در گفت‌وگو با رئیس هیات‌مدیره شرکت مشاور سرمایه‌گذاری ترنج بررسی شد
کانالیزه کردن هدایت سرمایه با یک ابزار مالی
فعالیت این شرکت در دو خط اصلی مدیریت سرمایه و سرمایه‌گذاری خصوصی است که مدیریت دارایی در بازار سهام را بر عهده دارد و بخش دیگر آن فعالیت‌های خارج از بورس در قالب مشاوره و سرمایه‌گذاری در شرکت‌های خصوصی است.
در پروژه‌های انجام‌شده مشاوره سرمایه‌گذاری (ادغام و تملک) ترنج در کنار سرمایه‌گذارانی که قصد ورود به صنایع مختلف را دارند ایستاده و صفر تا صد سرمایه‌گذاری در یک شرکت خصوصی را مدیریت کرده است. به پشتوانه این موضوع ترنج علاوه بر بازار سرمایه، شبکه ارتباطی بسیار خوبی نیز در صنعت و بخش خصوصی ساخته و اکنون مشاوران عملیاتی خوبی گرد آن جمع آمده و علاوه بر آن سرمایه‌گذاران متعددی نیز شناسایی شده اند.
صندوق سرمایه‌گذاری خصوصی چیست؟
سال گذشته سازمان بورس ابزار جدیدی را به نام صندوق سرمایه‌گذاری خصوصی ارائه کرد که تفاوت آن با صندوق‌های دیگر موجود در بازار این است که منابع دریافتی از سرمایه‌گذاران را صرف خرید سهام شرکت‌های خصوصی که در بازار سرمایه حضور ندارند و با مشکلات مختلفی روبه‌رو هستند، می‌کند. این صندوق‌ها با تزریق منابع مالی به شرکت‌های هدف و بهبود مدیریت آنها کمک می‌کنند که وضعیت فعلی شرکت ارتقا یابد و پس از گذشت یک دوره زمانی ۳تا۵ ساله از طریق فروش سهام این شرکت‌ها از آنان خارج می‌شود. خروج از شرکت‌های هدف و فروش سهام آنها از طرق مختلف اعم از فروش به سرمایه‌گذاران استراتژیک یا عرضه اولیه در بورس، انجام می‌شود. ترنج مزیت ایجاد ارتباط بین شرکت‌های ایرانی و سرمایه‌گذاران خارجی را نیز خواهد داشت.
سرمایه‌گذاری این صندوق‌ها بلندمدت بوده و عمر آنها بر اساس دستورالعمل‌های سازمان ۷ سال است. سهام کنترلی و مدیریتی شرکت‌های هدف را در اختیار می‌گیرند، با نظارت و درگیر شدن در عملیات، به رشد شرکت‌ها طی یک دوره سه تا پنج ساله کمک کرده و پس از آن سهام خود در شرکت‌های هدف را به فروش می‌رسانند.
آن‌طور که مریم رمضانیان، رئیس هیات‌مدیره شرکت مشاور سرمایه‌گذاری ترنج بیان کرد: این شرکت دومین مجوز صندوق‌های سرمایه‌گذاری خصوصی را به‌نام صندوق سرمایه‌گذاری سپیدار دریافت کرده است. طبق دستورالعمل سازمان بورس و اوراق بهادار مدیر این صندوق‌ها باید یک نهاد مالی باشد که اکنون ترنج وظیفه مدیریت صندوق سپیدار را بر عهده دارد.
سرمایه‌گذاران ممتاز و عادی
به گفته او این صندوق‌ها دارای تعدادی سرمایه‌گذار هستند که منابع مالی را در اختیار صندوق قرار می‌دهند و سرمایه‌گذاران نیز دو دسته هستند که واحدهای ممتاز یا واحدهای عادی صندوق را در اختیار دارند. گروه اول که به آنها موسسین گفته می‌شود دارای حق رای بوده و مجمع صندوق را تشکیل می‌دهند و تصمیمات اساسی را می‌گیرند، ارکان متولی و حسابرس را تعیین می‌کنند و از طرف سازمان بورس هم باید تایید صلاحیت شوند که اکنون موسس عمده صندوق سپیدار، شرکت ویتانا است.
سرمایه‌گذاران عادی که در زمان پذیره‌نویسی سرمایه خود را وارد صندوق می‌کنند دارای حق‌رای نیستند ولی می‌توانند واحدهای سرمایه‌گذاری خود را در بازار ابزارهای نوین مالی فرابورس بفروشند و در تقسیم عواید صندوق دارای اولویت هستند.
