انقباض تقاضا در بخش غذایی

با توجه به گزارش شامخ می‌توان گفت صنعت غذا مردادماه را با شرایط بدتری نسبت به ماه قبل سپری کرده، با توجه به داده‌های اعلام شده رقم شامخ این گروه در تیرماه ۱/ ۴۷ ثبت شده، این درحالی است که این رقم در مرداد ماه به ۵/ ۴۵ کاهش یافته است. براساس رصد صورت گرفته افت این شاخص در مرداد ماه ناشی از بدتر شدن ۴ مولفه از ۵ مولفه اصلی گزارش شامخ است، سایر مولفه‌ها نیز گویای بدتر شدن شرایط این صنعت به نسبت ماه قبل است. در میان مولفه‌های اصلی رقم شاخص «مقدار تولید محصولات»، «میزان سفارشات جدید»، «موجودی مواد اولیه» و «میزان استخدام و به‌کارگیری نیروی انسانی» در مرداد ماه در مقایسه با تیرماه کاهش یافته است. در میان ۷ مولفه فرعی که برای ارزیابی این شاخص در نظر گرفته می‌شود نیز مولفه‌‌های «موجودی محصول (انبار)»، «میزان صادرات کالا»، «مصرف حامل‌های انرژی» و «میزان فروش محصولات» نشان از بدتر شدن وضعیت تولید در گروه صنایع غذایی دارد.

براساس این گزارش، افزایش «موجودی محصول (انبار)» طی ماه‌های اخیر از یکسو و کاهش قدرت خرید مردم از سوی دیگر موجب شده تا تقاضا برای محصولات صنایع غذایی کاهش یابد. افزایش موجودی انبار نیز در زمان کاهش میزان تولید و سفارش محصولات موید این امر است. نکته قابل‌توجه دیگر در این گزارش به قیمت خرید مواد اولیه و قیمت محصولات تولید شده بازمی‌گردد. به اعتقاد فعالان این بخش، طی سال گذشته نوسانات قیمت ارز از یک‌سو و تغییر مکرر قوانین مربوط به واردات و ثبت‌سفارش‌ها از سوی دیگر، سبب نوسان و افزایش قیمت مواد اولیه شده است. با رصد داده‌های اعلام شده می‌توان گفت این شاخص همچنان یکی از مشکلات اصلی تولیدکنندگان صنایع غذایی محسوب می‌شود. این امر نشان‌دهنده آن است که هزینه‌های تولید در این گروه برای بنگاه‌های تولیدی، با وجود بهبود نسبی همچنان گران تمام می‌شود.

شامخ یا همان شاخص مدیران خرید (PMI) مقیاسی است که مرکز آمار و اطلاعات اقتصادی اتاق ایران، از طریق دریافت پاسخ بنگاه‌‌های نمونه در صنایع مختلف به سوالات مشخص استخراج می‌کند. رقم شامخ رونق، رکود یا ثبات کسب‌وکارهای مورد بررسی و چشم‌انداز انتظاری آنها در آینده را نشان می‌دهد. در جریان استخراج این شاخص، اگر عدد شامخ بیش از ۵۰ واحد باشد، نشان می‌دهد اقتصاد درحال‌ توسعه است، درحالی ‌که هر رقمی زیر ۵۰ واحد، از قرار داشتن اقتصاد در شرف انقباض و رکود حکایت دارد. اطلاعات موردنیاز برای محاسبه شاخص مدیران خرید در ۵ مولفه اصلی شامل «مقدار تولید محصولات»، «میزان سفارش‌های جدید از مشتریان»، «سرعت انجام و تحویل سفارش‌ها»، «موجودی مواد اولیه» و «میزان استخدام و به‌کارگیری نیروی انسانی» و ۷ مولفه فرعی شامل «قیمت خرید مواد اولیه»، «موجودی محصول (انبار)»، «میزان صادرات کالا»، «قیمت محصولات تولید شده»، «مصرف حامل‌های انرژی»، «میزان فروش محصولات» و «انتظارات تولید در ماه آینده» جمع‌آوری شده است. در این طرح با استفاده از طبقه‌بندی بین‌المللی، کلیه فعالیت‌های اقتصادی شرکت‌های مختلف صنعتی در ۱۲ گروه صنعتی از جمله «صنایع‌غذایی» طبقه‌بندی و آمارگیری شده است.

