با همت یک شرکت دانش‌بنیان
هوشمندسازی کارخانه‌های زنجیره فولاد در راه است
کارخانه هوشمند به ساختمان هوشمند صنعتی گفته میشود که دستگاه‌های موجود در آن با بهره‌گیری از اینترنت اشیا یک اکوسیستم هوشمند را برای بهبود کارآیی، پیوستگی میان عملیات‌های خود و برقراری امنیت تشکیل می‌دهند. هدف اصلی کارخانه هوشمند، تولید هوشمند با تجهیزات متصل (Connected Equipment) است. این هوشمندسازی می‌تواند سبب مدیریت بهتر، صرفه‌جویی در مصرف انرژی، امنیت بالاتر، انطباق‌پذیری، انعطاف‌پذیری، قابلیت خودتطبیقی، مدیریت خطرپذیری و تاب‌آوری شود.
شرکت آرمان نوآوران مانا (آرانوما) در ایران، یک شرکت دانش‌بنیان است که ارائه‌دهنده خدمات تخصصی فناوری اطلاعات و ارتباطات، به ویژه در حوزه اینترنت اشیای صنعتی (IIoT) است.
این شرکت با ارائه خدمات خود در زنجیره کارخانه‌های فولاد توانسته سیستم هوشمند را به‌صورت موفقیت‌آمیز در ایران راه‌اندازی کند تا مسیری تازه برای هوشمندسازی کارخانه‌ها در ایران بگشاید.
هوشمندسازی بر مبنای اینترنت اشیا
مدیر فنی شرکت آرمان نوآوران مانا (آرانوما) در گفت‌وگو با «دنیای‌اقتصاد» درباره فعالیت این شرکت عنوان کرد: شرکت آرانوما شرکت دانش‌بنیانی است که به شرکت‌ها و کارخانه‌ها کمک می‌کند در مسیر تحول دیجیتال قدم بگذارند. این شرکت که از سال ۱۳۹۶ فعالیت خود را با تکیه بر تجربیات فنی و مهندسی، برای هوشمندسازی یک کارخانه فرآوری سنگ آهن در کرمان و پایش آن در تهران آغاز کرد، به مرور زمان با توسعه زیرساخت نرم‌افزاری و سخت‌افزاری به سمت یک راهکار جامع هوشمندسازی خطوط صنعتی ادامه فعالیت داد.
فرآیند هوشمندسازی
محمد مطیعیان در ادامه توضیح داد: هوشمندسازی یک فرآیند است که منابع انسانی و تجهیزات خط تولید را در‌برمی‌گیرد؛ در این فرآیند داشتن یک نگرش یکپارچه در تمامی سطوح سازمانی از مدیران ارشد، متخصصان، کارشناسان و تمامی افراد دخیل در زنجیره تولید، از ملزومات است، به نحوی که نقش بسزایی در اثربخشی تحول دیجیتال اجرا می‌کند. به لحاظ تخصصی دغدغه‌های متنوعی در حوزه تحول دیجیتال مطرح است، از جمله سخت‌افزار و زیرساخت، شبکه و امنیت، انتقال امن داده و ذخیره‌سازی داده حجیم و در نهایت ایجاد یک پلت‌فرم نرم‌افزاری یکپارچه تا بتواند این اطلاعات را تحلیل، پردازش و به نمایش درآورد.
وی در ادامه توضیح داد: یک فعالیت کلیدی شرکت ارائه محصولات موبایل اپلیکیشن و داشبورد تحلیلی و انطباق آن با نیاز مدیران و متخصصان است. بر این اساس داده‌های مورد نیاز بر اساس مسوولیت هر رده به نمایش درمیآید، داده‌های کلان مانند تناژهای تولید، خوراک مصرفی، میزان آب مصرفی و مقایسه شاخص‌های تولید در قالب نمودارهای مختلف مقایسه‌ای به نمایش درآمده، تا در لحظه و بدون دخالت انسان از میزان تحقق برنامه‌ریزی تولید کارخانه مطلع شوند. البته اطلاعات جزئی‌تر برای استفاده متخصصان خط تولید به‌عنوان شاخص‌های عملکردی سلامت تجهیز، سرعت تولید و کیفیت محصول تولیدی به نمایش درمیآید تا بتوانند میزان بهره‌وری و ریکاوری خط تولید و میزان انرژی مصرفی را پایش کنند.
