مدیرعامل شرکت مهندسی مشاور مهاب قدس مطرح کرد
ضرورت حفظ استقلال مهندسان مشاور
باید به این نکته اشاره کرد که در روزهای نخست فعالیت این مجموعه، تنها ۲۰۰ نفر مشغول به فعالیت بودند، اما هم‌اکنون حدود ۱۸۰۰ نفر به صورت مستقیم در این شرکت اشتغال دارند که عمده آنها تحصیلات بالای لیسانس داشته و ازافراد نخبه هستند. (طی ۴۰ سال گذشته، متوسط پرسنل شرکت حدود ۲هزار نفر بوده است.) حوزه‌های تخصصی این شرکت مهندسی مشاور در زمینه‌هایی چون سدسازی، نیروگاه‌های برقابی و انرژی، شبکه‌های آبیاری و زهکشی، خطوط انتقال سیالات، تاسیسات آب و فاضلاب، مطالعات: منابع آب، محیط‌زیست اقتصادی و اجتماعی، ژئوماتیک، خدمات مهندسی تاسیسات حمل‌ونقل ریلی شهری (مترو) و صنعت تونل است. «دنیای‌اقتصاد» با مدیرعامل باسابقه شرکت مهندسی مشاور مهاب‌قدس به گفت‌وگو نشسته است. ناصر ترکش‌دوز که پله به پله از دل خود این شرکت از یک مهندس عمران جوان تا مدیریت ارشد شرکت طی مسیر کرده و با پذیرش سمت‌های گوناگون و کسب تجربه‌های مختلف در شرکت، سال‌ها است که به مدیرعاملی این شرکت نائل شده است.
شرکتی ایرانی جایگزین شرکت‌های خارجی
مدیرعامل شرکت مهندسی مشاور مهاب‌قدس در گفت‌وگو با «دنیای‌اقتصاد» درباره ایده اولیه شکل‌گیری این شرکت عنوان کرد: پس از پیروزی انقلاب اسلامی، شرکت‌هایی که درحوزه‌های آب و برق و به‌‌ویژه برقابی و حتی برق حرارتی مشغول به فعالیت بودند، کشور را ترک کردند. در آن سال‌ها تصمیم گرفته شد که شرکت مهندسی مشاوری که هم کار طراحی انجام می‌دهد و هم نظارت برساخت دارد را با توجه به خروج شرکت‌های خارجی از ایران، جایگزین کنند. البته شرکتی که علاوه بر آن توان تعامل و رقابت با شرکت‌های خارجی را نیز داشته باشد. در سال‌های ۱۳۶۲ تا ۱۳۶۳ مهاب با تجمیع چند شرکت، تشکیل شد و در نهایت تصمیم گرفته شد که این شرکت به لحاظ تعامل لازم و بعضا از طریق شراکت با شرکت‌های خارجی هرچه سریع‌تر مسیر انتقال تکنولوژی را طی کرده و مجهز به آخرین فناوری‌های لازم شود و به‌صورت خصوصی اداره شود. از این رو ۵۱درصد سهام شرکت به آستان‌های قدس حضرت امام‌رضا(ع) و حضرت فاطمه معصومه(س) و ۴۹درصد آن را به شرکت «ساتکاب» (وابسته به وزارت نیرو) اختصاص دادند. درحقیقت، هدف از ایجاد شرکت آن بود که در تعامل با شرکت‌های خارجی، انتقال فناوری را انجام دهد تا بتواند جایگزین شرکت‌های بزرگی که ایران را ترک کرده بودند، شود و با توجه به چنین رویکردی، شرکت مهاب‌قدس تشکیل شد.
موفقیت‌های داخلی و بین‌المللی
مدیرعامل شرکت مهندسی مشاور مهاب‌قدس به موفقیت‌های ملی و بین‌المللی این شرکت اشاره کرد و افزود: شرکت مهاب‌قدس رکوردهای بسیار قابل‌توجهی را به ثبت رسانده و با حضور در مناقصات بین‌المللی در ۱۲۰مناقصه توانسته در «فهرست کوتاه» درجمع 5 تا 6 شرکت برگزیده قرار گیرد. همچنین این شرکت توانسته در۳۰ مناقصه بین‌المللی که از سوی «بانک‌جهانی» یا «بانک توسعه اسلامی» یا دولت‌های بزرگ تامین مالی شده، برنده نهایی باشد. علاوه بر این، این مجموعه در جریان ساخت 200سد بزرگ داخلی و بین‌المللی کار طراحی و نظارت بر ساخت را بر عهده داشته و ۲۴ هزار مگاوات ظرفیت نیروگاه برقابی را طراحی و نظارت کرده است که این آمار در نوع خود یک رکورد جهانی به‌شمار می‌رود. البته باید به این نکته نیز اشاره کرد که این شرکت در ایران و خارج از ایران بیش از دو هزار پروژه را به اتمام رسانده است.
