در اتاق ایران صورت گرفت
پیگیری «FATF» از محسن رضایی
عكس: اتاق ایران
یکی دیگر از کاندیداهای سیزدهمین دوره ریاست‌جمهوری روز گذشته میهمان فعالان اقتصادی بود تا او نیز مانند رقیب انتخاباتی خود شنونده مطالبات بخش خصوصی و غیردولتی اقتصاد باشد. محسن رضایی که در حال حاضر دبیر تشخیص مصلحت نظام است، برای بار چهارم پا به عرصه انتخابات گذاشته و شعارهای تبلیغاتی خود را بر مسائل اقتصادی متمرکز کرده است. او در جمع صاحبان کسب و کار حضور یافت تا هم برنامه‌های خود را برای بهبود و رشد اقتصادی ارائه کند، هم شنونده مطالبات آنها باشد و هم پاسخگوی سوالات آنها. البته بخش خصوصی حاضر در این نشست هم صریح‌تر از گذشته مطالبات خود را بیان و سعی کردند سوالات شفاف‌تری از این کاندیدای ریاست‌جمهوری بپرسند. به نظر می‌رسید فارغ از کاندیداتوری رضایی در انتخابات پیش رو، آنچه برای حضار قابل توجه بود و در خصوص آن نیز اظهارنظر زیادی صورت گرفت، عملکرد او در مجمع تشخیص مصلحت نظام و تصمیمات این نهاد سیاستگذار در مواردی از جمله عدم تصویب FATF بود. سوالات بخش خصوصی در مورد FATF به این دلیل مطرح شد که شورای نگهبان به استناد مصوبات مجمع تشخیص مصلحت نظام FATF را تایید نکرد. حال فعالان بخش خصوصی پیگیر دلایل این موضوع شدند و به‌طور صریح از محسن رضایی خواستند تا به ابهامات درخصوص به سرانجام نرسیدن FATF پاسخ دهد.
به اعتقاد فعالان بخش خصوصی ۱۹۲ کشور در دنیا پیوستن به این معاهده را پذیرفته‌اند و تنها ایران و ۶ کشور دیگر دنیا از این توافق خارج مانده‌اند. بخش خصوصی با خطاب قرار دادن رضایی اعلام کرد اگر پیوستن به معاهده بد است چرا اکثر کشورها به آن پیوسته‌اند؟ نمایندگان بخش خصوصی تاکید کردند سه سال است که همه بدنه دولت تلاش می‌کند که FATF تصویب شود، ولی مجمع تشخیص مصلحت نظام جلوی آن را گرفته است. چرا؟ یا شما و مجمع شما جلوی آن ایستاده‌اید یا این تصمیم، تصمیم نهایی حاکمیت است. آنها خواستار اعلام موضع رضایی درخصوص FATF شدند.
اما رضایی در پاسخ به سوال فعالان اقتصادی، توپ را به زمین دولت انداخت و تاخیر آنها در پاسخ به سوالات و ابهامات مجمع را دلیل عدم تصویب FATF دانست. دبیر تشخیص مصلحت نظام، کم‌کاری‌های دولت، جدی نگرفتن موضوع و برخوردهای خوش‌بینانه دولت را مهم‌ترین مشکلات در این زمینه عنوان کرد.
رضایی اشکال اصلیFATF را مربوط به دولت دانست و گفت: زمانی که مدت رسیدگی به FATF تمام شد، می‌توانستیم آن را به شورای نگهبان ابلاغ کنیم؛ چون اگر در موعد مقرر مجمع مورد اختلافی را حل نکند، نظر شورای نگهبان حاکم خواهد بود و نظر شورای نگهبان هم رد این دو لایحه بود و برای همین آن را ابلاغ نکردیم. بعد از گذشت چند ماه آقای روحانی از رهبر انقلاب فرصت بررسی دوباره گرفت. در این مرحله ۲۱ سوال از دولت پرسیده شد و آقایان جواب مجمع را آوردند که نیمی از پاسخ‌ها قانع‌کننده نبود. علاوه‌بر این ایران ۳۹ توصیه FATF را عمل کرد در حالی که خود این نهاد ۱۲ مورد را قبول کرد. بارها به آقایان گفتیم اگر مجمع آن را تصویب کند، تضمین می‌دهید که ایران در لیست این نهاد می رود و آنها گفتند ما تضمین نمی‌کنیم. چون من دبیر مجمع هستم و باید موضوع را مدیریت می‌کردم.