مطیعیان در ادامه خاطرنشان کرد: کاربر با مشاهده اطلاعات تحلیل‌شده در قالب شاخص‌های رنگ‌بندی‌شده به سرعت از شرایط کارخانه، خط تولید یا تجهیز مورد نظر آگاه میشود و اقدامات لازم را اجرایی می‌کند. مقادیر سنسورها در بازه‌های زمانی مختلف و در کنار داده‌های به‌دست آمده از منابع متنوع، همانند سنسورهای هوشمند تکمیلی، اطلاعات آزمایشگاه و دانش تجربی متخصصان، اطلاعات جدیدتری را به ارمغان می‌آورند که قابلیت اعلام وضعیت و هشدار آنلاین و بلادرنگ به صورت دلخواه در موبایل اپلیکیشن وجود دارد؛ به‌دلیل تنوع بالای اطلاعات تجمیع‌شده، این هشدارهای تخصصی و ترکیبی فراتر از هشدارهای اتاق کنترل کارخانه است.
افزایش بهره‌وری با ورود به تحویل دیجیتال
مدیر فنی شرکت آرمان نوآوران مانا در ادامه تاکید کرد: این اطلاعات به مدیران این فرصت را می‌دهد که تصمیم‌گیری سریع و بر پایه اطلاعات دقیق داشته باشند و از خرابی‌های احتمالی و توقفات پیش‌بینی‌نشده خط تولید، پیشگیری به‌عمل آورند، در حقیقت ترکیب اطلاعات دقیق، مناسب و در لحظه در دستان متخصصان امر یکی از مزایای تحول دیجیتال است که کارفرما در مراحل اولیه این مسیر به آن دست می‌یابد.
مطیعیان در پاسخ به این پرسش که این هوشمندسازی تا چه اندازه به بهره‌وری کارخانه‌ها کمک می‌کند، گفت: این سیستم می‌تواند از توقف‌های پیش‌بینی‌نشده خط تولید، پیشگیری کند و این عامل بدون شک می‌تواند میزان بهره‌وری را افزایش دهد. با تکیه بر تحلیل و نمایش هوشمند اطلاعات به کاهش توقفات خط تولید و کاهش هزینه‌ها کمک میشود که در نهایت این امور سبب افزایش بهره‌وری مجموعه خواهد شد؛ به صورت خلاصه با صرف هزینه کمتر، محصول بیشتر و باکیفیت‌تری تولید میشود.
وی در ادامه یادآور شد: در ایران همواره کارخانه‌ها به‌صورت سنتی مدیریت و اداره شده است و همگام با سرعت رشد صنعت در جهان نبوده است، صنایع ما برای بقا در صحنه بین‌المللی چاره‌ای جز به کار بستن فناوری‌های جدید و به‌روز ندارند، در غیر این صورت در مقابل تولید انبوه، سفارشی و باکیفیت و در عین حال مقرون به‌صرفه‌تر بازیگران بین‌المللی از چرخه رقابت حذف خواهند شد.
مدیر فنی شرکت آرمان نوآوران مانا ادامه داد: در بخش‌های مختلف تولید در دنیا سیستم‌های نرم‌افزاری مدیریتی از جمله MES, ERP, TPM, WMS و زنجیره تامین و فروش یکپارچه توسعه و اجرایی شده‌اند، با حضور IoT در صنعت یک ارتباط سریع و یکپارچه میان تمام این سیستم‌ها به‌وجود آمده است که در نهایت موجب افزایش تولید در ابعاد جهانی میشود.
مطیعیان افزود: متاسفانه همه این کاستی‌ها بار تحول دیجیتال را سنگین‌تر می‌کند، اما نکته مثبت این است که از زمان باقی‌مانده می‌توان استفاده کرد و با سرمایه‌گذاری در حوزه تحول دیجیتال این خلأ را پر کرده تا صنایع کشور در عرصه جهانی باقی بمانند؛ به‌صورت نمونه با توجه به شرایط تحریم‌های بین‌المللی و همه‌گیری کرونا در دنیا و دسترسی دشوار و پرهزینه به تکنولوژهای خارجی، یک کارخانه متصل و هوشمند قادر خواهد بود به‌صورت امن و از راه دور دسترسی به داده‌های یک تجهیز یا بخشی از قسمت‌های خط تولید برای متخصصان داخلی و خارجی را فراهم کند تا امکان پایش، تحلیل بیشتر و تشخیص ریشه‌یابی مشکلات احتمالی را میسر کند.
مدیر فنی شرکت آرمان نوآوران مانا با اشاره به شعار شرکت آرانوما که «ما دستیار هوشمند کارخانه شما هستیم»، عنوان کرد: براساس اطلاعات هوشمندی که در اختیار مدیران کارخانه قرار می‌گیرد، به تصمیم‌گیری بهتر متخصصان کمک میشود. این داده‌ها را می‌توان با متخصصان دیگر نیز به اشتراک گذاشت، درحالی‌که تا پیش از این اطلاعات به‌صورت سیستم مکاتبات اداری یا بستر شبکه‌های اجتماعی نامناسب و دیرهنگام به دست متخصصان می‌رسید که متاسفانه خطای انسانی نیز در این مسیر واقع می‌شد، اما با هوشمندسازی کارخانه یک دید یکپارچه و جامع نسبت به کسب و کار به‌دست می‌آید.