به گفته رمضانیان در همه جای دنیا این صندوق‌ها ساختار مدیریت را از سرمایه‌گذاری جدا کرده‌اند. بر اساس قانون تجارت ایران آن شخص حقیقی یا حقوقی که سهامدار عمده یک شرکت است در ساختار مدیریتی دارای بیشترین حق‌رای است و نمی‌توان این تفکیک را انجام داد. بورس در قالب ساختار صندوق‌های سرمایه‌گذاری خصوصی سعی کرده تا به استانداردهای دنیا نزدیک شود و مدیریت صندوق با یک نهاد مالی است که جدای از سرمایه‌گذاران است. البته مدیر صندوق باید حداقل یک تا سه درصد در صندوق سرمایه‌گذاری کند و بر اساس ساختار کارمزد تعریف‌شده منافع مدیر همسو با منافع سرمایه‌گذاران خواهد بود.
وی با بیان اینکه صندوق سپیدار تمرکز خود را بر سرمایه‌گذاری درصنایع غذایی، دارویی، کشاورزی، آرایشی بهداشتی و سایر صنایع وابسته قرار داده، گفت: اکنون این صندوق لیستی از گزینه‌های جذاب سرمایه‌گذاری را شناسایی کرده است.
سایز صندوق ۳۵۰ میلیارد تومان است و دارندگان واحدهای ممتاز ۳۰درصد این سرمایه و سرمایه‌گذاران عادی ۷۰درصد آن را تامین خواهند کرد. مدل پرداخت نیز دراین صندوق‌ها تعهدی است یعنی روز پذیره‌نویسی سرمایه‌گذاران متعهد می‌شوند که سرمایه‌گذاری ۳۵۰میلیارد تومانی این صندوق توسط آنها تامین شود و این منابع صرف خرید شرکت‌های هدف شود.
در زمان پذیره‌نویسی سرمایه‌گذاران ۳۵ درصد از سرمایه تعهد شده را پرداخت می‌کنند و متعهد می‌شوند مابقی آن را بر اساس فراخوان مدیر صندوق طی دوره سرمایه‌گذاری تادیه کنند.
تنوع فعالیت در ترنج
ترنج سال ۹۳ تاسیس شد و یک ایده اولیه در زمان تاسیس داشت که بتواند سرمایه‌های خارجی را در ایران چه در بورس و چه خارج از بورس اداره کند؛ بنابراین مدیریت دارایی و مشاوره برای سرمایه‌گذاری در شرکت‌های بورسی و غیربورسی بر عهده ترنج قرار گرفت.
در این مسیر ترنج ابتدا یک صندوق خارجی به نام صندوق سرمایه‌گذاری جی‌آی‌اف را تاسیس کرد که اکنون یکی از بزرگ‌ترین صندوق‌های خارجی در بورس ایران است و منابع آن به صورت یورویی سرمایه‌گذاری شده و سرمایه آن با مجوز وزارت‌اقتصاد در بازار سرمایه ایران سرمایه‌گذاری شده است.
بعد از بازگشت تحریم‌ها آوردن سرمایه‌گذار خارجی جدید به کشور با محدودیت روبه‌رو شد، بنابراین از سال ۹۷ ترنج شروع به توسعه نهادها و ابزارهای مالی داخلی خود کرد. صندوق سرمایه‌گذاری سرو یکی از بهترین صندوق‌ها از نظر بازدهی در بازار ایران است که پرتفوی آن نیز سهامی‌است. صندوق سرمایه‌گذاری افرا دیگر ابزار این شرکت است که فیکس اینکام یا درآمد ثابت است و هر دو صندوق از صندوق‌های قابل‌معامله هستند. پس از آن سپیدار بعد از مطالعات و برنامه‌ریزی دقیق راه‌اندازی شد. صندوق‌های جسورانه سرو و بازارگردانی تاک نیز دیگر محصولات این شرکت را تشکیل می‌دهند. علاوه بر اینها سبدگردانی ریالی را از سال قبل شدت بخشیده و تعداد مطلوبی مشتری سبدگردانی در اختیار دارد.
ترنج در زمینه مشاوره عرضه و پذیرش شرکت‌ها در بورس، انتشار اوراق بدهی و مشاوره ادغام و تملک هم فعالیت خود را توسعه داده است. این شرکت سال گذشته ۲۵ نیروی اجرایی داشت و اکنون این مقدار به ۶۵ نفر رسیده است.