رضایی در ادامه کم‌کاری‌های دولت، جدی نگرفتن موضوع و برخوردهای خوش بینانه دولت را مهم‌ترین مشکلات در این زمینه عنوان کرد. وی در ادامه درباره برجام نیز گفت: مساله برجام همچنان پابرجاست. مقام معظم رهبری پای تعهدات برجام ماندند و آمریکاییها آن را زیر پا گذاشتند. الان مذاکرات ادامه دارد و حتما مذاکرات را ادامه می‌دهیم در اولین فرصت آمریکا باید تحریم‌ها را بردارد و به تعهدات خود برگردد.
البته در کنار سوالاتی که از رضایی در خصوص FATF پرسیده شد، رویکرد او در مورد مذاکرات وین، چگونگی پیوستن به تجارت جهانی، استراتژی‌های رشد اقتصادی، راهکارهای مبارزه با فساد، راه‌های کاهش تورم، نگاه او نسبت به اصناف و تعاونی‌ها، چگونگی واگذاری امور به بخش خصوصی، راه‌های کوچک‌سازی دولت و خصوصی‌سازی مهم‌ترین محور پرسش‌های صاحبان کسب و کار از رضایی بود.
اتاق‌ها زینت المجالس نیستند
در ادامـه این نشسـت بنـا به درخواست بخش خصوصی، محسن رضایی، کاندیدای ریاست‌جمهوری حاضر در طبقه هشتم اتاق ایران، به بیان برنامه‌های کلی خود در حوزه اقتصادی پرداخت. نامزد سیزدهمین دوره انتخابات ریاست‌جمهوری گفت: من برای اینکه اتاق‌های بازرگانی و اصناف را زینت‌المجالس بدانم به اینجا نیامده‌ام؛ بلکه با فعالان اقتصادی یک درد مشترک به نام اقتصاد دارم. تنها کسی که در ۲۰ سال اخیر فریاد اقتصاد می‌زند، من هستم، بنابراین آمده‌ام تا اجازه ندهم بیش از این ارزش پول ملی کاهش یابد. در سال ۹۲ هشدار دادم که این اتفاق رخ می‌دهد. او گریزی نیز به خاطرات جنگ تحمیلی زد و گفت: من در آن دوران هم گفتم که ما جنگ را پیروز می‌شویم اما بعد از جنگ محاصره شدید خواهیم شد و روابط ما را به انزوا می‌کشانند؛ اعراب را متحد می‌کنند اما این بار نه علیه رژیم صهیونیستی بلکه علیه ایران و این اتفاق هم افتاد. امروز مسوولیت ماست که با این سطح تحولات در دنیا در همین نقطه متوقف نشویم.
رضایی دهه ۹۰ را دهه فرصت‌های از دست رفته توصیف کرد و افزود: در این بازه زمانی میزان رشد اقتصادی صفر، میانگین تورم ۲۰ درصد و رشد استهلاک سرمایه از رشد سرمایه‌گذاری بیشتر بوده است. وضعیت فرسودگی زیرساخت‌ها و سایر موارد را هم که به‌خوبی می‌دانیم. خوشبختانه عقلانیت خوبی در اتاق بازرگانی شکل گرفته که باید به‌خوبی از آن بهره ببریم.
این کاندیدای ریاست‌جمهوری از بازرگانان تقاضا کرد تا دولت را یاری دهند تا از تکرار اشتباهات گذشته اجتناب کند. این نقطه عزیمت باید از دولت و دولتمردانی که از اقتصاد هیچ اطلاعی ندارند، شروع شود. متأسفانه در این سال‌ها همواره شاهد ابلاغ بخشنامه‌های ناگهانی تا اقداماتی که کل اقتصاد را به خطر می‌اندازد، بوده‌ایم.
او تاکید کرد: رابطه اقتصاد با دولت باید اصلاح، تنظیم و مدیریت شود. باید دست دولت را در اجرا و مجوزها قطع کنیم. درست است که دولت در اقتصاد درحال‌توسعه نقش دارد، اما دولت می‌تواند شتاب‌دهنده خوبی برای سرعت دادن به لکوموتیو اقتصاد ایران باشد نه اینکه با بخش خصوصی رقابت کند. بنگاه‌داری دولت معنایی ندارد.
