مجلس کلید زد
تامین ارز از مسیر رمز ارزها
آیین‌نامه فرآیند استخراج رمز ارز اواسط مردادماه سال گذشته از سوی هیات دولت ابلاغ شد. طبق جزئیات اعلام شده، تعرفه سوخت استخراج گاز مورد نیاز متقاضیان استفاده‌کننده از برق تولیدی خارج از شبکه وزارت نیرو با قیمت ۷۰ درصد متوسط ریالی گاز صادراتی با نرخ تسعیر سامانه نیما است و تعرفه سوخت مایع نیز با قیمت متوسط ریالی سوخت مایع صادراتی با نرخ تسعیر سامانه نیما که توسط وزارت نفت تعیین و اعلام می‌شود، محاسبه و اعمال خواهد شد. اما ارزیابی‌ها نشان می‌دهد به‌رغم اینکه ایران استعداد زیادی در تولید رمز ارز دارد و در شرایط تحریمی و سخت نقل و انتقالات ارز، این نوع ارز می‌تواند برای رفع نیازهای کشور گره‌گشا باشد، اما آیین‌نامه ابلاغی هیات وزیران که متضمن قیمت بالا برای گاز تحویلی به نیروگاههای برق جهت تولید رمز ارز است، اجازه تولید و مبادله این نوع از ارز را نمی‌دهد. از اینها گذشته اجازه صدور تاسیس نیروگاههای تولیدکننده برق برای تولید رمز ارز فرصت خوبی را برای تامین برق مورد نیاز در ساعات اوج مصرف فراهم می‌کند که کشور از این امکان هم استفاده نمی‌کند. حال مجلس با کلید زدن طرح «تامین ارز با استفاده از جهش تولید صنعت استخراج رمزارز» برای حل این مشکلات راهکارهایی را ارائه داده است.
ماموریت‌های سه وزارتخانه
در این طرح ابتدا دولت مکلف خواهد شد در طرح‌های موضوع ماده ۱۲ قانون رفع موانع تولید در زمینه نفت، گاز و برق برای جبران اصل و سود سرمایه‌گذاری، حسب درخواست سرمایه‌گذاری پرداخت ارزی یا ریالی داشته یا در پایانه‌های صادراتی به آنها نفت خام تحویل دهد یا در نقاطی از کشور که شبکه‌های موجود اجازه انتقال را خواهد داد به سرمایه‌گذار گاز یا برق واگذار کند. انتخاب نحوه مصرف گاز و برق از جمله استفاده در تولید رمز ارز یا فروش در بازار داخلی در اختیار سرمایه‌گذار است. قیمت گاز، قیمت صنعتی (تحویلی به پتروشیمی‌ها به عنوان خوراک) و قیمت برق، قیمت تحویلی به بخش صنعت است. در جزئیات این طرح آمده است که کلیه صنعتگران دارای مجوز استخراج رمز ارز، جهت بهره‌مندی از حامل‌های انرژی (برق و گاز) با نرخ صنعتی مکلفند تمام درآمد ناشی از تولید محصول خود را مطابق دستورالعمل‌های بانک مرکزی در سامانه نیما یا سایر سامانه‌های معرفی شده بانک مرکزی عرضه کرده یا براساس دستورالعمل‌های موجود، صرف واردات مواد اولیه، ماشین‌آلات، تجهیزات یا کالاهای اساسی کنند. میزان برق یا گاز یارانه‌ای تحویل شده متناسب با ارز وارد شده به سامانه یا واردات خواهد بود. همچنین نظارت بر این فرآیند برابر دستورالعمل مصوب وزارت صمت و بانک مرکزی با مشورت اتاق بازرگانی ظرف یکماه تنظیم و ابلاغ می‌شود.
اما در طرح مجلسی‌ها، برای وزارت نیرو هم ماموریت‌هایی تعریف شده است؛ طبق جزئیات قید شده، برای تامین بخشی از برق مورد نیاز در ساعات اوج مصرف برق در طول سال، وزارت نیرو مکلف است به متقاضیان رمز ارز در نقاط مورد نظر وزارتخانه، مجوز احداث نیروگاه بدهد و با صدور تاییدیه برای تحویل گاز یارانه‌ای، برق این نیروگاه‌ها را در ساعات اوج مصرف به قیمت مصوب خریداری کند. وزارت نیرو برای خرید برق این نیروگاه‌ها در ساعات غیر اوج مصرف تعهدی نخواهد داشت. برای وزارت نفت نیز تکالیفی در نظر گرفته شده است. بر این اساس وزارت نفت مکلف است به ازای رمز ارز تولید و مبادله شده توسط برق تولیدی نیروگاههای متصل به شبکه در تولید رمز ارز در سامانه نیما یا سامانه‌های دیگر تحت نظارت بانک مرکزی، گاز مورد نیاز را به قیمت گاز تحویلی به عنوان خوراک پتروشیمی‌ها تحویل دهد. قیمت گاز مصرفی مازاد بر ارز مبادله شده، معادل کمترین قیمت گاز صادراتی است. وزارت نیرو هم مکلف است به ازای ارز تولید و مبادله شده، برق تحویلی را به قیمت محاسبه و مازاد بر آن را، معادل کمترین قیمت برق صادراتی محاسبه و وصول کند.