ترکش‌دوز به فعالیت‌های آب‌رسانی شرکت اشاره کرد و گفت: در عرصه آب‌رسانی و تصفیه آب و فاضلاب نیز مهاب قدس تا کنون موفق شده ۷هزار و ۵۰۰ کیلومتر خط انتقال آب‌رسانی انجام دهد که بزرگ ترین پروژه شرکت در زمینه انتقال آب پروژه «محرم» است که طول انتقال آن نزدیک900کیلومتر از سد کوثر به دورترین شهرهای حاشیه خلیج فارس است. این شرکت ۷۰ تصفیه‌خانه فاضلاب و ۷۰ تصفیه‌خانه آب را طراحی و نظارت بر ساخت کرده و همچنین برای ۳۵ میلیون نفر شبکه فاضلاب طراحی و نظارت بر ساخت انجام داده است. درزمینه مهندسی تونل نیز شرکت توانسته ۳۵۰ کیلومتر تونل را طراحی و نظارت بر ساخت داشته باشد. همچنین در زمینه کشاورزی توانسته است 5/ 4 میلیون هکتار از زمین‌های ایران را توسعه بدهد و در این راستا انواع شبکه‌های آبیاری و زهکشی را طراحی و نظارت کند.
ترکش‌دوز با اشاره به دپارتمان خاصی که در این شرکت با عنوان «مطالعات یکپارچه» شکل گرفته است، گفت: این دپارتمان در انجام مطالعات جامع حوضه‌‌های آبریز و بهینه کردن منابع و مصارف و تخصیص منابع بهینه‌شده به مصارف بهینه شده با توجه به معیارهای سیاسی، اجتماعی، اقتصاد و زیست‌محیطی فعال شد. بنابراین بخش زیست‌محیطی قوی در شرکت شکل گرفته که در خدمت وزارتخانه‌های دیگر علاوه بر وزارت نیرو نیز بوده است. همچنین شرکت مهاب قدس دارای یک ساختار تضمین کیفیت قوی است چنانچه هیچ تصمیم فنی در شرکت به صورت فردی اتخاذ نمی‌شود، بلکه با یک خرد جمعی تصمیم‌گیری‌ها انجام می‌شود. وی ادامه داد: امور ژئوماتیک شرکت نیز در کارهای اندازه‌گیری دقیق فعال است و در این راستا برای 5/ 5 میلیون هکتار نقشه‌های مبنایی تهیه کرده است. (در امور حساس ژئوماتیک، برای نمونه راستا بودن برج میلاد را شرکت مهاب قدس انجام داده است.)
مدیرعامل شرکت مهندسی مشاور مهاب قدس با تاکید بر این موضوع که همین آمارها است که شرکت مهاب قدس را در میان 5 یا 6 شرکت برتر جهان مخصوصا در صنعت آب و انرژی برقابی قرار داده است، گفت: برخی شرکت‌های بزرگ جهانی درخواست دارند که با آنها شراکت داشته باشیم تا شانس برنده‌شدن در مناقصات بین‌المللی افزایش پیدا کند. همچنان که شرکت لامایر آلمان، برای بالابردن شانس برنده شدن خود در مناقصات بین‌المللی، از مهاب قدس دعوت کرده است تا با ما قراردادی انحصاری ببندد. همچنین، پیشنهادهای همکاری دوجانبه ازدیگر شرکت‌های مشابه بین‌المللی، از جمله شرکت «هچ» کانادایی نیز دریافت کرده‌ایم. گفتنی است که روزگاری این شرکت‌های معروف بین‌المللی برای تایید کارهای فنی مهاب قدس و دیگر شرکت‌های ایرانی، به کشور ما دعوت می‌شدند! درحالی که هم‌اکنون، آنها از مهاب قدس برای ارتقای شانس برنده شدن خود، دعوت به همکاری می‌کنند.
ترکش‌دوز با اشاره به کشورهایی که در آن مهاب قدس فعالیت داشته است، عنوان کرد: کارفرماهای ما در آفریقا و در کشورهایی چون نیجریه، اوگاندا، گینه استوایی، زیمبابوه، آلمان، آلبانی، قطر، سوریه، آذربایجان و افغانستان هستند. در نپال اخیرا پروژه «انتقال آب بری- بابایی» را برنده شده‌ایم و در حال انجام است. در سریلانکا نیز بزرگ‌ترین انتقال حوضه به حوضه انجام شده که در این طرح پس از تنظیم آب برای انتقال در بین راه در یک نیروگاه، از آن نیروی برقابی می‌گیریم و در واقع این طرح، بزرگ‌ترین تونل (شفت عمودی) دنیا را با طول 650 متر به خود اختصاص داده و در دنیا منحصر به‌فرد است. در نپال نیز در مناقصه نیروگاه هزار مگاواتی اوتارکانگا بهترین امتیاز را کسب کرده‌ایم. در حقیقت طراحی و نظارت برساخت شفت بالای ۵۰۰ مترعمق درجهان، در انحصار مهاب قدس است. در عمان به عنوان کشوری که آمریکایی‌ها در آن حضور پررنگی دارند، طراحی نهایی 7 سد را انجام داده و اکنون نظارت برساخت سه سد از آن سدها آغاز شده است. همچنین در سریلانکا با همکاری کره‌ای‌ها، 2رودخانه سیلابی را برای پیشگیری از ورود سیلاب به شهر، مهار کرده‌ایم.
