در واکنش به این مصوبه، تعدادی از منتقدان این طرح آن را اقدامی در راستای توافق اقلیمی پاریس ۲۰۱۵ دانستند. هرچند مبنای این ادعا و علت اجتناب از برنامه‌های توافق پاریس در این انتقادها روشن نیست، در این مقاله به یکی از جنبه‌های اقتصادی توافق پاریس که می‌تواند خصوصا برای اقتصادهای در حال توسعه منفی باشد تمرکز شده و با آثار طرح جایگزینی کولرهای فرسوده مقایسه می‌شود. فلسفه توافق‌نامه پاریس، وجود نگرانی‌های روزافزون در مورد تغییرات اقلیمی ناشی از افزایش انتشار گازهای گلخانه‌ای است. در حال حاضر، سهم سوخت فسیلی در ترکیب انرژی جهانی برابر ۸۵ درصد کل بوده که رقمی بیش از حد بالا است و باید در راستای اهداف از پیش تعیین‌شده مربوط به کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای در توافق پاریس از سهم آن کاسته شود. فرآیندی که در اصطلاح به آن کربن‌زدایی از سیستم انرژی جهانی گفته می‌شود. با این حال، سرمایه‌گذاران بخش خصوصی در کشورهای مختلف دنیا تمایل کافی به پروژه‌های کربن‌زدایی نشان نمی‌دهند زیرا سرمایه‌گذاری در تکنولوژی ‌های جدید در مقایسه با پروژه‌های مربوط به سوخت‌های فسیلی، دارای ریسک بالاتر و نرخ بازدهی پایین‌تری است؛ اعمال محدودیت بر تکنولوژی‌های قدیمی نیز می‌تواند علاوه بر تحمیل هزینه به سرمایه‌گذاران، صرفه به مقیاس سرمایه‌گذاری در کشورهای در حال توسعه را کمرنگ کند. به‌علاوه، برخی از فعالان اقتصادی نگرانی‌هایی در مورد نحوه تاثیر سیاست‌های کربن‌زدایی بر رشد اقتصادی، همچنین ریسک‌های بخش‌های مختلف صنعتی کشورشان ابراز داشته‌اند، زیرا میزان کل مصرف نهایی تمامی کالاها و خدمات یک اقتصاد با سیستم انرژی عمدتا مبتنی بر سوخت‌های فسیلی ارتباط تنگاتنگی با میزان کربن استفاده‌شده در آن دارد لذا ایجاد محدودیت بر مصرف کربن در هر بخش از اقتصاد می‌تواند میزان مصرف نهایی کالاها و خدمات آن بخش را کاهش داده و نهایتا ریسک سیستماتیک آن را افزایش دهد.

دغدغه اصلی طرح تعویض یک‌میلیون کولر گازی فرسوده با کولرهای گازی راندمان بالا برخلاف آنچه در طرح‌های کربن‌زدایی مرسوم است، جایگزینی انرژی‌های سبز با سوخت‌های فسیلی نیست، بلکه افزایش بهره‌وری انرژی یا به عبارت بهتر استفاده بهره‌ورانه از منابع زیرزمینی کشور مدنظر است. مطابق بررسی‌های به عمل آمده توسط شرکت توانیر، کولرهای گازی مورد استفاده در مناطق حاره‌ای واقع در جنوب کشور عمدتا به حدی فرسوده بوده که توان مصرفی نزدیک به دو برابر یک کولر گازی نو با راندمان بالا را دارند. با توجه به عمر مفید ۱۰ ساله کولرهای گازی و درنظر داشتن این مساله که در استان‌های گرم و مرطوب جنوبی کشور، حدود ۹ ماه از سال و به مدت ۱۸ ساعت در روز نیاز به استفاده از سیستم سرمایشی است، اجرای این پروژه منجر به صرفه‌جویی در مصرف حجم عظیمی از گاز (سالانه ۲ میلیارد مترمکعب و به مدت ۱۰ سال) می‌شود که به جای تلف کردن آن در کولرهای فرسوده و هدررفت سرمایه ملی، وزارت نفت می‌تواند نسبت به صادرات آن اقدام کرده یا به‌عنوان خوراک پتروشیمی‌ها از آن استفاده کنند. همچنین، وزارت نیرو نیز می‌تواند بدون نیاز به احداث نیروگاه‌های جدید برای تامین تقاضای رو به افزایش برق، نسبت به تامین انرژی از محل کاهش تلفات برق در کولرها اقدام کند. هزینه تمام‌شده تامین تقاضای برق رو به افزایش در مناطق جنوب کشور از طریق احداث یک نیروگاه جدید حدودا بین ۳ تا ۴ سنت‌دلار به ازای هر کیلووات‌ساعت است، در حالی‌که هزینه تمام‌شده تامین تقاضای برق از طریق صرفه‌جویی ناشی از طرح تعویض کولرهای گازی فرسوده جنوب کشور حدودا برابر با یک سنت‌دلار به ازای هر کیلووات‌ساعت است. در بخش تامین مالی اجرای این طرح نیز دولت نه دغدغه‌ای بابت صرف هزینه جهت طراحی سیاست‌های تشویقی دارد و نه هیچ گونه تسهیلات مالی به بخش خصوصی پرداخت می‌کند، بلکه با تخصیص منافع حاصل از صرفه‌جویی سوخت به مدت کمتر از دو سال به سرمایه‌گذار، اصل و فرع مورد نظر سرمایه‌گذار قابل بازپرداخت است. نکته آخر اینکه، کولرهای گازی جدید تحویلی از سوی شرکت‌های سرمایه‌گذار در این طرح باید حداقل ۵۱ درصد ساخت داخل باشند و این مساله موجب رونق در بخش تولیدی کشور نیز خواهد شد. با درنظرگرفتن توضیحات فوق،  آنچه مسلم است طرح تعویض کولرهای گازی فرسوده توسط وزارت نیرو در مناطق دارای تعرفه برق گرمسیر یک، نه تنها رشد اقتصادی کشور را کند نمی‌کند بلکه موجب شتاب گرفتن رشد اقتصادی در بخش‌های مختلف می‌شود.

 

اخبار مرتبط