چالش حق مالکانه دولتی برسر راه معدنکاران
مهدی بهرامی، مدیرعامل شرکت صنایع و معادن ماهان سیرجان درباره این وقفه کار معدن در گفت‌وگو با «دنیای‌اقتصاد» عنوان کرد: معدن ماهان سیرجان مدت کوتاهی به صورت موقت تعطیل شده بود. به دلیل تحمیل فاکتورهای سنگین حق‌السهم سازمان توسعه و نوسازی معدن و صنایع معدنی (ایمیدرو) و عاجز بودن این شرکت از پرداخت فوری و نقدی این مطالبات، سازمان ایمیدرو از ۲۱ بهمن سال‌جاری از خروج بار سنگ‌آهن از معدن به سمت کارخانه‌های کنسانتره گل‌گهر ممانعت به عمل آورده و این موضوع موجب جلوگیری از فروش شرکت و تامین خوراک زنجیره فولاد هلدینگ بالادستی (تامین خوراک گندله فولاد بافت) نیز شده بود.
بهرامی با اشاره به این موضوع که پیشگیری از خروج بار از معدن همراه با پیامدهای منفی خواهد بود، خاطرنشان کرد: با جلوگیری از خروج بار از معدن، عملیات استخراج سنگ‌آهن نیز در معدن با وقفه روبهرو شده بود. بدهی‌های سنگینی که از طرف سازمان ایمیدرو به این شرکت تحمیل شده منطقی و براساس شرایط بازار نیست، به نحوی که بهای تمام‌شده سنگ‌آهن بیش از ۳ برابر نرخ فروش داخلی بوده و در نتیجه در عمل این شرکت را با زیان مواجه کرده و هر اندازه تولید بیشتر باشد، این زیان بیشتر و بدهی‌ها نیز سنگین‌تر خواهند شد.
بهرامی با تاکید بر این موضوع که توان پرداخت این بدهی برای هیچ شرکت تولیدی مقدور نخواهد بود، گفت: باوجود این مشکلات، شرکت ماهان سیرجان تا تعیین تکلیف مشکلات خود درخواست تنفس در پرداخت را داده بود که پاسخی از سوی مسوولان امر دریافت نکرد.
وی در ادامه یادآور شد: در حال حاضر معدن ما فعالیت خود را از سر گرفته است، اما مشکل همچنان حل نشده باقی مانده و به عبارت دیگر، مشکلات قیمت‌گذاری همچنان به قوت خود پابرجا است. البته مشکل بسته شدن معدن را نیز سازمان ایمیدرو حل نکرد. ستاد رفع موانع تولید، سازمان ایمیدرو را موظف به تقسیط کرد؛ البته در این راستا شرکت تهیه و تولید در باز کردن معدن به ما کمک بسیاری کرد.
حق‌السهمی براساس فرمول صادرات‌محور
مدیرعامل شرکت صنایع و معادن ماهان سیرجان با اشاره به چگونگی پرداخت حق‌السهم بیان کرد: مطابق قرارداد باید حق‌السهم ایمیدرو از سنگ‌آهن استخراج و براساس فرمول قرارداد پرداخت شود. فرمول مذکور برای محاسبه هر تن سنگ‌آهن یک فرمول صادرات‌محور (وابسته به قیمت جهانی سنگ‌آهن و نرخ ارز) است، از مرداد ۱۳۹۷ و با افزایش ناگهانی نرخ ارز و استفاده سازمان ایمیدرو از نرخ ارز آزاد در محاسبات خود، قیمت هر تن سنگ‌آهن در فاکتورهای صادره از سمت این سازمان رقم‌های غیرمنطقی با بازار داخل را در پی داشته است؛ معمولا قیمت هر تن سنگ‌آهن کلوخه بالاتر از قیمت مصوب هر تن کنسانتره و اخیرا به بالاتر از قیمت مصوب گندله نیز رسیده است، در حالی که این سنگ‌آهن تولیدی در چرخه فولاد کشور به مصرف می‌رسد و بیش از ۴۰درصد آن نیز به‌دلیل ریکاوری سنگ باطله است.
بهرامی در ادامه تاکید کرد: با یک حساب سرانگشتی این قیمت برای سنگ کلوخه بهای تمام‌شده هر تن کنسانتره را به بیش از ۳۰درصد کدال می‌رساند؛ از همین رو محاسبه قیمت حق‌السهم ایمیدرو با قیمت‌هایی بیش از سه برابر قیمت داخلی و عدم امکان صادرات سنگ، منجر به ایجاد بدهی‌های سنگین در هر دوره سه ماهه در این معدن و معادن مشابه می‌شود که با فرصت کمی که برای پرداخت این بدهی وجود دارد، این سازمان اقدام به توقف خروج بار می‌کند. از مرداد ۱۳۹۷ به‌‌رغم مکاتبات فراوان هر سه معدن (با تولید تجمعی نزدیک ۱۰ میلیون تن سنگ در سال) هیچ‌گونه اقدامی از سمت ایمیدرو و وزارت صنعت، معدن و تجارت صورت نگرفته و حتی در خصوص استفاده ایمیدرو از نرخ ارز آزاد به جای نرخ ارز رسمی و اعلامی بانک مرکزی نیز اقدامی صورت نگرفته است.
