پیشنهادهایی برای رشد صادرات صنایع‌غذایی

صادرات غیرنفتی تنها به افزایش درآمد ارزی از طریق گسترش صادرات انواع کالاها و خدمات خلاصه نمی‌شود، بلکه توسعه صادرات نقش مهم‌تری را به‌عنوان یک استراتژی رشد و توسعه در اقتصاد کشور عهده‌دار است. صادرات صنایع‌غذایی به‌عنوان صنایعی وابسته به بخش کشاورزی، نقش مهمی در ارزآوری کشور ایفا می‌کند و علاوه بر این نقش تعیین‌کننده‌ای هم در اشتغال و توسعه اقتصاد دارد. بنابراین بررسی عوامل کارآمد بر عرضه صادرات صنایع‌غذایی امری ضروری به نظر می‌رسد. تولیدکنندگان باید درصدد باشند تا بتوانند جایگاه واقعی خود را در بازار کشورهای منطقه بیابند. با توجه به سیاست‌های اقتصادی کشور جهت کاهش واردات، افزایش تولید، افزایش صادرات و در نتیجه ارزآوری، لزوم بررسی موانع اصلی تحقق حضور این شرکت‌ها در بازارهای صادراتی بیش از پیش احساس می‌شود. توسعه صادرات از طریق تشویق شرکت‌های صادرکننده به صادرات بیشتر و تحریک تولیدکنندگانی که فعالیت صادراتی ندارند به شروع صادرات است. با توجه به قابلیت‌های ایران در زمینه تولید موادغذایی با کیفیت و نیاز به مطالعات بیشتر در زمینه صادرات صنعت موادغذایی این مقاله با موضوع شناسایی و اولویت‌بندی تاثیر عوامل داخلی و خارجی موثر بر صادرات در صنعت موادغذایی کشور نگاشته شده است. ارزیابی‌ها نشان می‌دهد که عوامل داخلی مانند «ویژگی‌های شرکت، قابلیت‌ها و ویژگی‌های مدیریت» و عوامل خارجی مانند «ویژگی‌های در سطح صنعت و ویژگی‌های در سطح کشور» می‌تواند بر عملکرد صادرات صنایع‌غذایی تاثیرگذار باشد.

حال این پرسش مطرح می‌شود که برای توسعه صادرات در بخش صنعت غذا چه باید کرد؟ پیشنهاد می‌شود شرکت‌ها، بازارهای هدفی که بیشترین تقاضا برای محصولات تولیدی‌شان دارند را شناسایی و در آن بازارها با جدیت و تخصص ورود کنند. همچنین مدیران شرکت‌های غذایی برای شناسایی فرصت‌های کسب‌وکار مناسب به‌صورت مداوم بازارهای مختلف و شرایط کشورها را جهت صادرات رصد کنند تا بتوانند برنامه استراتژیک و ماموریت بازاریابی و مدیریتی را تدوین کنند.  همان‌طور که می‌دانیم بحث برندینگ موضوعی مهم در بازارهای صادراتی است و این امر مستلزم صرف زمان و هزینه زیادی است. ثبت برند در کشورهای بازار هدف یکی از اقدامات برندینگ است که از سوءاستفاده احتمالی بعضی افراد سودجو پیشگیری می‌کند. در قدم بعدی ارائه محصول باکیفیت و با بسته‌بندی جذاب اهمیت زیادی دارد. همه بر این امر واقفیم که قبل از هرچیز، حتی کیفیت و قیمت مناسب، بسته‌بندی جذاب است که مصرف‌کننده را برای خرید آن محصول یک قدم نزدیک‌تر می‌کند، بنابراین بسته‌بندی خوب و متناسب با ذوق و سلیقه مصرف‌کنندگان بازار هدف از نظر طراحی، رنگ آمیزی، اندازه و نوع شکل آن از اهمیت بالایی برخوردار است.

از سوی دیگر بنگاه‌ها باید به بخش تحقیق و توسعه خود توجه بسیاری داشته باشند و با سرمایه‌گذاری مالی و صرف وقت و برنامه‌ریزی مدون به جدیدترین فناوری تولید و بسته‌بندی و تنوع‌بخشی به محصولات در صنعت خود طبق سلایق بازارهای هدف انتخابی دست یابند. همچنین شرکت‌ها باید سعی کنند، نشان استانداردهای لازم برای محصولات چه در سطح ملی و چه بین‌المللی را دریافت کنند؛ چرا که بر اعتبار و اطمینان محصولات در نگرش مشتریان بازار هدف می‌افزاید.

ارزیابی‌ها نشان می‌دهد، بهره‌گیری از نیروهای انسانی و ماشین‌آلات مدرن یکی از راه‌هایی است که می‌تواند در توسعه صادرات و افزایش کیفیت محصولات تولید شده تاثیرگذار باشد. بنابراین استفاده از تجهیزات و ماشین‌آلات مدرن و نیروهای انسانی کارآمد و کارشناس در تولید محصولات صادراتی، می‌تواند بر عملکرد صادراتی موثر باشد. در این راستا شرکت‌های صنعت غذا باید به‌صورت دوره‌ای تجهیزات و ماشین‌آلات خود را به‌روز و سعی کنند حتی خود در تولید این ماشین‌آلات پیش‌قدم باشند. همچنین مدیران شرکت‌ها با بهبود روابط تجاری با کشورهایی که هدف صادرات ایران هستند و ایران با آنها روابط سیاسی خوبی دارد، می‌توانند بر صادرات خود بیفزایند؛ برای همین شرکت در نمایشگاه‌ها می‌تواند موثر باشد. همچنین آنها می‌توانند از طریق برقراری ارتباط با سازمان‌ها و نهادهای دولتی و دولتمردان در داخل کشور و همچنین با کنسولگری‌های ایرانی در خارج از حمایت دولتی برخوردار شوند.