همزیستی با سیلاب

از سوی دیگر مطابق با آمارها در سال‌های ۶۰ تا ۷۰ بیش از ۴۸۰ مورد سیلاب در کشور رخ داده است و هم‌اکنون ۳۵۰ شهر ایران در معرض خطر سیل قرار دارند؛ آمار قابل‌توجهی که به‌گفته تصمیم‌سازان وزارت نیرو در شرایط خشکسالی فعلی با توجه به توزیع نامتناسب بارش‌ها در کشور می‌تواند جان دوباره‌ای به منابع آبی ایران‌ ببخشد. اگرچه متولیان نیرو معتقدند سازگاری با کم‌آبی در ایران یک دهه، دیر درک شده است، اما آنان برای برون‌رفت از این وضعیت استراتژی همزیستی و همزادی با پدیده‌هایی همچون سیلاب برای مدیریت و تقویت بخشی از منابع آب در کشور را به‌عنوان یک هدف در دستور کار قرار داده‌اند. استدلال سکانداران نیروی کشور از پیچیدن نسخه همذات‌پنداری با بلایای طبیعی این است که دیگر نمی‌توان شرایط تولید منابع را به شکل فعلی ادامه داد، زیرا خشکسالی و سیل دیگر یک بحران نیست و دو روی سکه‌ای هستند که باید با آنان همزاد شد تا بتوان از دل تهدیدات طبیعی، فرصت‌ها را بیرون کشید.ششمین کنفرانس جامع مدیریت و مهندسی سیلاب روز گذشته با حضور وزیر نیرو برگزار شد. پدیده سیلاب امروزه از مهم‌ترین حوادث قهری به‌شمار می‌‌رود که به دلیل شرایط خاص جغرافیایی کشور در اغلب نقاط با بروز ناپایداری‌های جوی رخ می‌دهد. براساس گزارش رئیس سازمان زمین‌شناسی کشور، هم‌اکنون ۳۵۰ شهر ایران در معرض خطر سیل قرار دارند. این آمار قابل‌توجه از وقوع سیلاب در کشور در حالی اعلام شده است که تصمیم‌سازان نیرو معتقدند بروز این پدیده مخرب که صدمات گاه جبران‌ناپذیری به تاسیسات شهری، راه‌ها، منازل، اراضی زراعی، باغات و تلفات انسانی وارد می‌کند، نه‌تنها تهدید نیست بلکه باید از این پدیده به‌عنوان یک فرصت بهره‌گیری کرد. در این میان رضا اردکانیان وزیر نیرو نیز بر این باور است که با برنامه‌ریزی‌های جامع می‌توان موضوع سیلاب و مهندسی آن در کشور را در دستورکار قرار داد تا در نتیجه اقدامات اثرگذار و قابل دفاعی را به جا گذاشت.

دهه‌ای از دست رفته

وزیر نیرو برنامه‌های وزارتخانه متبوعش درمورد سیلاب و سازوکار استفاده از آن را مورد واکاوی قرار داد. به‌گفته اردکانیان، سیلاب یکی از برنامه‌های مهم و مورد توجه وزارت نیرو است و باید برنامه‌ریزی‌های جامع و تاثیرگذاری در این باره اتخاذ شود. به اعتقاد وی چه در موضوع سیلاب و چه در زمینه‌های دیگر که با آب مرتبط است، وزارت نیرو نقش کلیدی و هماهنگ‌کننده با دستگاه‌های مختلف را دارد که باید این هماهنگی به شکل منظم و متداول صورت پذیرد. اردکانیان به نقش سازمان هواشناسی و ارائه آمار و اطلاعات پایه این سازمان در آب و هوا اشاره کرد و گفت: این آمار نقش تعیین‌کننده‌ای در مدیریت آب کشور و در ادامه آن مدیریت سیلاب خواهد داشت.

وی افزود: در حال حاضر ایران یکی از خشک‌ترین سال‌ها را نسبت به ادوار گذشته تجربه می‌کند که موضوع سازگاری با کم‌آبی می‌تواند ما را از این وضعیت فعلی دور کند. وزیر نیرواظهار کرد: در اسفندماه گذشته هیات وزیران نسبت به تشکیل کارگروه ملی سازگاری با کم‌آبی اقدام کرد که در این کارگروه چهار وزیر، دو معاون رئیس‌جمهوری، کمیته‌های استانداری و تعدادی از مدیران سازمان‌های مربوطه حضور دارند. وی در ادامه گفت: بحث و گفتمان اصلی ما در این دوره همین موضوع سازگاری با کم‌آبی است، اگر چه این گفتمان با یک دهه تاخیر شکل گرفته، اما می‌طلبد هر چه سریع‌تر همگان به سازگاری با کم‌آبی توجه ویژه‌ای داشته باشند.

اردکانیان با بیان اینکه موضوع سازگاری با کم‌آبی به رسمیت شناختن ماهیت چند انضباطه آب در سطح کشور است، اظهار کرد: وزارت نیرو با همکاری سازمان‌های مرتبط در دولت تصویب‌نامه‌ای را برای اجرای این طرح در هیات وزیران تدارک دید که اساس و پایه آن همین ماهیت چند انضباطه آب است.  همچنین در این کنفرانس مدیرکل دفتر مدیریت بحران و پدافند غیرعامل وزارت نیرو مسیر همزیستی با سیلاب و استفاده از این پدیده را تشریح کرد. به‌گفته میثم جعفرزاده، در شرایط فعلی خشکسالی کشور، وقوع سیلاب رحمتی الهی برای منابع آبی کشور است، بنابراین همزیستی با سیلاب باید به‌عنوان یک هدف در پیش‌روی سیاست‌ها قرار بگیرد.  وی با بیان اینکه امروزه سیلاب در کشور با توجه به توزیع نامتناسب بارش‌ها نه‌تنها به‌عنوان بلای طبیعی، بلکه رحمتی‌الهی برای منابع آبی کشور است، اظهار کرد: سیل بخشی از مدیریت منابع آب کشور است و هم زیستی با سیلاب باید به‌عنوان یک هدف در پیش روی ما قرار بگیرد. به‌گفته جعفرزاده، طی سه سال اخیر به‌طور متوسط کشور هر هشت روز یک بار با حوادثی همچون سیل، زلزله، توفان، غبار و ریزگرد و... به‌صورت پیاپی مواجه شده است. همچنین در این مراسم عباس جزایری، رئیس پژوهشکده سوانح طبیعی با تاکید بر اینکه سیل و خشکسالی دو روی یک سکه هستند، گفت: در کشور خشک ایران به دلیل کمبود پوشش گیاهی راه برای سیلابی کردن کشور فراهم شده است. به اعتقاد جزایری عدم رعایت توسعه شهری، توسعه بی‌رویه و گرفتن آبراه‌ها مسیرهای سیلابی را باریک‌تر کرده و در زمان وقوع بارش و به تبع آن افزایش دبی آب باعث بروز سیلاب و ایجاد خسارت می‌شود. به گفته وی، بر اساس آمار در سال‌های ۶٠ تا٧٠ بیش از ۴٨٠ مورد سیلاب در کشور رخ داد که اگر به نقش موثر مردم و سازمان‌ها توجه می‌شد، می‌توانستیم از این سیلاب‌ها بهره بیشتری ببریم.