در سال آینده انجام می‌شود
افتتاح بخشی از قطعه دوم آزادراه تهران - شمال
این بخش حدود ۶۰کیلومتر از مسیر موجود را کاهش می‌دهد. قطعه دوم این آزادراه به موازات جاده چالوس کشیده شده و در دره سرهنگ، تونلی وجود دارد که به پل زنگوله می‌رسد. این بخش حدود ۲۲ کیلومتر است و حدود ۵ کیلومتر کاهش مسیر دارد. احداث این بخش از خرداد ۱۳۹۶ آغاز شده و هنوز ادامه دارد. مدیرعامل شرکت آزادراه تهران-شمال می‌گوید: براساس برنامه‌ریزی صورت‌گرفته و به شرط تامین به‌موقع منابع مالی موردنیاز، باند اول از قطعه دوم آزادراه تهران- شمال در سال ۱۴۰۰ به بهره‌برداری می‌رسد. گفت‌وگو با سعید شاهسواری، مدیرعامل شرکت آزادراه تهران-شمال از زمان‌بندی و جزئیات احداث این آزادراه را در ادامه می‌خوانید.
برنامه امسال برای تکمیل سایر فازهای آزادراه تهران- شمال چیست؟
با توجه به بهره‌برداری از منطقه یک آزادراه تهران- شمال در اسفندماه ۱۳۹۸، مطابق برنامه تدوین شده، مقرر شد با هماهنگی دولت و بنیاد مستضعفان، احداث یک باند منطقه دو، از جنوب به شمال در دو فاز، توسط پیمانکاران و مشاوران ایرانی در اولویت عملیات اجرایی قرار گیرد. فاز اول شامل تکمیل عملیات تونل البرز شرق و اتصال دهانه شمالی و جنوبی آن به جاده فعلی چالوس و فاز دوم، تکمیل یک باند منطقه دو و اتصال به دهانه جنوبی تونل البرز شرقی و تکمیل عملیات باقیمانده است. بر این اساس، در برنامه اجرایی که برای سال‌جاری تهیه شده، مقرر شد در فاز اول، برای تونل البرزشرقی، عملیات سیویل این تونل شامل لاینینگ باقیمانده، اجرای لوله‌های زه‌کش کف، تکمیل بتن متخلخل کف، اجرای سقف دوم تونل (که به‌صورت سقف فلزی کاذب جهت هدایت دود و آلاینده‌ها اجرا می‌شود) و سایر عملیات باقیمانده داخل تونل به اتمام برسد. همچنین همزمان عملیات اجرایی اتصال دهانه شمالی و جنوبی، شامل عملیات خاکی، کالورت‌ها، تونل ارتباطی دهانه شمالی و سایر فعالیت‌های مربوطه، طی سال‌جاری انجام شود تا در اوایل سال آتی، عملیات روسازی انجام شود. علاوه بر این، به موازات موارد فوق و با عنایت به زمان‌بر بودن فرآیند تهیه و ساخت سیستم‌های تجهیزاتی و تاسیسات الکترومکانیکال تونل البرز، برگزاری مناقصه‌ها و عقد قرارداد با تامین‌کنندگان سیستم‌های مذکور، شامل تامین کابل، سینی‌های برق و ساپورت‌های مربوطه، ترانس‌ها، UPSها، چراغ‌های روشنایی، جت‌فن‌ها جهت تهویه طولی مسیر داخل تونل، دیزل‌ژنراتورها برای برق اضطراری، سیستم مانیتورینگ، تابلوهای برق جریان متوسط و ضعیف، در دستور کار قرار گرفت تا با اتمام عملیات سیویل، عملیات تولید و تامین این تجهیزات نیز انجام شده و پس از حمل به پروژه، برای نصب در اوایل سال ۱۴۰۰ آماده شود. همچنین براساس برنامه زمان‌بندی فاز دوم باند اول که تکمیل مسیر باقیمانده است، عملیات حفاری تاپ و بنچ‌تونل‌ها، شروع و انجام بخشی از عملیات لاینینگ تونل‌ها، تامین ورق برای ساخت عرشه‌های فلزی به همراه اجرای شمع‌ها و عملیات اجرایی فونداسیون و پایه‌های بتنی پل‌ها و عملیات خاکی، در اولویت اجرا برای سال ۱۳۹۹ قرار گرفته است.