از سوی دیگر، استفاده از سازوکارهای انرژی و قراردادهای دوجانبه بین تولیدکنندگان برق و فعالان صنعت استخراج رمزارز برای فروش و انتقال برق با استفاده از ترانزیت برق در شبکه سراسری با رعایت مقررات حاکم بر آن امکان‌پذیر خواهد شد. تامین حامل‌های انرژی (برق و گاز) متقاضیان صنعت استخراج رمز ارز تابع رویه‌های موجود در کشور در ساعات غیر اوج مصرف برق و گاز، مشابه سایر صنایع با تعرفه صنعتی برق و گاز (قیمت گاز به عنوان خوراک پتروشیمی‌ها) محاسبه و وصول می‌شود. تامین برق و گاز از شبکه سراسری با رعایت ضوابط فنی و قراردادی موجود و با موافقت سازمان‌های مربوطه امکان‌پذیر است. در طرح مجلس درخصوص تامین ارز با استفاده از جهش تولید صنعت استخراج رمزارز، ۴ تبصره نیز جانمایی شده که به دولت ارتباط دارد. در تبصره یک، دولت مکلف است قیمت گاز تحویلی به نیروگاه‌هایی را که صرفا برای تامین برق رمزارز احداث شده یا می‌شوند یا نیروگاههای موجودی که صرفا مبادرت به تولید رمز ارز می‌کنند را در ساعات اوج مصرف گاز و برق معادل کمترین قیمت گاز صادراتی و در بقیه ساعات معادل قیمت صنعتی گاز محاسبه و دریافت کند. دولت مکلف است قیمت گاز تحویلی به نیروگاههای موضوع این تبصره در شعاع ۲۵۰ کیلومتری پالایشگاه‌های گاز را با ۱۰ درصد و در شعاع ۲۵۰ کیلومتری تا ۵۰۰ کیلومتری را با پنج درصد تخفیف نسبت به کمترین قیمت گاز صادراتی، محاسبه و دریافت کند.
تبصره دوم، دولت را مکلف می‌کند قیمت برق واحدهای تولید رمز ارز را در ساعات اوج مصرف برق معادل حداقل قیمت صادراتی برق محاسبه و دریافت کند. براساس مفاد تبصره سوم نیز کلیه نیروگاههای کوچک مقیاس (تولید پراکنده) متصل به شبکه سراسری که متعهد به تامین برق در ساعات اوج مصرف هستند، امکان اخذ مجوز و احداث مزارع استخراج رمز ارز را با تعرفه گاز صنعتی پیدا خواهند کرد. تعرفه گاز نیروگاههای غیرمتصل به شبکه سراسری معادل کمترین نرخ گاز صادراتی است. کلیه نیروگاههای موجود (با شرط افزایش ظرفیت تولید یا راندمان) و نیروگاههای جدیدالتاسیس (با شرط اتصال به شبکه سراسری)، مشروط به تامین برق در ساعات اوج مصرف، می‌توانند برابر شرایط این قانون از تعرفه گاز صنعتی بهره‌مند شوند. همچنین براساس ماده ۷ این طرح، نیروگاههای فعال در صنعت استخراج رمز ارز و متقاضی استفاده از گاز با تعرفه صنعتی با رعایت ضوابط ابلاغی وزارت نیرو مکلف به اتصال به شبکه سراسری برق بوده و در صورت ابلاغ و درخواست وزارت نیرو مبنی بر تزریق و تحویل بخشی از ظرفیت برق تولید شده در دوره اوج مصرف به شبکه سراسری، با قیمت خرید و رعایت بند ت ماده ۴۸ قانون برنامه ششم توسعه هستند.
از سوی دیگر براساس ماده ۸، به منظور صرفه‌جویی در انرژی، وزارت صمت مکلف است با تایید سازمان استاندارد، لیست دستگاه‌های تولید رمز ارز مجاز و دارای اصالت و کیفیت کافی را مشخص و اعلام کند. الزام تولیدکنندگان رمز ارز به استقرار در شهرک‌های صنعتی یا مناطق ویژه اقتصادی فاقد وجاهت قانونی است که در ماده ششم این طرح به آن اشاره شده است.
