افزایش تعداد هواپیماهای تجاری در ۸ سال اخیر
در طول ۸ سال گذشته اقدامات قابل‌توجهی برای توسعه صنعت هوانوردی کشور انجام شده که ساماندهی مسیرهای هوایی، توسعه زیرساخت‌های ناوبری و کمک ناوبری و افزایش ظرفیت فرودگاهی از آن جمله هستند؛ اما یکی از مواردی که کمتر از آن صحبت شده است، افزایش تعداد هواپیماهای تجاری ناوگان هوانوردی کشور است.
آمار منتشر شده از سوی سازمان هواپیمایی کشوری در کتاب وزارت راه و شهرسازی نشان می‌دهد که در سال ۱۳۹۲، یعنی آغاز کار دولت تدبیر و امید، ۲۵۴ هواپیما در ناوگان تجاری کشور وجود داشت که از این میان، ۱۴۷ فروند هواپیما فعال بوده؛ اما در ۹ ماه نخست سال ۱۳۹۹، یعنی سال آخر این دولت ۳۲۳ هواپیما و ۱۵۸ هواپیمای فعال مشغول خدمت‌رسانی به مسافران بوده‌اند. هواپیماهای زمین‌گیر، هواپیماهایی هستند که قابلیت پرواز دارند، اما به علت نبود قطعات مورد نیاز، عدم صرفه تجاری یا مشکلات حقوقی از چرخه پروازی خارج شده‌اند.
باید توجه داشت تعداد زیادی هواپیما طی این ۸ سال به علت به پایان رسیدن سن تقویمی یا گذر از حد مجاز چرخه پرواز، از رده خارج و برای همیشه چرخه پرواز را ترک کردند. این هواپیماها جزو هواپیماهای زمین‌گیر موجود در ناوگان به شمار نمی‌آیند. از سوی دیگر، برخی از هواپیماهای وارداتی در این مدت، به‌عنوان انبار قطعه برای تامین قطعات موردنیاز سایر هواپیماها استفاده می‌شوند؛ بنابراین تعداد هواپیماهایی که در این مدت، با وجود تحریم‌های ظالمانه علیه صنعت هوانوردی به کشور وارد شده‌اند، بیشتر از تعدادی است که آمار ذکر شده نشان می‌دهد.
نکته قابل توجه این است که در سال ۱۳۹۵، یعنی پیش از خروج یک‌جانبه آمریکا از برجام و وضع مجدد تحریم‌های این کشور علیه صنعت هوانوردی کشورمان، از ۲۸۷ فروند هواپیمای موجود در کشور، ۱۸۰ فروند فعال بوده‌اند. این یعنی در سال‌های منتهی به ۹۵، شرکت‌های هواپیمایی با استفاده از فرصت برجام نسبت به ورود هواپیما و قطعات مورد نیاز اقدام کرده و موفق شدند نسبت هواپیماهای فعال به‌کل هواپیماهای کشور را به حداکثر برسانند. پس از آن، از یک‌سو اعمال مجدد تحریم‌ها خرید قطعات هواپیما را با مشکل مواجه کرد و از سوی دیگر، شیوع بیماری کرونا در سال ۹۸، باعث کاهش چشمگیر پروازها و از بین رفتن صرفه اقتصادی پرواز بسیاری از هواپیماها شد؛ بنابراین تعداد هواپیماهای زمین‌گیر در سال ۹۹ مجددا افزایش پیدا کرد.
از سوی دیگر، باید به این مساله توجه داشت که دولت و وزارت راه‌وشهرسازی با استفاده از فرصت برجام موفق به خرید ۱۳ فروند ATR72-600، دو فروند ایرباس A330-200 و یک فروند ایرباس A321 به‌صورت نو از کارخانه برای شرکت هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران «هما» شدند که این اقدام جدای از افزایش تعداد هواپیماهای کشور، میانگین سن و مصرف سوخت ناوگان تجاری هوانوردی ایران را به میزان قابل‌توجهی کاهش و قدرت پروازهای منطقه‌ای و بین‌المللی و ساخت شبکه‌های پروازی کشور را افزایش داد.