فاز دوم آزادراه قرار است چه موقع افتتاح شود؟
براساس برنامه‌ریزی صورت گرفته به شرط تامین به موقع منابع مالی مورد نیاز، باند اول منطقه دو آزادراه تهران- شمال در سال ۱۴۰۰ به بهره‌برداری می‌رسد. تلاش مجریان پروژه بر این است که این مهم تا پایان این دولت به سرانجام برسد که البته این امر با توجه به حجم عملیات باقیمانده و همچنین تورم و افزایش نرخ مصالح و سایر عوامل، ارتباط خیلی مستقیمی با تامین به موقع منابع مالی و تزریق نقدینگی به پروژه دارد.
دلیل اصلی تاخیرهای متعدد در افتتاح قطعی و رسمی‌کل طرح چیست؟
مشکلات و مسائل زیادی باعث به‌وجود آمدن تاخیر و عدم بهره‌برداری به موقع از آزادراه تهران – شمال بوده است. اخذ تاییدیه‌های محیط زیست و منابع طبیعی در خصوص طرح تهیه شده برای عبور از منطقه کوهستانی البرز؛ با توجه به اینکه بخش‌های زیادی از مسیر در مناطق حفاظت‌شده قرار دارد و باید هماهنگی‌های لازم با عوامل مربوطه در سازمان‌های ذی‌ربط انجام شود، لذا یکی از دلایل تاخیر است. دلیل دیگر، معارضان پروژه و همچنین تملک اراضی که در محور و حریم آزادراه قرار می‌گرفتند و لازم است کارهای آزادسازی و تملک آنها انجام شود که این امر مستلزم زمان زیادی بوده و تامین منابع مالی مربوطه را نیاز داشت. بحث بعدی، تامین به موقع منابع مالی براساس قرارداد مشارکت توسط طرفین قرارداد بود که باید تامین می‌شد تا احداث پروژه مطابق زمان‌بندی اولیه مصوب پروژه انجام شود. البته عوامل دیگری هم دخیل بودند؛ ولی با عزم و اراده‌ای که از سال ۱۳۹۳ بین دولت و بنیاد صورت گرفت و همدلی و تعامل سازنده‌ای که بین عوامل قرارداد به‌وجود آمد، حل مسائل و مشکلات پروژه سرعت خیلی خوبی گرفت و تامین منابع مورد نیاز با اولویت تکمیل منطقه یک آزادراه و همچنین عملیات اجرایی منطقه ۲، در دستور کار قرار گرفت که خوشبختانه حاصل این تلاش و عزم جدی، بهره‌برداری از منطقه یک در سال ۹۸ بود و عملیات اجرایی منطقه ۲ به‌صورت سه شیفت و شبانه‌روزی با حداقل ۲هزار نفر نیروی انسانی به‌صورت مستقیم در پروژه و حدود ۹۵۰ دستگاه ماشین‌آلات سنگین موجود در پروژه، توسط پیمانکاران، مشاوران و تامین‌کنندگان ایرانی، به‌صورت فشرده در حال انجام است.