رابطه دوطرفه صندوق سپیدار و بخش‌خصوصی
در حال حاضر بسیاری از شرکت‌ها دارای مشکلات اقتصادی مانند تامین سرمایه در گردش، تامین منابع مالی مورد نیاز جهت رشد و توسعه و نظایر آن هستند؛ به خصوص شرکت‌های کوچک‌تر که مشکلات بیشتری در تامین مالی و مدیریت داشته و نمی‌توانند با شرکت‌های بزرگ رقابت کنند. در این شرایط صندوق سپیدار با در اختیار داشتن منابع مالی مناسب می‌تواند نسبت به مشارکت با صاحبان این شرکت‌ها و تزریق سرمایه در آنها اقدام کند.
صندوق‌های خصوصی از طریق جذب منابع از سرمایه‌گذاران در بازار سرمایه و تزریق آن به شرکت‌های خارج از بورس (از طریق خرید سهام آنها)، برای شرکت‌های خصوصی دسترسی به بازار سرمایه و امکان تامین مالی از این بازار ایجاد می‌کند بدون اینکه این شرکت‌ها در بورس پذیرفته شده باشند.
برای سرمایه‌گذاران هم علاوه بر بازدهی بالا امکان دسترسی به بخش خصوصی اقتصاد را می‌دهد. به عنوان مثال صندوق، یک شرکت خصوصی را با پی به ای ۷ و ۸ خریدارای می‌کند و با افزایش سودآوری و فروش و بهبود عملکرد مدیریتی و... سهام آن را با قیمتی بالاتر عرضه می‌کند و به فروش می‌رساند. این اختلاف قیمت همان بازدهی است که به سرمایه‌گذاران داده می‌شود. منابع آن از محل بازار سرمایه تامین شده و به مصرف شرکت‌هایی رسیده است که فعلا توان ورود به بورس را ندارند. به این ترتیب هم آن شرکت رشد می‌کند و هم دسترسی سرمایه‌گذاران بورسی برای حضور در این شرکت‌ها افزایش می‌یابد.
از سوی دیگر موج دوم عرضه‌های اولیه در بورس پس از خصوصی‌سازی در کشور از طریق این صندوق‌های سرمایه‌گذاری خواهد بود تا بتواند شفافیت مالی را در شرکت‌های خصوصی ایجاد کند و ساختار حاکمیت شرکتی، گزارش‌دهی و... را اصلاح کند تا شرایط حضور در بازار سرمایه برای آن شرکت وجود داشته باشد.
به گفته رمضانیان صندوق سرمایه‌گذاری خصوصی سپیدار امسال در حال تاسیس است و فرآیند ایجاد آن که فرآیندی ۶ تا ۸ ماهه است و شامل مراحل مختلف، از اخذ مجوزها از بورس و جمع‌آوری گروه موسسان، بیزینس پلن، امیدنامه، ارائه برای فرابورس و بورس تهران و... تا اخذ موافقت اصولی تاسیس صندوق می‌باشد، همگی در ماه‌های گذشته انجام شده است. حالا باید واحدهای آن به خریداران و سرمایه‌گذاران عرضه شود و اکنون این صندوق در مرحله اخذ مجوز پذیره‌نویسی است که پس از پذیره‌نویسی موفق، ثبت صندوق به عنوان یک شخصیت حقوقی تکمیل شده و فعالیت این صندوق آغاز خواهد شد. انتظار می‌رود تا هفته‌های اول و دوم دی‌ماه پذیره‌نویسی صورت گرفته و هر چه سریع‌تر فعالیت رسمی‌آن آغاز شود.
نحوه فعالیت این صندوق به نحوی است که باید سهام کنترلی شرکتی را که قصد سرمایه‌گذاری در آن را دارد خریداری کرده و با برنامه‌ریزی دقیق در فاکتورهای مدیریتی، مالی و عملیاتی شرکت فعالیت آن را به سمت بهبود هدایت کند و سپس بعد از ارتقای شرکت آن را وارد بورس کرده و با قیمت‌های مناسب به فروش برساند یا به سرمایه‌گذاران استراتژیک واگذار کند.
