محدودیت‌های صادراتی چالش پتروشیمی تندگویان
طرح‌های PET/ PTA اول و دوم در ضلع شمال غربی خلیج‌فارس در استان خوزستان و در منطقه ویژه اقتصادی پتروشیمی در بندر ماهشهر و در زمینی به وسعت 35 هکتار احداث شد و در حال حاضر به عنوان یکی از شرکت‌های زیرمجموعه شرکت صنایع پتروشیمی خلیج‌فارس عهده‌دار تولید پلی اتیلن ترفتالات و اسید ترفتالیک خالص است، ظرفیت اسمی‌تولید PET به میزان 7.887 هزار تن در سال و 700هزار تن PTA در مجموع دو فاز است. شرکت در تاریخ 17/ 12/ 1398 در فرابورس پذیرفته شده است، در حال حاضر شرکت جزو شرکت‌های فرعی شرکت صنایع پتروشیمی خلیج‌فارس (واحد تجاری نهایی گروه) فعالیت می‌کند.
تولید و فروش
پتروشیمی تندگویان محصولات مختلفی در دو دسته گرید بطری و گرید نساجی تولید می‌کند. فرآیند تولید به این صورت است که با ترکیب پارازایلین و اسید استیک که خوراک اصلی شرکت است و کاتالیست، PTA که محصول میانی است به‌دست می‌آید و سپس با ترکیب منواتیلن‌گلایکول و PTA، محصول اصلی یعنی PET تولید می‌شود. پلی اتیلن ترفتالات از مهم‌ترین پلی استرهای قابل استفاده در تولید الیاف و پنبه مصنوعی برای صنایع نساجی، تولید انواع بطری‌های نوشابه، قوطی و ظروف مورد استفاده در بسته‌بندی مواد غذایی، دارویی و بهداشتی و همچنین صنایع تولیدی فیلم‌های پلاستیکی است که از روند رشد تولید و مصرف فزاینده‌ای برخوردار است.
پلی‌اتیلن ترفتالات که با حروف اختصاری PET نیز شناخته می‌شود در حقیقت حاصل ترکیب اتیلن گلایکول و ترفتالیک اسید است. صنعت تولید PET صنعتی با تمرکز نسبتا پایین است و بیش از ۲۰۰ تولیدکننده در سراسر جهان به تولید این محصول می‌پردازند اما تنها پنج تولیدکننده به تنهایی ۵۰ درصد محصول جهان را تولید می‌کنند. بخش گرید بطری حدود 70درصد سهم بازار جهانی را به خود اختصاص داده و تقاضای آن یکی از عوامل اثرگذار بر قیمت جهانی است.
* محصولات شرکت در بورس کالا به فروش می‌رسد و با توجه به اینکه این شرکت تنها تولیدکننده این محصولات در کشور است و همچنین تعرفه واردات 15درصدی، برای محصولات شرکت تقاضای خوبی وجود دارد که این موضوع باعث بالاتر بودن 10 تا 15 درصدی قیمت داخلی نسبت به نرخ‌های جهانی (صادراتی) می‌شود.
پیش‌بینی سود و زیان
شرکت پتروشیمی تندگویان در مجاورت پتروشیمی بوعلی سینا احداث شده است و طراحی این شرکت به این صورت بود که با استفاده از خط لوله، خوراک خود را (پارازایلین) از این شرکت دریافت می‌کرد اما با حادثه آتش‌سوزی که در سال 95 در واحدهای تولید پارازایلین بوعلی رخ داد، این شرکت دچار هزینه‌های لجستیکی و انبار‌داری زیادی شد زیرا در طرح اولیه شرکت، انبارش خوراک در نظر گرفته نشده بود. به عنوان مثال این هزینه‌ها در سال 1399 مبلغ 2.370 میلیارد ریال بود بنابراین با راه‌اندازی این واحد پتروشیمی بوعلی سینا، انتظار می‌رود سود شرکت قریب به 2.300 تا 2.400میلیارد ریال افزایش پیدا کند. این هزینه‌ها بیشتر مربوط به حمل و نقل پارازایلین از پتروشیمی نوری به تندگویان است.
