کاهش آلایندگی صنعت سیمان نیازمند مشوق‌های دولتی
در این میان فرآیند تولید سیمان در کارخانه‌ها یکی از عوامل مهم ایجادکننده آلودگی‌ها به شمار می‌رود؛ طبق آمارهای به‌دست آمده، در کشور ما نیز متاسفانه اثرات زیست محیطی ناشی از فعالیت کارخانه‌های سیمان به موضوعی بحث‌برانگیز و جدی تبدیل شده است. اگر چه سازمان محیط‌زیست کشور، میزان مجازی را برای مواد آلوده‌کننده متصاعد شده در نظر گرفته است اما از آنجا که امروزه در کشور ما تاسیس کارخانه‌های سیمان که با بهره‌گیری از سرمایه‌گذاری‌های کلان انجام می‌گیرد، معمولا با اشتغال‌زایی و جوانب اقتصادی دیگر همراه است، در راستای این منافع اقتصادی آسیب‌های زیست‌محیطی ناشی از کارخانه‌های سیمان اجتناب‌ناپذیر است. این آسیب‌ها شامل آلودگی هوا، آلودگی آب‌های زیرزمینی منطقه، از بین رفتن پوشش گیاهی و… است.
گردوغبار ناشی از فرآیند آسیاب کردن مواد اولیه، گازهای متصاعد شده نظیر NOx و SO۲، عناصر سنگین موجود در مواد آهکی، رسی و همچنین آزاد شدن مواد آلی و فلزات سمی از سوختن باطله‌های نفتی و ارگانیکی موجود در مواد اولیه از جمله مهم‌ترین آلاینده‌های این صنعت به شمار می‌روند. امروزه ارتباط بسیاری از بیماری‌های تنفسی و ناهنجاری‌های ریوی با گاز SO۲ امری ثابت شده است و تولید اسید سولفوریک از SO۲ اثرات مخرب مشابهی خواهد داشت، به‌طوری که این اسید موجب از بین رفتن بسیاری از بافت‌های ارگانیکی موجودات زنده می‌شود؛ آلودگی‌هایی که علاوه بر تحت تاثیر قرار دادن زندگی بشری، نظم اکوسیستم اطراف را به هم ریخته و حیات موجودات زنده و گیاهان را به مخاطره خواهد انداخت.
اخیرا مطالعات زیادی در مورد ارتباط بیماری‌های گوناگون با آلودگی ناشی از SO۲، غبارهای متصاعد شده و NOx به انجام رسیده است و حتی به‌طور کاملا تخصصی رابطه نزدیکی بین بیماری‌های خاص با این عوامل مشخص شده است. به گونه‌ای که دو عضو اصلی بدن انسان که مورد هجوم عوامل آلوده‌کننده قرار می‌گیرد، سیستم تنفسی و بینایی است. ارتباط بیماری‌هایی نظیر سرفه مقاوم، اخلاط و برونشیت مزمن با وجود گازهای SO۲ و NOx ثابت شده است که شیوع این بیماری‌ها در مناطقی با آلودگی شدید تا دو، سه برابر مناطق با آلودگی کمتر بوده است.
اهمیت سیستم‌های جدید در کاهش آلودگی
مدیرعامل «سیمان غرب» به خبرنگار «دنیای‌اقتصاد» می‌گوید: مساله غبار حاصل از تولید سیمان امروزه با استفاده از سیستم‌های جدید فیلتراسیون که «بگ‌هوس» نام دارد، در کشورهای توسعه‌یافته مرتفع شده و در کشور ما هم چند شرکت با استفاده از این تکنولوژی میزان خروجی آلودگی را به کمتر از ۱۰۰ میلی گرم در متر مکعب رسانده‌اند، اما به هر حال استفاده از این سیستم (بگ هوس) برای شرکت‌های سیمانی هزینه‌بر است.
مسعود جلیلیان با اشاره به اینکه در سیستم بگ هوس برخلاف روش‌های سنتی مصرف آب برای کاهش غبار به شدت کاهش می‌یابد، می‌افزاید: اغلب کارخانه‌ها در ایران از سیستم کولینگ تاور (برج خنک‌کننده) استفاده می‌کنند که در یک کارخانه سیمان با ظرفیت یک میلیون تن به طور متوسط ۲۰ تا ۴۰ متر مکعب در ساعت آب مصرف می‌کند.