وی با تاکید بر این موضوع که شرکت مهاب قدس با شرکت‌های بزرگ دنیا رقابت می‌کند، تصریح کرد: این شرکت با توجه به ساختار قوی خود به حوزه‌های مختلفی که ممکن است تخصص نخست شرکت نباشد نیز، ورود پیدا کرده است، مانند متروی شیراز و متروی تهران، یا نیروگاه حرارتی موتور گاز سوز طرشت که جزو پیشرفته‌ترین نیروگاه‌های حرارتی کشور است و همچنین تونل رسالت، بزرگراه حرم تا حرم و مطالعات محیط زیست شرکت نفت نیز جزو این پروژ‌ه‌هاست.
ارزآوری 5 میلیون دلاری
ترکش دوز در خصوص برنامه‌های توسعه‌ای شرکت در سال ۹۹عنوان کرد: به صورت کلی همه شرکت‌ها این روزها در شرایطی قرار دارند که بتوانند جایگاه کنونی خود را حفظ کنند، چراکه به اوج رسیدن آسان‌تر از در اوج ماندن است. هرچند شرکت مهاب قدس به گونه‌ای برنامه‌ریزی کرده که نه تنها به هیچ سیستم بانکی و کارفرمایی و حق سنوات پرسنلی بدهکار نیست، بلکه بابت حق‌الزحمه‌های معوقه خود بیش از ۵۰۰ میلیارد تومان (به اندازه هزینه 5/ 2 تا 3 سال شرکت) طلبکار است که اگر دولت نصف این طلب را نیز پرداخت کند درحفظ و نگهداری پرسنل خود بسیار موفق خواهیم بود. قابل توجه است که میانگین دوران ماندگاری پرسنل در شرکت حدود 18سال بوده که موجب حفظ و انباشت تجربیات اندوخته شده پرسنل در شرکت شده است. در حقیقت شرکت تلاش کرده است تا نیروهای انسانی تربیت شده در انجام دو هزار پروژه را مدیریت و نگهداری کند و انتقال علم و تجربه را از نسل قدیمی‌تر به نسل جدید، بسیار ماهرانه به انجام برساند و همچنان جزو پنج شرکت برتر جهان در رشته آب با داشتن نیروی با تجربه و جوان بماند.
وی در ادامه با اشاره به این موضوع که سال گذشته ما موفق به ارزآوری نزدیک به 5 میلیون دلار برای کشور بوده‌ایم، تصریح کرد: امسال بیشتر کشورها به دلیل شیوع بیماری کرونا فرودگاه‌های خود را بسته‌اند. در داخل کشور مشکل بودجه‌ای داریم، حتی در این شرایط بسیار سخت اقتصادی، حقوق و مزایای پرسنل یک روز نیز در 12 سال اخیرعقب نیفتاده است و تمام این حقوق و مزایا را خود شرکت، بدون دریافت هیچ‌گونه تسهیلاتی تامین کرده و می‌پردازد. در حقیقت این شرکت، بدون داشتن هیچ‌گونه بودجه یا دریافت کمک مالی از هیچ سازمانی، تمامی درآمدهای خود را از طریق انجام مطالعات و طراحی و نظارت، در طرح‌های ملی و بین‌المللی به دست می‌آورد؛ یعنی شرکتی کاملا مستقل است که حتی سود سهامداران خود را نیز می‌پردازد.