وی خاطرنشان کرد: بدیهی است که این‌گونه قیمت‌گذاری سنگ‌آهن همراه با افزایش تولید، منجر به انباشت بدهی در بازه‌های کوتاه‌مدت می‌شود و متاسفانه سازمان ایمیدرو حتی حاضر به اعطای فرصتی برای پرداخت این بدهی نیز نیست و تنها اقدام‌های پیش‌رو در این موضوع، توقف خروج بار و فروش معادن توسط ایمیدرو است.
آثار وقفه کار معدن
مدیرعامل شرکت صنایع و معادن ماهان سیرجان همچنین در پاسخ به این پرسش که بروز توقف‌های این‌چنینی در مجموعه شما باعث چه مشکلاتی خواهد شد، عنوان کرد: توقف خروج بار از معدن، موجب توقف فروش بار سنگ‌آهن شده و در نتیجه ورود نقدینگی را با چالش روبهرو کرده و علاوه بر عدم توانایی پرداخت مطالبات سازمان سبب ناتوانی در پرداخت صورت وضعیت‌های پیمانکاران این شرکت با بیش از ۷۵۰ نفر پرسنل خواهد شد.
بهرامی به سایر آثار این وقفه اشاره کرد و گفت: همچنین توقف خروج بار باعث تعطیلی پیمانکاران حمل سنگ‌آهن شرکت گل‌گهر، کاهش شدید ظرفیت سنگ‌شکن‌های شرکت گل‌گهر و به تبع آن کاهش تولید کارخانه‌های کنسانتره گل‌گهر، عدم ارسال بار گندله (تهاتر شده با سنگ‌آهن) به کارخانه‌های طرف قرارداد و... شده است.
وی عنوان کرد: این شرکت نیاز به فرآوری محصول کلوخه خود دارد تا اثرات ناشی از قرارداد با مدیرعامل شرکت صنایع و معادن ماهان سیرجان را پوشش دهد و زیان حاصل را تا حدودی جبران کند؛ از طرفی با توجه به اینکه این شرکت در زنجیره فولاد هلدینگ ماهان قرار دارد جهت تکمیل زنجیره فولاد و با توجه به شروع احداث یک واحد گندله‌سازی به ظرفیت ۵/ ۲ میلیون تن در شهرستان بافت، احداث یک واحد کنسانتره‌سازی به ظرفیت ۵/ ۲ میلیون تن توسط این شرکت در زنجیره فولاد هلدینگ ماهان امری ضروری و اجتناب‌ناپذیر است، اما متاسفانه در دو سال گذشته با درخواست این شرکت مبنی بر کسب مجوز احداث کارخانه کنسانتره در معاونت معدنی وزارت صنعت، معدن و تجارت مخالفت شده است.
قیمت‌گذاری صادرات‌محور برای سنگ‌آهن
بهرامی با اشاره به فرمول قیمت‌گذاری در سنگ‌آهن خاطرنشان کرد: از سویی اصلاح فرمول قیمت‌گذاری سنگ‌آهن در قرارداد این معدن و معادن مشابه (معادن ۲ و ۴ گل‌گهر و همچنین برخی از معادن زرند) از فرمول صادرات‌محور به فرمولی برحسب قیمت شمش فولاد خوزستان (همانند سایر محصولات زنجیره فولاد) مورد درخواست بوده که با وجود نظر مثبت کارشناسان تاکنون تصمیم‌گیری در این‌باره صورت نگرفته است.
وی همچنین با اشاره به این موضوع که مشکلاتی در کل زنجیره فولاد وجود دارد، عنوان کرد: نه تنها ما، بلکه سایر تولیدکنندگان زنجیره فولاد از جمله معدنکاران، معتقد هستند که سود به‌صورت متوازن در چرخه فولاد تقسیم نشده است. از یکسو، فولادسازان با عرضه در بورس و سهمیه صادرات خود مشکل دارند و پیمانکاران با افزایش روزافزون هزینه‌ها و تامین قطعات و ثبت سفارش و... با مشکل روبهرو هستند. مشکلات روز به روز بیشتر می‌شود و در صورت ادامه این روند، ممکن است که روند رو به رشد صنعت فولاد با مشکل مواجه یا متوقف شود.
مدیرعامل شرکت صنایع و معادن ماهان سیرجان در پایان با اشاره به مشکلاتی که بر سر راه تولیدکنندگان وجود دارد، تاکید کرد: مشکل اصلی در کشور عدم توجه جدی مسوولان به بحث تولید است، البته در زمینه حمایت از تولید، صحبت بسیار شده و شعار بسیار داده می‌شود. ایران عزیز ما نیازمند دلسوزی و همدلی همه ارکان از مسوولان تا تولیدکنندگان و حتی کارگران زحمت‌کش است.
کلام آخر
خبرنگار «دنیای‌اقتصاد»، برای کامل شدن این گزارش، پیگیر یک گفت‌وگوی دو طرفه با سازمان ایمیدرو بود، اما از سوی مسوولان این سازمان موضوع این‌گونه مطرح شد که مشکل معدن ماهان سیرجان حل شده و هم‌اکنون این معدن در حال فعالیت است. البته از سوی گروه رسانه‌ای «دنیای‌اقتصاد» این فرصت برای سازمان ایمیدرو محفوظ است تا اگر درباره نحوه و محاسبه حق‌السهم مالکانه این سازمان از معادن، توضیحی داشته باشد را منتشر کند.