وی ادامه می‌دهد: CO۲ گاز دیگری است که توسط اغلب کارخانه‌ها از جمله کارخانه‌های سیمان تولید می‌شود، اما کشورهای توسعه‌یافته این گاز سمی را بازیافت می‌کنند و در کارخانه‌های دیگر مورد استفاده قرار می‌دهند، اما در کشور ما این مهم مورد توجه قرار نگرفته است.
پتانسیل صنعت سیمان در کاهش آلودگی محیط زیست
همچنین مدیر عامل «سیمان اردستان» به خبرنگار «دنیای‌اقتصاد» می‌گوید: در حال حاضر میزان آلودگی کارخانه‌های سیمان تحت نظارت آنلاین سازمان محیط زیست قرار دارد. علاوه بر این صنعت سیمان بیشتر از اینکه آلایندگی ایجاد کند، پتانسیل حفاظت محیط زیست را دارد و قادر است پسماندهای کارخانه‌های بزرگ را مورد استفاده قرار دهد، اما تحقق این مهم در گرو همکاری دستگاه‌های ذی‌ربط و همچنین حمایت‌های دولت است.
احمدرضا عمرانی‌فرد می‌افزاید: سیمان اردستان تجارب ارزنده‌ای در خصوص استفاده از ضایعات پالایشگاه و پتروشیمی دارد و بعد از مطالعات یکساله توانستیم از لجنی که باید در طبیعت دفن می‌شد، به عنوان مواد اولیه تولید سیمان استفاده کنیم و این آمادگی را داریم که با سایر شرکت‌هایی که ضایعات آنها به هر نحوی می‌تواند به عنوان مواد اولیه یا سوخت در صنعت سیمان مورد استفاده قرار گیرد، همکاری کنیم.
وی ادامه می‌دهد: دستگاه‌های مورد استفاده در بحث غبار بر اساس استانداردهای داخلی خریداری شده‌اند و تقریبا تمامی کارخانه‌ها گام‌های ارزنده‌ای برداشته‌اند و استانداردها را رعایت کرده‌اند، اما فرآیند جایگزینی سیستم بگ هوس به جای الکترو فیلتر هزینه‌بر است و از طرفی فرآیند تولید کارخانه‌ها را برای مدتی متوقف می‌کند.
مدیر عامل سیمان اردستان با اشاره به اینکه بازیافت ضایعات صنایع نیازمند کار تحقیقاتی گسترده و صرف هزینه است، می‌گوید: شرکت‌ها ترجیح می‌دهند از سوخت‌های معمول و در دسترس استفاده کنند و خود را گرفتار این پروسه نکنند. مگر اینکه دولت ابزارهای تشویقی برای شرکت‌های متخصص و دانش‌بنیان در نظر بگیرد و شرایط را برای کارخانه‌های سیمان فراهم کند. به طور نمونه چندی پیش کارشناسان متخصص را از کشورهای اروپایی برای بررسی طرح استفاده از زباله‌های شهری دعوت کردیم و تمام جوانب را در نظر گرفتیم و حتی تاکید کردیم که زباله‌های با ارزش مانند مواد پلاستیکی و فلزی را عوامل شهرداری از زباله‌ها جدا کنند و مواد غیرقابل بازیافت و آلاینده را در اختیار ما قرار دهند، اما با وجود این کماکان طرح موردنظر توسط شهرداری مسکوت مانده است. به طور کلی مواد بسیاری قابلیت استفاده به عنوان سوخت دارند که از جمله آنها می‌توان به لاستیک‌های مستعمل و فرسوده خودروها اشاره کرد.
وی خاطرنشان می‌کند: برخی نقاط کشور مانند استان‌های شمالی برای دفن زباله‌ها با مشکلات عدیده‌ای مواجه هستند و از طرفی شرکت‌های سیمانی در جلسات مختلف از بازیافت پسماندهای صنایع استقبال کرده‌اند، اما باز هم تاکید می‌کنم که دولت باید از این اتفاق بسیار مهم که در کشورهای توسعه‌یافته با جدیت پیگیری می‌شود، حمایت کند.