استقلال شرکت‌های مهندسی مشاور را حفظ کنیم
مدیرعامل شرکت مهندسی مشاور مهاب قدس در پاسخ به این پرسش که عمده مشکلات شرکت‌های مهندسی مشاور چیست، عنوان کرد: حلال مشکلات بیشتر حوزه‌های کلان مانند آب، برق و راه شرکت‌های مشاور هستند، چراکه همواره دانشگاه‌ها در مرز دانش حرکت می‌کنند و این شرکت‌های مشاور هستند که باید این دانش را وارد حیطه عمل کنند. بنابراین یکی از بزرگ‌ترین توسعه و رشد شرکت‌های مشاور، حل مشکلات فنی و احداث سازه‌هایی مانند کانال آب، توسعه برق و کشاورزی و سدسازی و راه و... است که نیازهای زیربنایی جامعه به‌شمار می‌رود. دومین وظیفه شرکت‌های مشاور علاوه بر طراحی سازه‌ها و تاسیسات موردنیاز، بهینه‌سازی است به این معنا که طراحی را در بهینه‌ترین شرایط کمی و کیفی که منجر به بهینه شدن ساخت‌وساز از نظر مالی و کیفی شود، انجام داده و نظارت بر ساخت کند که در نهایت باعث میلیاردها تومان صرفه‌جویی شود. البته در این راستا ضروری است که استقلال شرکت مهندس مشاور حفظ شود و توانِ اعمال قدرت داشته باشد. در حالی که متاسفانه در کشور ما شاهد هستیم که از میزان استقلال مهندس مشاور روز به روز کاهش می‌یابد.
ترکش‌دوز ادامه داد: از دیگر دغدغه‌های مهندس مشاور آن است که زمان تسویه حساب با کارفرما و دریافت حق‌الزحمه خود، مهندسان مشاور در رده آخر قرار می‌گیرند و به نوعی مظلوم واقع می‌شوند. هرچند برخی مسوولان بخشنامه کرده‌اند که باید شرکت مهندسان مشاور در رده نخست برای تسویه‌حساب قرار گیرند، اما این موضوع در عمل انجام نمی‌گیرد. وی یادآور شد: با توجه به این شرایط برخی شرکت‌های کوچک و متوسط قادر نشده‌اند که در این شرایط سخت باقی بمانند، این در حالی است که مهاب قدس یک دهه است که وارد عرصه بین‌المللی شده است. مهندس مشاور 5 تا ۱۰ درصد هزینه ساخت دارد و ۹۰ درصد هزینه به پای پیمانکار است و کار مهندس مشاور طراحی و نظارت و پیشرو بودن در زمینه فناوری است.
مدیرعامل شرکت مهندسی مشاور مهاب قدس ادامه داد: موسسه فیدیک که در واقع فدراسیون جهانی قراردادهاست و چگونگی تنظیم قراردادها را مشخص می‌کند، اجازه نمی‌دهد در یک پروژه ساخت وساز مشاور طراح کنار گذاشته شود، زیرا معتقد است که این مشاور است که از نیازهای طراحی بااطلاع است. در حالی که در ایران هر زمان که کارفرما بخواهد، مشاور حتی بدون دلیل می‌تواند کنار گذاشته شود. در کشور ما به مشاور به اندازه کافی بها نمی‌دهند، از این رو نباید به راحتی کارفرما، مشاور را کنار بگذارد. اجازه این کار را باید به سازمانی همانند سازمان برنامه و بودجه بسپارند، زیرا ساخت‌وساز و توسعه این حوزه در گرو مهندسان مشاور و اهمیت دادن به آنها است. بدون شک پیمانکاران نیز ارزشمند هستند، اما هر کس باید در جایگاه خود ارزیابی شوند. یکی از وظایف مشاوران، داشتن سلامت کاری و حفظ کیفیت در انجام کار است. از این نظر نیز مهاب قدس به سلامتی اشتهار دارد، چرا که از لحاظ سلامت داخلی، طی مدت 12 سال، عملکرد مالی سالانه این شرکت از طرف چهار موسسه حسابرسی مستقل و متفاوت، مورد بررسی قرار گرفته که نتایج عملکرد شرکت را هر یک در دوره خود بر طبق استانداردهای حسابداری به نحو مطلوب ارزیابی کرده‌اند و شفافیت حساب شرکت، در گزارش حسابرسی آنها درج شده است و گزارش‌های منتشر شده توسط حسابرس‌ها، مورد تایید مجامع (با اکثریت سهامداران) نیز قرار گرفته است.
ترکش‌دوز با اشاره به توفیقاتی که این شرکت طی سال‌های گذشته کسب کرده است، گفت: چهار سال است که سازمان توسعه تجارت در بین شرکت‌ها، صادرکننده نمونه را در زمینه مهندسی مشاور انتخاب می‌کند که ما نیز چهار سال پیاپی به عنوان صادرکننده نمونه برگزیده شدیم و برای پنجمین سال نیز با شرایط مطلوبی در این رقابت حضور داریم. علاوه براین سازمان برنامه و بودجه نیز مهاب قدس را به عنوان پیشکسوت صادرکننده خدمات فنی و مهندسی ( مهندس مشاور) در نیم‌قرن اخیرمعرفی کرده است. کسب گواهینامه بهترین طراحی سد بتنی جهان در دهه گذشته و گواهینامه متعدد تضمین کیفیت را نیز دارا هستیم.