مطیعیان در ادامه تاکید کرد: سیستم‌های هوشمند به هیچ عنوان جایگزین انسان نخواهند شد، بلکه «ابزارهای مناسبی» را در دستان انسان‌های ماهر قرار می‌دهند، تا راهبری تولید را راحت‌تر و بهتر انجام دهند و اجرای امور تکراری را به سیستم واگذار می‌کند، به همین علت است که می‌گویم این سیستم دستیار هوشمند کارخانه شماست. وی در پاسخ به این پرسش که این سیستم را روی چه کارخانه‌هایی به اجرا درآورده‌اید، گفت: طی چند سال گذشته، ما این سیستم را روی یک کارخانه کنسانتره‌سازی اجرا و زنجیره محصولات خود را برای این کارخانه تکمیل کرده‌ایم. برای یک کارخانه گندله‌سازی و کنسانتره دیگر نیز این سامانه هوشمند در حال پیاده‌سازی است.
هزینه برای سیستم هوشمند، نوعی سرمایه‌گذاری است
مدیر فنی شرکت آرمان نوآوران مانا همچنین در پاسخ به این پرسش که استقبال شرکت‌ها از این سیستم چگونه است، عنوان کرد: برای بیشتر شرکت‌ها این سیستم بسیار جذاب بوده است. البته ممکن است در ابتدای امر راه‌اندازی چنین سیستمی برای آنها متحمل هزینه‌های اولیه باشد، اما این هزینه می‌تواند برای کارفرمایان صنعتی به نوعی سرمایه‌گذاری بهشمار رود، چراکه با کاهش میزان توقفات کارخانه و افزایش بهره‌وری، سودی به مراتب بالاتر نسبت به هزینه راه‌اندازی حاصل خواهد شد. مطیعیان ادامه داد: شرکت ما یک بستر تبادل داده و نمایش سریع را در قالب داشبوردهای تحلیلی و موبایل اپلیکیشن هوشمند برای کارخانه‌ها ایجاد می‌کند.
وی در پاسخ به این پرسش که آیا در کشور شرکتی مشابه سیستم شرکت شما را اجرا کرده است، عنوان کرد: در مسیر هوشمندسازی کارهای پراکنده‌ای صورت گرفته، اما مشابه محصولات و خدمات شرکت ما هنوز تولید نشده است، البته شرکت ایریسا به‌صورت تخصصی برای فولاد مبارکه برنامه‌ریزی برای مسیر تحول دیجیتال را ترسیم و آغاز کرده است. اما شرکت آرانوما کار خود را از سال ۱۳۹۶ آغاز کرده و محصولات متنوع ما هم‌اکنون در سطح کارخانه‌های ایران در حال استفاده است.
مطیعیان در ادامه بر اهمیت تحلیل ابرداده‌ها تاکید کرد و یادآور شد: تحلیل اطلاعات بیشترین ارزش‌افزوده را در مسیر تحول دیجیتال به‌وجود می‌آورد که البته امری زمانبر است و نیاز به تجمیع اطلاعات بیشتر و ارتباط تنگاتنگ با متخصصان تولید دارد.
نیروی انسانی آرانوما
مدیر فنی شرکت آرمان نوآوران مانا در پاسخ به این پرسش که شرکت با چه میزان نیروی انسانی مشغول به کار است، گفت: حدود ۳۰ نفر در این مجموعه مشغول به کار هستند که از کارشناسان خبره در زمینه‌های تخصصی مختلف هستند، از جمله کنترل صنعتی، شبکه و امنیت، داده حجیم و بانک‌های اطلاعاتی و توسعه نرم‌افزار و سخت‌افزار، تیم هوش صنعتی (Industrial Intelligence) که از مشاوره استادان هوش مصنوعی دانشگاه صنعتی امیرکبیر بهره می‌برند؛ پس از تجمیع داده‌ها در مرکز داده با استفاده از الگوریتم‌های یادگیری ماشین (Machine Learning) و هوش مصنوعی (Artificial Intelligence) در حال استخراج اطلاعات ارزشمندی هستند که قدرت مدل‌سازی و پیش‌بینی وقایع (Prediction & Modelling) را به کارفرما می‌دهد. مطیعیان در پایان اظهار امیدواری کرد که با حمایت از مجموعه‌های دانش‌بنیان و برقراری ارتباط بین صنعت و دانشگاه، نیروهای مختصص آموزش‌دیده در داخل کشور مشغول به‌کار شوند تا هم نرخ بیکاری کاهش یابد و هم تولید و اقتصاد کشور رونق یابد.
