با انتشار آمار تولید کالاهای منتخب صنعتی در ۴ماه نخست سال مشخص شد
شاهد دوم رکود تیرماه
شواهد موجود نشان می‌دهد در فاصله خرداد تا تیر 1400 سطح تولید 18 محصول از 33 محصول منتخب سقوط کرده است. طبق گزارش وزارت صمت، محصولاتی مثل «کاتد مس»، «خودرو»، «فولاد خام»، «کاغذ»، «سیمان»، «نئوپان» و «الیاف پلی‌‌‌‌استر» در تیر 1400 به نسبت خرداد 1400 با افت قابل‌توجه تولید روبهرو شده‌‌‌‌اند. محصولاتی نظیر «الیاف اکریلیک»، «پودر شوینده»، «الیاف پلی‌‌‌‌استر»، «وانت» و «الکتروموتور» هم از مهم‌ترین بازندگان تولید در 4ماهه نخست سال 1400 هستند که در مقایسه با همین مدت در سال 1399 افت تولید بالایی را تجربه کرده‌‌‌‌اند. مرور آمارهای 4ماهه کالاهای منتخب صنعتی نشان می‌دهد در 4ماهه نخست سال از 34کالای منتخب در سه بخش صنعت، معدن و پتروشیمی، 14کالا در مقایسه با مدت مشابه سال قبل افت قابل‌توجهی داشته‌‌‌‌اند. بخش تولید که می‌‌‌‌رفت روند مثبت خود را که از اواخر سال گذشته شدت گرفته بود، در سال 1400پی بگیرد، با ورود به تابستان و وقوع داستان‌‌‌‌هایی نظیر بی‌‌‌‌برقی، کم‌‌‌‌آبی، تعلیق مذاکرات هسته‌‌‌‌ای و رشد تورم مسیر دیگری در پیش گرفت؛ مسیری که به نظر می‌رسد اگر ادامه یابد، به رشد منفی بخش صنعت در پایان سال منجر خواهد شد.
توجه به هشدارها به این دلیل نیازمند توجه است که آمار تولید ماهانه کالاهای منتخب صنعتی گویای شدت گرفتن افت تولید و کاهش تیراژ در کارخانه‌های کشور است. از آنجا که مساله بی‌‌‌‌برقی به دسته‌‌‌‌ای از مشکلات اساسی در زمینه تامین خوراک نیروگاه‌‌‌‌ها، تامین مالی و تزریق سرمایه به زیرساخت‌‌‌‌های این بخش وصل است و دولت نیز مشکلات بسیاری برای حل این سه مساله دارد، به نظر می‌رسد تداوم مشکل بی‌‌‌‌برقی موضوعی اجتناب‌‌‌‌ناپذیر است. از این منظر، چون بخش اعظم توان صنایع در فصل تابستان برای تولید بیشتر هزینه می‌شود و معمولا صنایع کشور رشد تولید خود را عمدتا در دو فصل تابستان و پاییز محقق می‌‌‌‌سازند، احتمالا با تداوم بی‌‌‌‌برقی رکود نیز اوج می‌گیرد یا رشد صنعت زمین‌‌‌‌گیر می‌شود.
بررسی ابعاد مختلف گزارش وزارت صنعت، معدن و تجارت از آمارهای تولید و تجارت در تیر1400، حاکی از آن است که به جز ضربه خاموشی‌‌‌‌ها که در صنایع منابع‌‌‌‌محور نظیر فولاد، سیمان و پتروشیمی بیشتر احساس می‌شود، بسیاری دیگر از صنایع در بخش‌‌‌‌های نخ و نساجی، خودرو، شیمیایی، پلاستیک، لوازم خانگی، قطعه و محصولات شوینده با مشکل روبهرو شده‌‌‌‌اند. با اینکه رکود این صنایع یا کاهش رشد آنها تماما به بی‌‌‌‌برقی مربوط نیست ولی کمبود انرژی به عنوان نهاده پایه تولید مشکلاتی جدی را برای برنامه‌‌‌‌ریزی در طیف وسیعی از صنایع ایجاد کرده است.