پتروشیمی شهید تندگویان به لحاظ موقعیت مکانی با اسکله بین‌المللی بندر امام خمینی و خط آهن سراسری جنوب به شمال ایران تنها چند کیلومتر فاصله دارد. به همین دلیل مشتریان داخلی و خارجی شرکت گزینه‌های مختلفی را برای حمل‌ونقل محصولات خریداری شده در اختیار دارند و بنابراین می‌‌توانند مناسب‌ترین گزینه را هم از لحاظ هزینه حمل و هم از نظر مدت زمان لازم برای حمل کالا انتخاب کنند.
برای نمونه با توجه به وجود خط آهن جنوب به شمال و اتصال این خط آهن به کشورهای CIS، پتروشیمی شهید تندگویان مناسب‌ترین گزینه برای تامین نیاز این شرکت‌ها به محصولات PET است. اما ممنوعیت صادراتی محصولات شرکت به دلیل نیازهای داخل باعث می‌شود این شرکت نتواند میزان قابل ملاحضه‌ای از تولیدات خود را صادر کند (حدود 6 درصد صادرات در سال 99) و شرکت ملزم به فروش محصولات در بورس کالا است که طبق اظهارات صورت گرفته در مجمع شرکت، در مواقعی مشتریان محصولات را از بورس کالا خریداری کرده و بدون ایجاد هیچ‌گونه ارزش افزوده‌ای آن را صادر می‌کنند.
البته شرکت‌های پایین‌دست محصولات شرکت، در زمانی که نرخ ارز پایین بود، محصولات مورد نیاز خود را وارد می‌کردند، اما با بالا رفتن نرخ ارز، واردات توجیه اقتصادی خود را از دست داد بنابراین این شرکت‌ها به خرید محصولات مورد نیاز خود از داخل کشور روی آوردند که این موضوع باعث بالارفتن میزان تقاضا و به تبع آن افزایش نرخ برای محصولات شرکت در بورس کالا شد؛ همچنین با توجه به کاربردهای متعددی که محصولات شرکت دارد می‌توان از وجود تقاضا برای محصول مطمئن بود.
نتیجه‌گیری
فروش داخلی محصولات تولیدی شرکت پتروشیمی شهید تندگویان در بورس کالای ایران صورت می‌گیرد. قیمت‌گذاری فروش محصولات اصلی در بازار داخلی توسط دفتر توسعه صنایع پایین‌دستی پتروشیمی صورت می‌گیرد و به صورت هفتگی از سوی این دفتر اطلاع‌رسانی می‌شود. همچنین به دلیل آنکه پتروشیمی تندگویان تنها تولیدکننده محصولات PET و اسید خالص ترفتالات در داخل کشور و تنها تولیدکننده گرید بطری در خاورمیانه است تقاضای خوبی برای خرید محصولات وجود دارد که باعث می‌شود معمولا نرخ داخلی فروش از نرخ صادراتی بالاتر باشد. این روزها رقابت خوبی برای محصولات شرکت در بورس کالا دیده می‌شود. از دیگر موارد تاثیرگذار بر سودآوری شرکت به بهره‌برداری رسیدن شرکت پتروکیمیای ابن‌سینا (پتروشیمی تندگویان مالک 13 درصدی این شرکت است) است. نکته دیگری که درخصوص شرکت می‌شودگفت اخذ رای از دیوان عدالت اداری مبنی بر تمدید معافیت مالیاتی شرکت است که از این محل می‌توان سود مناسب برای شرکت در سال‌جاری شناسایی کرد. با توجه به موارد ذکر شده در گزارش و همچنین توجه به نرخ‌های فروش شرکت در مقاطع کنونی، می‌توان سودآوری مناسب برای سال‌جاری شرکت انتظار داشت که به نظر گزینه مناسبی برای بررسی سرمایه‌گذاری است.