رضایی افزود: اقتصاد کشور تنها با بهبود محیط کسب‌وکار اصلاح نمی‌شود؛ بلکه باید ساختارها تغییر کند. در ماه‌های اول و دوم ریاست‌جمهوری این ایده را پیاده کرده و اجازه نمی‌دهم دولتمردی تخلف کند، البته در این مسیر به یاری شما نیاز دارم. او اظهار کرد: جایگاه و نقش بخش خصوصی در اقتصاد را احیا خواهم کرد.
مطالبات و پرسش‌های فعالان اقتصادی
علی‌اصغر جمعه‌ای رئیس اتاق سمنان در این نشست گفت: شما سال‌ها به‌عنوان دبیر مجمع تشخیص مصلحت نظام فعالیت کرده‌اید با توجه به قدرت و مقامی که در اختیار داشته‌اید چطور تا به حال نتوانستید انسجامی در سه قوه ایجاد کنید؟ این فعال بخش خصوصی همچنان تاکید کرد: آقای رضایی! بالاخره ما جزو جامعه جهانی هستیم یا نیستیم؟ تکلیف ما را مشخص کنید، اگر هستیم باید قواعد جامعه جهانی را رعایت کنیم اگر نیستیم به شجاعت و صراحت اعلام کنید و مطابق این شرایط جداافتادگی برنامه‌ریزی اقتصادی خود را تشریح کنید.
محمدرضا انصاری، نایب‌رئیس اتاق ایران نیز در خصوص راهکارهای رضایی در مبارزه با فساد و چگونگی مدیریت رابطه با دنیا سوال پرسید.
حسین سلیمی، رئیس اتاق مشترک ایران و افغانستان نیز گفت: امروز به ۴ میلیون و ۵۰۰هزارشغل نیاز داریم که ایجاد اشتغال به سرمایه، ماشین‌آلات، تکنولوژی و جذب سرمایه خارجی نیاز دارد. شما در مراجع بالای تصمیم‌گیری کشور حضور دارید. سوال من از شما این است که چرا هنوز FATF در ایران به سرانجام نرسیده است؟ ۱۹۲ کشور در دنیا پیوستن به این معاهده را پذیرفته‌اند و تنها ما و شش کشور دیگر دنیا هنوز از این توافق خارج مانده‌ایم. چرا؟ اگر پیوستن به معاهده بد است پس چرا تمام کشورها به آن پیوسته‌اند؟ از شما می‌خواهیم به این موضوع یک‌بار به‌طورجدی رسیدگی کنید.
علی توسطی، نماینده اتاق اصناف به ضعف عملکرد دولت‌ها در برنامه‌نویسی اشاره کرد و گفت: در تدوین هر برنامه‌ای بیشتر از پیش‌بینی، بیش‌بینی کردیم. ضعف در برنامه‌ریزی مانع از توفیق برنامه‌ها و اهداف شده تا آنجا که طبق اهداف تعریف‌شده نتوانستیم به رتبه اول منطقه برسیم. در دولت‌های یازدهم و دوازدهم با شکاف طبقاتی و کاهش سطح امید در جامعه مواجه شدیم. این موضوع را چگونه مدیریت خواهید کرد؟ بر اساس اظهارات او شاخص‌های اقتصادی مانند تورم، نقدینگی موجود، رشد منفی سرمایه‌گذاری و... وضعیت مین‌گذاری‌شده‌ای را در اقتصاد ایجاد کرده که میراث دولت قبل برای شماست. برای مقابله با آن به فردی اقتصاددان و مبارز نیاز داریم. در سال‌های گذشته یک ترامپ در آمریکا و صدها «ترامپک» در ایران بود. شرایطی که ما تجربه کردیم، ادامه رشد و تعالی نبود؛ بلکه مقاومت بود. توسطی با توجه به اتفاقاتی که در مسیر نوآوری و خلاقیت در سطح دنیا روی داده است، گفت: این بخش و تحولات آن را جدی بگیرید. از شما می‌خواهیم موضع خود را در ارتباط با این حوزه، FATF و برجام تشریح کنید.
