تولیدکنندگان از دولت درخواست کردند
بازگشت تن ماهی به فهرست کالاهای اساسی
به طوری که متوسط قیمت یک قوطی ۱۸۰ گرمی‌ماهی تن در اردیبهشت سال ۹۹، ۱۴.۵۰۰ تومان بوده که به ۲۶.۵۰۰ تومان در فروردین امسال و متوسط ۲۶.۷۰۰ تومان در اردیبهشت ماه رسید. در همین راستا سید محمد میررضوی دبیر سندیکای صنایع کنسرو ایران می‌گوید: قیمت یک قوطی تن ماهی ۱۸۰۰ گرمی که سه سال پیش ۸ هزار تومان بود، حالا به حدود ۳۰ هزار تومان رسیده و قشر متوسط و ضعیف که از این محصول استفاده می‌کردند، دیگر قادر به استفاده از آن نیستند. به طوری که هم اکنون کنسرو تن ماهی ۱۸۰ گرمی برند ساحل ۳۵.۰۰۰، تن ماهی ۱۸۰ گرمی در روغن با فلفل شالیتون ۲۷.۵۰۰، تن ماهی ۱۸۰ گرمی‌با شوید برند طبیعت ۲۷.۵۰۰، تن ماهی ۱۸۰ گرمی‌گالکسی ۳۰.۰۰۰ و تن ماهی با طعم لیمو و فلفل تاپسی ۲۶.۵۰۰ تومان به فروش می‌رسد.
راه چاره تولیدکنندگان برای افزایش مصرف
در این بین با توجه به کاهش چشمگیر مصرف تن ماهی، برخی از تولیدکنندگان کارخانه‌ها تلاش کردند تا با ایجاد تنوع در تولید تن ماهی از قبیل تن ماهی زعفرانی، شویدی، فلفلی و تن با روغن زیتون به عنوان تولیدات جدید کارخانه‌های تن در بین مردم انگیزه مصرف ایجاد و از این طریق برای مصرف‌کنندگان حق انتخاب ایجاد کنند. با این حال مصرف تن ماهی همچنان در پایین ترین سطح خود قرار دارد و به دنبال این کاهش مصرف، در حال حاضر بخش عمده ای از کارخانه‌های تولیدی کنسرو تن ماهی در کشور به دلیل گران شدن قیمت ماهی، با کمتر از توان و ظرفیت خود فعالیت می‌کنند و آمار موجود حاکی از کاهش ۵۰درصدی تولید کنسرو تن ماهی در کشور است.
درواقع اگر در گذشته تولید کنسرو تن ماهی برای تولیدکنندگان سود بالایی به همراه داشت، اما امروزه با افزایش هزینه‌های تمام شده و کاهش قدرت خرید مصرف‌کنندگان، سود آنها کم شده و حتی منجر به تعطیلی بسیاری از این کارخانه‌ها شده است.
تعطیلی ۱۰۵ کارخانه کنسرو تن ماهی
در همین راستا بر اساس اعلام نایب رئیس سندیکای صنایع کنسرو ایران، به دلیل مشکلات تامین ماده اولیه کنسرو تن ماهی و مشکلات اقتصادی جاری کشور ۱۰۵ کارخانه از ۱۳۵ کارخانه کشور تعطیل شدند. یعنی ۲۰درصد از این کارخانه‌ها فعال هستند که کارخانه‌های فعال نیز تنها با یک سوم ظرفیت خود کار می‌کنند. در چنین وضعیتی به لحاظ اینکه بیشتر این صنایع کنسرو در مناطق کمتر برخوردار واقع شده‌اند، از دست رفتن شغل و بیکاری چند هزار کارگر شاغل در صنعت کنسرو ماهی، مسائل و مشکلات زیادی را ایجاد کرده است. به گفته مسعود بختیاری، وضعیت تولید کنسرو ماهی کشور در شرایط بحرانی قرار گرفته که دلیل اصلی آن به خاطر تصمیم‌گیری‌های اشتباه دستگاه‌های دولتی است. بر اساس این گزارش تا پیش از این سالانه حدود ۶ میلیون عدد کنسرو تن ماهی در کشور تولید می‌شد، اما هم اکنون حجم تولید این محصول به حدود ۳ میلیون عدد رسیده است. این آمار ۶ میلیونی مربوط به زمانی است که هنوز قیمت ماهی تن افزایش نیافته بود و قشر ضعیف جامعه نیز مصرف‌کننده کنسرو ماهی بودند.
