وضعیت ریزش‌های جوی در نیمه اول سال آبی ۱۴۰۰-۱۳۹۹ و اثر آن بر مخازن سدها بررسی شد
کاهش ارتفاع بارش‌ها
رضا اردکانیان، وزیر نیرو در حاشیه اولین جلسه هیات دولت در سال جدید با اعلام این آمارها گفته یک سال است که نسبت به متوسط درازمدت بارش‌ها کاهش داشته، به‌طوری‌که اگر بارش طبیعی در طول ۱۲ماه را در مجموع ۲۵۰میلی‌متر فرض کنیم، امسال این مقدار حدود ۱۷۰ تا ۱۸۰ میلی‌متر کاهش داشته است. وزیر نیرو یک نوید مشروط هم می‌دهد؛ به گفته وی خوشبختانه با اطلاع از وضعیت کاهش بارندگی‌ها، برداشت‌ها از مخازن سدها به صورت دقیق انجام شد، به شکلی که در حال حاضر حجم آب موجود در مخازن سدهای کشور نسبت به پارسال فقط ۱۰ درصد کمتر است و این نشان می‌دهد که در سال جاری با رعایت و صرفه‌جویی مردم در بخش کشاورزی و مصارف خانگی، تابستان را با آرامی پشت سر خواهیم گذاشت.
تصویر کلی بارندگی‌ها
البته دو هفته اول تعطیلات نیز خیلی در تغییر این وضعیت موثر نبوده، به‌طوری‌که ارتفاع کل ریزش‌های جوی از اول مهر تا ۱۲ فروردین سال آبی ۱۴۰۰-۱۳۹۹ بالغ بر ۱۲۳ میلی‌متر ثبت شده است. این مقدار بارندگی نسبت به میانگین دوره‌های مشابه درازمدت (۱۸۱میلی‌متر) معادل ۳۲درصد کاهش و نسبت به دوره مشابه سال آبی گذشته (۲۳۷میلی‌متر) معادل ۴۸درصد کاهش نشان می‌دهد. در کل کشور حداکثر بارندگی ثبت شده مربوط به ایستگاه رشت استان گیلان (۹۹۵.۹میلی‌متر) و حداقل بارندگی ثبت شده نیز مربوط به ایستگاه محوطه امور آب چابهار در استان سیستان و بلوچستان است. حجم بارش اول مهر تا پایان ۱۲ فروردین ۱۴۰۰ معادل ۲۰۲.۷ میلیارد مترمکعب ثبت شده است. میزان ریزش‌های جوی مهر تا پایان ۱۲ فروردین سال آبی ۱۴۰۰-۱۳۹۹ در مقایسه با متوسط درازمدت و سال آبی گذشته همین دوره و درصد افزایش یا کاهش آن در سطح کشور به تفکیک ۶ حوضه آبریز اصلی (شامل دریای خزر، خلیج فارس و دریای عمان، دریاچه ارومیه، فلات مرکزی، مرزی شرق، قره قوم) و حوضه‌های آبریز درجه دو (۳۰گانه) در این گزارش بررسی شده است.
وضعیت حوضه‌های آبریز اصلی
مطابق آماری که دفتر مطالعات پایه منابع آب شرکت مدیریت منابع آب ایران منتشر کرده، ارتفاع بارش‌ها در مدت زمان مورد بررسی در حوضه آبریز دریای خزر ۲۳۹ میلی‌متر ثبت شده که نسبت به سال آبی گذشته ۲۲درصد کاهش و نسبت به متوسط ۵۲ساله ۱۰درصد کاهش یافته است. حداکثر بارندگی ثبت شده در این حوضه مربوط به استان گیلان و حداقل بارندگی ثبت شده نیز مربوط به استان آذربایجان شرقی است.
در حوضه آبریز خلیج فارس و دریای عمان ارتفاع بارش‌ها ۱۹۴ میلی‌متر ثبت شده که نسبت به سال آبی گذشته ۵۱درصد کاهش و نسبت به متوسط ۵۲ساله معادل ۳۵درصد کاهش داشته است. حداکثر بارندگی ثبت شده در این حوضه آبریز مربوط به استان لرستان و حداقل بارندگی ثبت شده مربوط به استان سیستان و بلوچستان است. در حوضه آبریز دریاچه ارومیه ارتفاع بارش‌ها ۱۸۷میلی‌متر ثبت شده که نسبت به سال آبی گذشته یک درصد کاهش و نسبت به متوسط ۵۲ ساله معادل ۸درصد افزایش داشته است. حداکثر بارندگی ثبت شده در این حوضه مربوط به استان آذربایجان غربی در ایستگاه اشنویه-گلازچای و حداقل بارندگی ثبت شده نیز مربوط به ایستگاه سلماس-زولاچای در همین استان است.
