتی خود، طی سالیان گذشته بدنه اصلی جامعه تخصصی کشور تصمیم به مهاجرت از کشور یا تغییر شغل گرفته‌اند.
وی گفت: برای نمونه حق‌الزحمه‌ای که دولت برای انجام مطالعات مشاور در پروژههای زیرساختی مانند ساماندهی رودخانه یا مدیریت روان‌آب‌های شهری و ... در سال ۱۳۹۹ در نظر گرفته، معادل حق‌الزحمه‌ای است که در سال ۱۳۹۲ پرداخت می‌شده است. به عبارتی دولت برای کاهش هزینه‌های خود در این تورم سالانه مهارناپذیر و بهبود کارنامه عملکرد پروژههای عمرانی خود، از افزایش اعتبارات مطالعات که درصدی ناچیز از اعتبارت اجرایی کشور است، خودداری می‌کند.