عامل اصلی کاهش تولید کنسرو تن ماهی
گفته می‌شود که افزایش قیمت ماهی تن، عامل اصلی کاهش تولید کنسرو تن ماهی در کشور است. به عبارتی ۶۰درصد ماهی تن مورد نیاز این صنعت در داخل کشور تامین می‌شود و ۴۰درصد باقی مانده از طریق واردات تهیه و فراهم می‌شود که به گفته کارشناسان بازار کنسرو ماهی این میزان واردات معادل ۵۰ هزار تن ماهی است. در این راستا چین مهم‌ترین تامین‌کننده ماهی کنسروی ایران است و پیش از اعمال تحریم‌ها ماهی تن از کشورهای تایلند، اسپانیا، کره جنوبی و برخی کشورهای اروپایی وارد کشور می‌شد.
داستان گرانی تن ماهی
اما داستان گران شدن تن ماهی به دو سال قبل برمی‌گردد که دولت تن ماهی را از فهرست کالاهای اساسی خارج کرد و این کالا دیگر مشمول ارز دولتی یا ارز ۴۲۰۰ تومانی نشد. بنابراین تولیدکنندگان ماهی مورد نیاز خود را با ارز آزاد وارد کردند که در نتیجه این امر با بالا رفتن قیمت ارز، قیمت این کالا روند جهشی به خود گرفت و از ۸ هزار تومان به ۱۴ هزار و سپس به حدود ۳۰هزار تومان رسید. در این رابطه میررضوی، دبیر سندیکای صنایع کنسرو ایران می‌گوید: عدم اختصاص به موقع ارز و همکاری نکردن در واردات ماهی دو دلیل اصلی افزایش قیمت است. بخش زیادی از ماهی تن، وارداتی است و هزینه تمام شده ماهی وارداتی با ارز آزاد بین ۴۰ تا ۴۴ هزار تومان است. قبلا ماهی با ارز دولتی وارد می‌شد، اما این رویه طی دو سال اخیر حذف شده است. قرار بود ارز نیمایی برای این منظور اختصاص داده شود که هنوز اختصاص نیافته است. بر اساس این گزارش، در کنار این مساله افزایش هزینه‌های تولید نیز مزید بر علت بوده است. در چنین شرایطی فعالان این صنعت بر این باورند که اگر همین روند ادامه یابد، به طور قطع قیمت کنسرو تن ماهی افزایش خواهد یافت، چرا که با شرایط فعلی، تولید برای تولیدکنندگان توجیه اقتصادی ندارد.
اهمیت تولید تن ماهی در کشور
درمجموع کارشناسان بر این باورند که این محصول به لحاظ اینکه ماده افزودنی و نگهدارنده ندارد، یکی از سالم‌ترین محصولات غذایی کشور به حساب می‌آید که لازم است در راستای افزایش تولید و مصرف آن اهتمام جدی صورت پذیرد. ضمن اینکه کنسرو تن ماهی به عنوان یکی از محصولات و کالاهای استراتژیک کشور به حساب می‌آید که در شرایط جنگ، سیل، زلزله و... وجود آن برای کشور اهمیت اساسی دارد و دستگاه‌های نظامی و امدادی باید به اندازه کافی به این محصول دسترسی داشته باشند. در عین حال به لحاظ اینکه بخش زیادی از فعالیت‌های صنعت کنسرو ماهی در تمام دنیا با دست انجام می‌شود، این صنعت اشتغال‌زایی بالایی را برای کشور ایجاد می‌کند. همچنین بر اساس آمار سازمان شیلات ایران در سال ۹۹ از لحاظ وزنی حدود ۶ هزار و ۲۱۰ تن کنسرو ماهی با ارزآوری ۲۴ میلیون دلاری به کشورهای هدف از جمله عراق، ترکیه، کشورهای حاشیه خلیج فارس و کشورهای حوزه CIS صادر شده است که تمام این موارد اهمیت توجه بیش از پیش به این صنعت را آشکار می‌سازد و گویای اهمیت بالای تولید این کالا در صنعت غذایی کشور است که رشد و پویایی آن نیازمند رفع موانع موجود در مسیر فعالیت فعالان و تولیدکنندگان این محصول است. حال درخواست فعالان صنعت تن ماهی از دولت جدید آن است که تن ماهی به واسطه اینکه به ارز زیادی هم نیاز ندارد، جزو کالای اساسی قرار گرفته و ارز دولتی یا ترجیحی به آن تعلق گیرد تا قشر متوسط و ضعیف مانند گذشته امکان و توان استفاده از این محصول را داشته باشند.