در احداث این آزادراه با چه معارض‌هایی مواجه بودید و مشکلات قانونی برای رفع آنها چه بوده است؟
مسیر پروژه آزادراه تهران- شمال از تنها کریدور ارتباطی قابل عبور در مجاورت رودخانه کن در استان تهران و رودخانه کرج در استان البرز عبور می‌کند که وجود این دو رودخانه بستر شکل‌گیری مراکز جمعیتی و اقتصادی در این کریدور را فراهم کرده است. وجود این مراکز، باعث ایجاد مشکلات عدیده در آزادسازی مسیر پروژه شده است به‌گونه‌ای که آزادسازی یک مسیر کوتاه مستلزم تملک ده‌ها ملک با کاربری‌های مختلف مسکونی، تجاری و کشاورزی است. در کنار این مالکان خصوصی، وجود تاسیسات زیربنایی شامل آب، برق، تلفن و... در مسیر اجرای پروژه و وجود مالکیت‌های عمومی بر عرصه‌های مسیر و ملاحظات سازمان‌های ذی‌ربط شامل سازمان جنگل‌ها، محیط زیست، آب منطقه‌ای و صنعت و معدن، مشکلاتی در جهت فعالیت‌های پیمانکاران ایجاد می‌کند که برای رفع هر مورد، فرآیند خاصی باید طی شود تا در نهایت منجر به آزادسازی مسیر برای عملیات اجرایی شود.
بعضی کارشناسان معتقدند آزادراه تهران - شمال مانند قیف عمل می‌کند و به علت گلوگاه‌های موجود، مانند تونل‌ها، نمی‌تواند پاسخگوی ترافیک‌های زیاد باشد، نظر شما در این مورد چیست؟
طراحی مسیر متاثر از منطقه اجرای طرح، ملاحظات فنی، پیش‌بینی میزان ترافیک، سطح سرویس موردنظر، هزینه‌های اجرا و... صورت می‌پذیرد، بنابراین در صورت افزایش ترافیک نسبت به پیش‌بینی انجام شده، سطح سرویس کاهش می‌یابد؛ مثلا میانگین سرعت سیر از ۸۰ کیلومتر در ساعت پیش‌بینی‌شده به ۶۰ کیلومتر کاهش می‌یابد. با توجه به اینکه بهره‌برداری از آزادراه به‌صورت فاز‌بندی صورت می‌گیرد از این رو طبیعی است که در محل‌های ورود از آزادراه به جاده موجود، تراکم خودروها را شاهد باشیم؛ برای کاهش تبعات این موضوع، دو راهکار در زمان ساخت و بهره‌برداری آزادراه مورد نظر واقع شده است. در زمان ساخت، با احداث راه دسترسی حدود ۷/ ۱ کیلومتری، تلاش شده تا حدودی مشکلات پس‌زدگی ترافیک در محل ورود به جاده موجود کاهش یابد. همچنین در دوران بهره‌برداری، در زمان‌های پیک ترافیک، با تحلیل و مدیریت خودروهای عبوری در چند کیلومتر قبل از ورود به تونل‌های بلند، تلاش می‌شود از ازدحام و توقف خودروها داخل تونل‌های بلند جلوگیری شود، ضمن اینکه همان‌طور که بیان شد تاسیسات و تجهیزات الکترومکانیکال خاصی برای این تونل‌ها پیش‌بینی و اجرا می‌شود.
طرح تاکنون چه میزان هزینه داشته و به چه مقدار دیگر برای تکمیل نیازمند است؟
هزینه‌های ثبت شده در دفاتر مالی تاکنون حدود ۶۳۰۰ میلیارد تومان است؛ برآورد باقیمانده هزینه‌ها متاثر از زمان اجرا و تورم عمومی کشور است .
در اجرای طرح در چه مواردی از متخصصان یا تجهیزات خارجی استفاده شده است؟
یکی از راهبردهای اصلی شرکت آزادراه تهران - شمال، به‌کارگیری توان فنی، مهندسی و اجرایی داخل کشور و استفاده از دانش فنی و تکنولوژی روزآمد است. در این راستا، صرفا در مقاطعی برای طراحی و نظارت بر اجرای تونل‌های بلند تالون و البرز از مشاوران خارجی استفاده شد؛ همچنین به‌دلیل محدودیت منابع مالی، از پیمانکار خارجی در قالب فاینانس خارجی برای منطقه یک استفاده شد که خوشبختانه با عزم جدی دولت و بنیاد در تامین منابع مالی، این پیمانکار در سال ۱۳۹۴ از پروژه کنار گذاشته شد و در حال حاضر، ده‌ها شرکت پیمانکار، مشاور و تامین‌کننده توانمند داخلی در پروژه فعال هستند.
