قفس‌های خودساخته صادراتی در حوزه دارو
مساله دیگر، نحوه عودت ارز صادراتی است. تولیدکنندگان حوزه دارو در سال‌های قبل بخشی از صادرات خود را به صورت ریالی انجام می‌دادند، اما در سال‌های اخیر با اجبار صادرات ارزی و با منشأ خارجی، این نوع صادرات بسیار کند شده است؛ این در شرایطی است که تحریم باعث شده انتقال ارز با مشکلاتی روبه‌رو باشد و با توجه به اینکه واسطه‌ها و صرافی‌ها فعالیت انتقال را بر عهده دارند، عملا انتقال ارز پروسه‌ای زمانبر برای شرکت‌های صادراتی است و از زمانی که محصول صادر می‌شود تا زمانی که ارز ناشی از آن به کشور برگردد، شرکت با انواع فشارها از طرف دولت، بانک مرکزی، تعزیرات و... روبه‌رو است.
از طرفی بانک مرکزی با این قانون که صادرکننده باید ۸۰درصد ارز صادراتی خود را اظهار کند، مشکل دیگری را برای صادرکننده ایجاد کرده است؛ صادرکننده پیش از این محصول خود را صادر می‌کرد و بخشی از ارز آن را برای تامین مواد اولیه و قطعات ماشین‌آلات و تجهیزات وارداتی خود استفاده می‌کرد، اما اکنون باید ارز را با قیمتی که گاه تا ۳۰درصد زیر قیمت بازار است به بانک مرکزی تحویل دهد و سپس چند ماه در صف تخصیص ارز برای واردات نیازهای خود قرار بگیرد که این قضایا باعث محدودیت‌های صادراتی داخلی بیش از تحریم‌ها شده است.
این در حالی است که برخلاف تعداد بالای نهادهای مداخله‌گر و مصوبات محدودکننده و سختگیرانه، هیچ نهاد حمایت‌کننده‌ای برای صنعت دارو و تولید وجود ندارد. سازمان غذا و دارو نیز که باید در کنار تولیدکنندگان دارو باشد، با عمر کوتاه مدیران خود و در فقدان یک شرح وظایف دقیق از فعالیت‌های آن، با صدور بخشنامههای خلق‌الساعه به معضلی دیگر برای تولیدکنندگان تبدیل شده است.
سازمان غذا و دارو در همه جای دنیا سازمانی رگولاتور و نظارت‌محور است، اما در ایران کار سایر نهادها را انجام می‌دهد؛ به عنوان مثال با ارائه مجوز صادراتی کار صنعت و معدن را انجام می‌دهد، تخصیص ارز انجام می‌دهد، پروانه صادر می‌کند، قیمت‌گذاری انجام می‌دهد و حتی قانون و بخشنامه نیز صادر کرده و تنبیه هم می‌کند و این بارهای اضافی است که به این سازمان تحمیل شده‌اند.
این در شریطی است که نه بدنه کارشناسی و نه تیم سازمانی و نه امکانات سخت‌افزاری و نرم‌افزاری این سازمان توان تحمل این بار را ندارد و تا این مسائل برطرف نشود، بسیاری از مشکلات از قبیل قاچاق دارو، محصولات ضرر‌ده، قیمت‌های ناعادلانه، عدم رشد و بالندگی صنایع دارویی و... حل نخواهند شد و باید برای حل این موانع یک نگاه صادرات‌محور ایجاد شود و تا زمانی که این نگاه‌ها اصلاح نشوند شرکت‌ها در قفس خودساخته صادرات باقی خواهند ماند.
در حال حاضر کشورهای مختلف در حوزه تهیه دارو به شرکت‌های ایرانی سفارش‌های مناسبی ارائه می‌کنند که بسیاری از آنها موردنیاز و مصرف داخلی نداشته یا اصلا کمبودی در تامین و تولید آنها وجود ندارد، اما سازمان غذا و دارو به دلیل تخصیص ارز دولتی و محافظه‌کاری بیش از حد با بهانه پیشگیری از کمبود از صدور مجوز برای صادرات سر باز می‌زند. این در حالی است که شرکت‌های داروسازی برای ثبت داروها در کشورهای دیگر سال‌ها تلاش کرده و هزینه‌های هنگفتی را برای مارکتینگ و ثبت پرداخت کرده‌اند و بی‌پاسخ ماندن درخواست مجوزهای صادرات، خالی کردن میدان برای کشورهای رقیب بوده و بازارهای فتح شده توسط آنها دیگر برای تولیدکنندگان داخل قابل دسترس نخواهد بود، چرا که هیچ کس داروهای مورد نیاز خود را از منابعی که توان ارائه برنامه مشخص برای تامین را ندارند، انجام نمی‌دهد.