علی‌اصغر زبردست، رئیس اتاق همدان خطاب به محسن رضایی گفت: آقای رضایی! در مواجهه با شما، با فردی روبه‌رو هستیم که با مسائل کشور بیگانه نیست و به‌خوبی می‌داند مشکل چیست. بزرگ‌ترین مشکل ما این است که سیاست با مسائل اقتصادی گره خورده است. سه سال است که همه بدنه دولت تلاش می‌کند FATF تصویب شود ولی مجمع شما جلوی آن را گرفته است! چرا؟ یا شما و مجمع شما جلوی آن ایستاده‌اید یا این تصمیم، تصمیم نهایی حاکمیت است. زبردست افزود: مدام شعار اقتصاد بدون نفت می‌دهیم. نمی‌شود با دنیا درگیر باشیم اما توسعه اقتصادی بدون نفت داشته باشیم یا شبکه بانکی ما از قوانین بین‌المللی تبعیت نکند. این فعال اقتصادی گفت: من عملکرد اقتصادی این دولت را تایید نمی‌کنم اما این مشکلات پس‌لرزه‌های دولت‌های قبلی است. اگر همان موقع که آقای احمدی‌نژاد انحرافات خود را شروع کرد و تحریم‌ها را کاغذ پاره می‌دانست، روبه‌روی آن می‌ایستادند، امروز کار این دولت به اینجا نمی‌رسید و بااین‌همه بحران مواجه نمی‌شد. زبردست تاکید کرد: اگر قرار است با دنیا مدام در جنگ باشیم، صادرات و مراوده بانکی چه معنایی دارد؟ امروز برای انتقال ساده پول، فعالان اقتصادی ما باید هزینه‌های سربار بسیاری پرداخت کنند و به صرافی‌های مختلف پورسانت بدهند. همین روند قیمت تمام‌شده را بالا می‌برد. آقای رضایی شما سال‌ها در این کشور قدرت داشته‌اید. حالا با حضور شما در مقام رئیس‌جمهور قرار است چه اتفاق جدیدی بیفتد؟ شما باید وضعیت خودتان را با سیاست و حاکمیت کشور روشن کنید. غلامحسین جمیلی، عضو هیات رئیسه اتاق ایران هم در این نشست در خصوص بورس و یارانه‌ها سوال پرسید.
حسین سلاح‌ورزی هم به این نکته اشاره کرد که بر اساس سند چشم‌انداز ۱۴۰۴ قرار بود قدرت اول اقتصادی منطقه باشیم که حتی به این هدف نزدیک هم نشدیم! او از رضایی پرسید: آیا شما قبول دارید که تجارت توسط سیاست گروگان گرفته شده؟ اگر قبول دارید، برنامه شما برای آزادسازی تجارت چیست؟ سلاح‌ورزی افزود: در همه سال‌های گذشته، عارضه مزمن کشور تورم بوده و همه مشکلات کنونی نیز ناشی از تورم است. ریشه تورم هم به کسری بودجه دولت‌ها برمی‌گردد. حال شما باید بگویید در طول چهار سال چند درصد از هزینه دولت را کم می‌کنید؟ از کدام بخش‌ها و به چه دلیلی کم می‌کنید؟ او تاکید کرد: یکی دیگر از مشکلات اقتصاد ما آغشته شدن به فساد است. شما بهتر از ما می‌دانید که ریشه فساد به مقررات دست و پاگیر برمی‌گردد. لطفا بگویید که مبارزه با فساد را با توسعه نظارت دقیق‌تر انجام خواهید داد یا آزادسازی اقتصاد و توسعه اقتصاد آزاد؟
تاکتیک اقتصادی رضایی
رضایی پس از شنیدن صحبت‌های صاحبان کسب و کار بار دیگر رشته کلام را در دست گرفت تا این بار به مطالبات و پرسش‌های بخش خصوصی پاسخ دهد. رضایی درباره ارتباط با دنیا و FATF گفت: ما نمی‌توانیم خود را از جامعه جهانی جدا کنیم؛ اگرچه به‌دلیل بسته بودن اقتصاد ایران، رابطه‌ای را که بقیه کشورها دارند نداریم. مشکل ما این است که آمریکا و کشورهای جهانی حاضر نشدند ایران نقش مستقلی در منطقه ایفا کند و می‌گویند تعارض منافع داریم.