در حوضه آبریز فلات مرکزی ارتفاع بارش‌ها ۷۵ میلی‌متر ثبت شده که نسبت به سال آبی گذشته ۵۴درصد کاهش و نسبت به متوسط ۵۲ساله نیز ۳۶درصد کاهش را نشان می‌دهد. حداکثر بارندگی ثبت شده در این حوضه مربوط به استان چهارمحال و بختیاری و حداقل بارندگی ثبت شده در این حوضه مربوط به استان سیستان و بلوچستان است. در حوضه آبریز مرزی شرق ارتفاع بارندگی‌ها ۱۹ میلی‌متر ثبت شده که نسبت به سال آبی گذشته ۸۳درصد و نسبت به متوسط ۵۲ساله ۷۶درصد کاهش یافته است. حداکثر بارندگی ثبت شده در این حوضه مربوط به استان خراسان جنوبی و حداقل بارندگی ثبت شده نیز مربوط به استان سیستان و بلوچستان است.
در حوضه آبریز قره قوم نیز ارتفاع ریزش‌های جوی ۸۲میلی‌متر ثبت شده که نسبت به سال آبی گذشته ۵۵درصد کاهش یافته است. میزان بارندگی در این حوضه نیز نسبت به متوسط ۵۲ساله معادل ۴۲درصد کاهش را نشان می‌دهد. حداکثر بارندگی ثبت شده در این حوضه در ایستگاه فریمان استان خراسان رضوی ثبت شده است. حداقل بارندگی ثبت شده نیز مربوط به ایستگاه کرات خواف در همین استان است.
وضعیت حوضه‌های آبریز درجه دو
از میان حوضه‌های آبریز درجه دو حوضه اصلی دریای خزر، تنها در ارس ارتفاع بارش‌ها نسبت به مدت مشابه در سال آبی گذشته با ۲۵درصد رشد و نسبت به متوسط ۵۲ساله با ۱۱درصد رشد همراه بوده است. در سایر حوضه‌های آبریز درجه دو شامل «تالش، مرداب انزلی»، «سفیدرود بزرگ»، «رودخانه‌های بین سفیدرود و هراز»، «هراز و قره سو»، «قره سو و گرگان»، «اترک»، ارتفاع بارش‌ها نسبت به سال آبی گذشته و متوسط ۵۲ساله با کاهش روبه رو بوده است. از میان حوضه‌های آبریز درجه دو حوضه اصلی خلیج فارس و دریای عمان، تنها در حوضه آبریز حله رود و رودخانه‌های کوچک ارتفاع بارش‌ها نسبت به متوسط ۵۲ساله با ۱۲درصد رشد روبه رو بوده است. البته در همین حوضه ارتفاع بارش‌ها نسبت به سال آبی گذشته ۱۳درصد کاهش را نشان می‌دهد.
در سایر حوضه‌های آبریز درجه دو حوضه اصلی خلیج فارس و دریای عمان، شامل «مرزی غرب»، «کرخه»، «کارون بزرگ»، «جراحی و زهره»، «مند، کاریان و خنج»، «کل، مهران و مسیل‌های جنوبی»، «بندرعباس، سدیج»، «رودخانه‌های بلوچستان» ارتفاع بارش‌ها نسبت به سال آبی گذشته و متوسط ۵۲ساله با کاهش روبه‌رو بوده است. از میان حوضه‌های آبریز درجه دو حوضه اصلی فلات مرکزی، تنها در حوضه «دریاچه نمک» ارتفاع بارش‌ها نسبت به متوسط ۵۲ساله با یک درصد رشد روبه رو بوده است. البته در همین حوضه ارتفاع بارش‌ها نسبت به سال آبی گذشته ۳۰درصد کاهش را نشان می‌دهد. در سایر حوضه‌های آبریز درجه دو حوضه اصلی فلات مرکزی شامل «گاو خونی»، «طشک، بختگان و مهارلو»، «کویر ابرقو، سیرجان»، «هامون، جازموریان»، «کویر لوت»، «کویر مرکزی»، «کویر سیاهکوه، ریگ زرین»، «کویر درانجیر»، ارتفاع بارش‌ها نسبت به مدت مشابه سال آبی گذشته و متوسط ۵۲ساله با کاهش روبه رو شده است. کاهش بارش‌ها در حوضه‌های آبریز درجه دو حوضه اصلی مرزی شرق شامل «پترگان، خواف»، «هامون، هیرمند»، «هامون، مشکیل» نیز نسبت به مدت مشابه در سال آبی گذشته و متوسط ۵۲ساله ثبت شده است.