به گفته رئیس هیات‌مدیره شرکت مشاور سرمایه‌گذاری ترنج، این صندوق‌ها برخلاف سایر صندوق‌هایی که در بورس معامله می‌شوند و سقفی برای سرمایه آنها در نظر گرفته نشده دارای سقف محدودی هستند و اصطلاحا با سرمایه بسته هستند. صندوق سپیدار از همین نوع دوم است و سرمایه مشخص دارد و وقتی به عامه هم عرضه می‌شود ۳۵ درصد سرمایه به صورت نقد دریافت می‌شود و ۶۵ درصد به صورت تعهدی است که مجموع آن باید همان سرمایه موردنظر باشد.
مزیتی که تعهدی بودن در این صندوق‌ها ایجاد می‌کند آن است که اولا مدیران فرصت یافتن شرکت‌های مناسب را دارند و می‌توانند با فراخوان دادن بدون درگیر شدن با مشکلات افزایش سرمایه از این ظرفیت برای استفاده از فرصت‌های ایجاد شده در مسیر فعالیت خود استفاده کنند.
از طرفی به سرمایه‌گذاران نیز این اطمینان خاطر را می‌دهد که قرار نیست سرمایه‌شان در حساب بانکی صندوق متوقف شود، بلکه هر گاه یک فرصت مناسب و جذاب برای سرمایه‌گذاری ایجاد شد، منابع به خدمت گرفته می‌شوند.
صندوق‌ها و سیکل‌های تجاری
به گفته رئیس هیات‌مدیره ترنج ابزارهای مختلف و متنوع اعم از صندوق‌های با درآمد ثابت و قابل معامله و سرمایه‌گذاری خصوصی و جسورانه در ساختارهای مختلف اقتصادی نقش‌آفرینی می‌کنند و در شرایط بی‌ثبات اقتصادی می‌توانند سودآوری مناسبی داشته باشند.
به عنوان مثال در فاصله یک سال گذشته بازار سهام رشدهای خیلی خوبی داشت، بنابراین افرادی که در صندوق سهامی‌سرو سرمایه‌گذاری کرده‌اند در یک سال گذشته در حدود ۵۶۰ درصد سود را از آن خود کرده‌اند. وقتی بازار سهام افت می‌کند بازارهای دیگر مانند سرمایه‌گذاری درآمد ثابت ارزشمند می‌شود، بنابراین در سیکل‌های مختلف اقتصادی کلاس‌های مختلف دارایی جذابیت به دست می‌آورند.
در عین حال وقتی در سیکل اقتصادی خاصی شرایط برای شرکت‌ها در تامین نقدینگی سخت می‌شود صندوق‌های سرمایه‌گذاری خصوصی جذاب می‌شوند که با شناسایی صنایعی که دارای مشکل هستند آنها را تحت تملک خود درمی‌آورد و به سودآوری می‌رساند. در مقطع کنونی به دلیل مشکلاتی که در کشور در حوزه اقتصاد وجود دارد بازار عرضه ایجاد شده به عبارتی مالکان بسیاری از شرکت‌ها عرضه‌کننده سهام خود هستند و حتی بانک‌ها و صندوق‌های بازنشستگی و... نیز به دنبال واگذاری شرکت‌های خود هستند؛ در این شرایط انتخاب بهترین گزینه‌ها برای صندوق‌های سرمایه‌گذاری خصوصی عملا شدنی است و امکان خرید سهام شرکت‌ها با قیمت‌های مناسب وجود دارد.
بنابراین در سیکل‌های مختلف، ابزارهای مختلف حضور می‌یابند و رشد می‌کنند.
رمضانیان در پایان با اشاره به اینکه صندوق‌های سرمایه‌گذاری خصوصی ابزار جدیدی در کشور محسوب می‌شوند و کار خود را به تازگی آغاز کرده‌اند، گفت چالش‌هایی نیز در مسیر فعالیت آنها وجود دارد. نیروی انسانی که دانش کافی را در مورد فعالیت این صندوق‌ها بداند اندک است. صنایع نیز با این ابزار آشنا نیستند و در برابر آن مقاومت می‌کنند. نهادهای قانون‌گذار هنوز نمی‌دانند این ابزارها چه نقشی در بازار سرمایه و اقتصاد کشور خواهند داشت. همین موضوع در مورد سرمایه‌گذاران نیز وجود دارد، زیرا با این ابزارها آشنا نیستند و جذب سرمایه برای این صندوق‌ها را دشوار می‌کند. بنابراین معرفی این صندوق‌ها از طریق برگزاری همایش‌ها و جلسات و معرفی صندوق‌ها و کارکردهای آنها یا حمایت بورس و فرابورس، اتاق‌های بازرگانی و انجمن‌ها برای شناساندن این ابزار از اهمیت بالایی برخوردار است.