او با بیان اینکه ما نمی‌توانیم میدان و دیپلماسی را جدا کنیم، گفت: در سیاست من در روابط بین‌المللی، هم میدان مهم است هم دیپلماسی. نخستین کار من این است که دیپلماسی کاغذی را واقعی می‌کنم و آمریکاییها هم مرا می‌شناسند. باید به یک رابطه واقعی همراه با منفعت ملت برسیم و از این موضوع کوتاه نمی‌آیم و با تمام توان آن را دنبال می‌کنم. هیچ گاه حاضر نیستم زیربار فرصت‌هایی بروم که وقت کشور را می‌گیرد و امروز و فردا می‌کند. رضایی گفت: مساله برجام همچنان پابرجاست. مقام معظم رهبری پای تعهدات برجام ماندند و آمریکاییها آن را زیر پا گذاشتند. الان مذاکرات ادامه دارد و حتما مذاکرات را ادامه می‌دهیم. در اولین فرصت آمریکاییها باید تحریم‌ها را بردارند و به تعهدات خود برگردند. وی تصریح کرد: سیاست خارجی و دیپلماسی ما در محیط سرگردان به سر می‌برد. یک بار به سمت اروپا و آمریکا و بعد به سمت چین و... . بعد آقایان می‌گویند همسایه‌ها را فراموش کرده‌اند و به سمت همسایه‌ها می‌روند. بنابراین دکترین سیاست خارجی ما مشخص نیست. او درباره توافق‌نامه‌ای که با چین بسته شد نیز گفت: آنچه با چین نوشته شده ناقص است و من آن را تکمیل کرده و دوطرفه‌اش می‌کنم. امروز روابط ایران با روسیه هم کفایت نمی‌کند. باید این روابط را احیا و بیشتر کنیم البته نه اینکه مانند گذشتگان خود ژاندارم منطقه شویم. ایران دنبال جنگ نیست بلکه ثبات و امنیت را می‌خواهد. ایران هیچ‌گاه مسیر مذاکره را نبسته است.
رضایی گفت: ما مانند قدرت‌های بین‌المللی نیستیم؛ اما تعامل با قدرت‌های بین‌المللی نیاز به اهرم دارد تا حق واقعی خود را در جامعه جهانی بگیریم و این اهرم ایران منطقه‌ای است.
او با بیان اینکه منطقه باید به یک ثبات برسد، ادامه داد: ایران منطقه‌ای، یعنی ایرانی که در صلح و تجارت منطقه حضور داشته باشد و این قابل دستیابی است به شرط اینکه اگر در یمن و عراق و سوریه صلح‌سازی کردیم، فورا تیم تجاری ما به این کشورها بروند. اگر بتوانیم نقش فرهنگی، سیاسی و تجاری و امنیت‌سازی در منطقه داشته باشیم، آمریکاییها قبل از رفتن به دیگر پایتخت‌ها، نخست به تهران می‌آیند و با ما جلسه می‌گذارند.
این نامزد انتخابات ریاست‌جمهوری با ناقص خواندن توافق‌نامه ایران با چین گفت: متن را کامل و توافق‌نامه را از حالت یک‌طرفه خارج و دوطرفه می‌کنم. ما می‌خواهیم چین با ما کار کند. این یک فرصت است؛ اما کافی نیست و رابطه با روسیه را هم کافی نمی‌دانیم. به دکترین نیاز داریم تا نقش ما در منطقه مشخص شود. ما نمی‌خواهیم مانند دوران شاهان، ژاندارم منطقه باشیم. می‌خواهیم یک قدرت در منطقه شویم و دنبال جنگجویی و ماجراجویی نیستیم. چون من زیان جنگ‌ها و کشته‌شدگان مظلوم را در خرمشهر و آبادان دیده‌ام. نامزد انتخابات ریاست‌جمهوری با اشاره به مسائل داخل کشور مانند فساد گفت: فساد را باید از سرچشمه خشکاند. اولین دلیل وقوع فساد اختیارات بی‌حدو‌حصر دولت در اقتصاد است. اختیارات به قدری بی‌حدو‌حصر است که کسی سیاست‌های کلی ابلاغ شده از سوی رهبر انقلاب به روسای سه قوه را عمل نمی‌کند.