حال صنعت از نمای نزدیک
تیرماه شرایط صنعت ابدا خوب نبود. گزارش شاخص مدیران خرید که از سوی اتاق بازرگانی ایران منتشر می‌شود ابعادی از این موضوع را نشان داد. حالا آمار کالاهای منتخب صنعتی نشان می‌دهد در تیرماه 54درصد صنایع وضعیتی نزولی را از نظر تیراژ تولید تجربه کرده‌‌‌‌اند. «خودروسازی»، «نخ و نساجی»، «پتروشیمی»، «شیمیایی» و «سیمان» صنایعی هستند که امسال بدترین عملکرد را در تیرماه به نسبت خرداد ماه تجربه کرده‌‌‌‌اند. تولید خودروی سواری در خرداد 1400 بیش از 85هزار دستگاه بوده که در تیرماه به محدوده 79هزار دستگاه عقب نشسته است. تولید وانت یا اتوبوس، مینی‌‌‌‌بوس و ون هم گرچه اندکی در تیرماه به نسبت خرداد1400 رشد کرده‌‌‌‌اند ولی کنار هم قرار گرفتن آنها نشان می‌دهد خبری از رشد تولید در صنعت خودرو نیست.
بنگاه‌‌‌‌های فعال در بخش روغن خوراکی هم شرایط خوبی را در تیرماه تجربه نکرده‌‌‌‌اند. مقایسه آمار تولید روغن در دو ماه خرداد و تیر 1400، افتی 21هزار تنی را نشان می‌دهد. افت تولید روغن نباتی که در سال 1399 حاشیه‌‌‌‌ساز شد، عمدتا به دلیل قیمت‌گذاری دستوری یا مشکل مواد اولیه بروز کرد. دلیل رکود تیرماه اما احتمالا ناشی از کمبود مواد اولیه و بی‌‌‌‌برقی باشد. موردی که اگر تداوم یابد ممکن است به کمبود دوباره روغن‌نباتی در بازار مصرف منجر شود.
صنعت لوازم خانگی هم که به ظاهر وضعیت بسیار خوبی به نسبت بسیاری از بخش‌‌‌‌ها داشت و توانسته بود در گزارش شامخ در زمره دو صنعت برتر ماه تیر جای گیرد، در گزارش کالاهای منتخب صنعتی به شکل دقیق‌‌‌‌تری زیر ذره‌‌‌‌بین رفت. گزارش وزارت صمت نشان می‌دهد تیراژ تلویزیون در تیر به شدت کاهش یافته که حجم این کاهش بالغ بر 40 هزار دستگاه است. البته سازندگان لوازم خانگی کماکان رشد مستمر و آرام خود در دو کالای یخچال و فریزر یا لباسشویی را تداوم داده‌‌‌‌اند.
حذف آمار تولید «محصولات فولادی»، «داروی انسانی»، «روغن صنعتی» و «سموم» در تیرماه و عدم‌اطلاع‌‌‌‌رسانی درباره تیراژ «سیگارت» از ابتدای امسال تا امروز از جمله موارد دیگری است که در گزارش تیر1400 وزارت صمت قابل ذکر است.
از منظر آمارهای وزارت صمت، ثلثی از سال 1400 گذشته و تولید کماکان نتوانسته در شرایطی باثبات به فعالیت بپردازد. آمارهای 4ماهه سیاستگذار صنعت نشان می‌دهد در پایان این دوره چهار صنعت بزرگ «خودروسازی»، «سیمان»، «نساجی» و «شوینده» نتوانسته‌‌‌‌اند چنان که باید و شاید رشد کنند. در واقع این بخش‌‌‌‌ها در زمره صنایعی هستند که در پایان4ماهه بدترین عملکرد را به ثبت رسانده‌‌‌‌اند. اگر بخواهیم گزارش دقیق‌‌‌‌تری از وضعیت صنعت ارائه کنیم، لازم است عملکرد بنگاه‌‌‌‌ها در محصولات منتخب را مرور کنیم. در 4 ماهه نخست سال 1400بسیاری از کالاها شامل 20محصول موفق به ثبت رشد تولید شده‌‌‌‌اند اما پنج کالای «روغن نباتی»، «ماشین لباسشویی»، «کمباین»، «شمش آلومینیوم» و «ظروف چینی» بهترین عملکرد را به نسبت باقی محصولات داشته‌‌‌‌اند.
با این حال افزایش تعداد کالاهای منفی از 7 مورد به 14 مورد در فاصله گزارش 3 ماهه تا گزارش 4 ماهه نشان می‌دهد خطر غلتیدن بخش تولید به رکود جدی است و ترکش بی‌‌‌‌برقی ممکن است بعد از صنایع فولاد، سیمان، پتروشیمی و خودرو، باقی بخش‌‌‌‌های تولید را هم زخمی کند.