اعداد شامخ

رصد وضعیت شاخص‌های صنایع غذایی از نگاه طرح شاخص مدیران خرید در مرداد ۹۸ نشان‌دهنده آن است که شامخ گروه صنایع غذایی در این ماه نسبت به تیرماه سیر نزولی به خود گرفت، به‌طوری‌که در مرداد ماه سال‌جاری شامخ گروه صنایع غذایی ۵/ ۴۵ واحد ثبت شد. اما انتظارات تولید در ماه آینده برای این گروه در بالاترین حد قرار گرفته است. براساس ارزیابی صورت‌گرفته عدد شاخص «مقدار تولید محصولات» در مرداد ماه ۳/ ۴۴ ثبت شده، این رقم در تیرماه برابر با ۲/ ۴۵ بوده که می‌توان گفت این شاخص چند پله پایین‌تر از واحد ۵۰ قرار گرفته و حکایت از کاهش تولید دارد. عدد شاخص «میزان سفارشات جدید» نیز در مرداد ماه رقم ۸/ ۳۹ بوده که نسبت به ماه قبل افت محسوسی داشته است؛‌ براساس ارزیابی صورت گرفته در تیر ماه رقم این شاخص ۹/ ۴۲ بوده که این شاخص نیز زیر مرز ۵۰ و در شرف رکود قرار گرفته است. عدد شاخص «سرعت انجام و تحویل سفارش» نیز به‌عنوان سومین مولفه اصلی در این مدت ۵/ ۵۴ ثبت شده که کمی از رقم تیرماه کمتر است، رقم این شاخص در ماه گذشته ۸/ ۵۴ بوده است.

«موجودی مواد اولیه» نیز به‌عنوان مولفه بعدی ارزیابی شده در این مدت ۵/ ۴۵ ثبت شده، رقم این شاخص در تیر ماه ۶/ ۴۷ ثبت شده بود، با این شرایط می‌توان گفت مشکل کمبود مواد اولیه همچنان برای این بخش چالش‌برانگیز است و در صورت عدم پیش‌بینی راهکار، می‌تواند در ماه‌های آینده به مشکلی بزرگ برای این بخش بدل شود. اما در شاخص «میزان استخدام و به‌کارگیری نیروی انسانی» نیز عدد ۹/ ۴۸ ثبت شده که نسبت به تیر ماه ۱/ ۱ واحد کاهش یافته است. از سوی دیگر، براساس گزارش منتشر شده از میان شاخص‌‌های فرعی نیز در مرداد ماه عدد ثبت شده برای «قیمت خرید مواد اولیه» برابر با ۲/ ۶۰ بوده، این درحالی است که این شاخص در تیرماه رقم ۵/ ۶۵ را ثبت کرده بود که این امر نشان‌‌دهنده این است که اگرچه میزان قیمت‌ها کمی کاهش داشته اما همچنان چالش اصلی این گروه است. از سوی دیگر، با توجه به گزارش منتشر شده برای شاخص «موجودی محصول (انبار)» نیز در مرداد ماه عدد ۲/ ۶۰ ثبت شده، این عدد در تیرماه برای این شاخص ۶/ ۵۳ بود که یکی از نشانه‌های کاهش تقاضا برای محصولات تولیدی در گروه صنایع غذایی است.

درخصوص شاخص «میزان صادرات کالا» نیز رقم ثبت‌شده در مردادماه ۶/ ۳۸ بوده، این رقم در تیرماه برابر با ۲/ ۴۵ بوده است. بر این اساس، وضعیت صادرات در مرداد ماه در گروه صنایع غذایی روند کاهشی داشته است. اما شاخص «قیمت محصولات تولیدشده» نیز در مرداد ماه برابر با ۹/ ۴۰ بوده است؛ این رقم در تیرماه عدد ۴/ ۵۲ را به‌دست آورده بود که با توجه به این عدد این نکته نمایان می‌شود که هزینه‌های تولید در بخش‌های مختلف صنایع غذایی در مرداد کاهش یافته است. براساس گزارش منتشر شده برای گروه صنایع غذایی، شاخص «مصرف حامل‌های انرژی» در مردادماه ۵۰ واحد ثبت شده، این رقم در تیرماه برابر با ۴/ ۵۲ واحد بوده است که عملا کاهش تولید را تایید می‌کند. اما رقم ثبت‌شده برای شاخص «میزان فروش محصولات» نیز در مرداد ماه برابر با ۲/ ۳۵ واحد بوده، این درحالی است که در تیرماه برای این شاخص عدد ۷/ ۴۱ ثبت‌شده است. با وجود وضعیت بررسی شده در این گزارش، انتظارات تولید در ماه آینده در گروه صنایع غذایی خوش‌بینانه است و رقم ثبت‌شده برای آن ۶/ ۷۱ است، در تیرماه فعالان این بخش انتظارات تولید در ماه آینده را ۸/ ۵۴ اعلام کرده بودند که در مرداد ماه این رقم محقق نشد.