او نقش خود را در ۲۲ سال اخیر، مشاوره دادن و سیاستگذاری عنوان و تصریح کرد: پس از مشورت‌های فراوان، سیاست‌های اصل۴۴ را نوشتیم و همه شما استقبال کردید. اجرا شدن این سیاست‌ها وظیفه دولت، مجلس و دستگاه قضایی است. اگر به دولت‌ها انتقاد می‌کنم به این دلیل است که بهترین سیاست‌های نوشته شده اجرا نشده و همچنین من در هیچ یک از این دولت‌ها و سه قوه نبوده‌ام بنابراین حق دارم دولت‌ها را نقد کنم و اگر جزئی از دولت‌ها و دیگر قوا بودم امکان نداشت این انتقاد را مطرح کنم.
رضایی گفت: باید با گلوگاه فساد مبارزه کنیم و اولین نگاه این است که رابطه دولت با اقتصاد تنظیم شود؛ دولت باید در ساماندهی بازار نظارت داشته باشد نه اینکه در قیمت‌ها دخل و تصرف کند. دولت‌ها باید بازار را ساماندهی کرده تا از انحصارات جلوگیری شود.
او با اشاره به تشکیل سازمان بازرسی در دولت خود اظهار کرد: با کوتاه کردن دست دولت در ارائه مجوزهای بخشنامه‌های خلق‌الساعه و ایجاد سازمان بازرسی در داخل دولت کنار مدیران و تاکید بر پیشگیری از فساد، فساد را از بین می‌برم. نظام چندنرخی نیز فسادزا است.
رضایی با شدنی دانستن وعده‌های انتخاباتی خود اظهار کرد: وعده‌هایم درست و شدنی است چون خودم اقتصاد را می‌فهمم و این‌طور نیست که کارشناسان یک مشت کاغذ به من بدهند و آن را امضا و تایید کنم. رئیس جمهور باید نظر کارشناسان و مخالفان آنها را بداند و بتواند به یک نتیجه درست برسد. ما نیازمند رئیس‌جمهور‌های واقعی هستیم که فهم داشته باشند نه رئیس جمهور سنجاقی. او گفت: برای نخستین بار است که این حرف را می‌زنم و بابت این ادبیات عذرخواهی می‌کنم اما من ۱۴۰۰ و دهه آینده را دهه سرنوشت ایران می‌دانم و استفاده از این ادبیات برای جمع کردن رای نیست. اگر این توانایی را در خود نمی‌دیدم، کنار می‌رفتم. رضایی با تاکید بر محور اقتصاد بودن دولت آینده گفت: محور دولت آینده باید اقتصاد باشد اما سیاست و دیپلماسی را هم بفهمد. از ۱۷ سالگی وارد سیاست شده‌ام و سیاسی هستم. حزب و تشکیلات داشتم و سفرهای خارجی رفته‌ام و برای همین خودم را به دیگران ترجیح می‌دهم. شاید آنها از حیث اخلاق و ایمان از من بالاتر باشند اما از حیث کارآمدی فکر می‌کنم می‌توانم مشکلات را از سر راه ایران بردارم.
او در مورد واگذاری ۱۰ درصدی شرکت‌ها به بخش خصوصی گفت: شک نکنید این کار را انجام می‌دهیم چون در غیر این صورت نمی‌توانیم این عقب‌ماندگی را جبران کنیم و به اهداف و آرمان‌های خود برسیم. رضایی افزود: تولیدکنندگان و کارآفرینان کشور باید از مافیاها و دلالان تفکیک شوند و من دست این کارآفرینان را می‌بوسم و به شما نقش خواهیم داد. بدون مشورت با شما در مسائل اقتصادی تصمیم نمی‌گیریم. وزیر بدون مشورت با شما بخشنامه‌ای صادر نمی‌کند. شما به‌عنوان عامل دولت، بازار را نظارت می‌کنید اما در مقابل، از شما تعادل در قیمت‌ها را می‌خواهیم. پارلمان بخش خصوصی را از حالت تشریفاتی در آورده و در حد هیات دولت در سایه و هیات دولت دوم آن را بالا می‌آوریم و به شما عزتی خواهم بخشید که تاکنون این عزت به کارآفرینان بخشیده نشده است.
