نشانه‌های خوش‌بینی فعالان تولیدی در آمارهای مجوز تاسیس صنعتی نمایان شد
صنایع پرمتقاضی در بهار
با مقایسه آمار سرمایه‌گذاری ناشی از مجوزهای تاسیس در فصل بهار در دو سال ۱۳۹۹ و ۱۴۰۰ می‌توان به بهبود فضای تولید در سه‌ماهه نخست ۱۴۰۰ پی برد. گزارش وزارت صنعت، معدن و تجارت نشان می‌دهد در نتیجه مجوزهای صادره برای تاسیس واحد صنعتی در بهار امسال بیش از ۲۷۱هزار میلیارد تومان سرمایه‌گذاری جدید به سمت بخش تولید روانه خواهد شد. روندی که در خردادماه به شدت اوج گرفته تا مجموعا در مقایسه با بهار ۱۳۹۹ شاهد رشدی ۱۶۲درصدی در زمینه پیش‌بینی سرمایه‌گذاری صنعتی در مجوزهای تاسیس باشیم. این رشد موجب خواهد شد تا در نتیجه این مجوزها امکان ایجاد بیش از ۲۸۸ هزار شغل جدید فراهم شود؛ نرخی که در مقایسه با بهار ۱۳۹۹ افزایشی حدودا ۱۰۰ هزار نفری را ثبت خواهد کرد. به این ترتیب می‌توان ادعا کرد که در بهار مسیر برای بهبود وضعیت تشکیل سرمایه در بخش تولید مهیا شده است. در آمارهای بهاری وزارت صمت می‌توان نشانه خوش‌بینی فعالان صنعتی به آینده را در افزایش تعداد مجوزها، افزایش میزان اشتغال مجوزها و افزایش میزان سرمایه‌گذاری ناشی از مجوزها یافت. همچنین مرور گزارش وزارت صنعت نشان می‌دهد جهت‌‌‌گیری عمده سرمایه‌گذاران صنعتی در بهار امسال به سمت صنایع سرمایه‌‌‌بر بوده است.
استانهای فارس، خراسان رضوی و یزد سه استان برتر کشور در زمینه دریافت مجوزهای صنعتی هستند، حال آنکه استانهای گیلان، کهگیلویه و بویراحمد، و منطقه جنوب کرمان کمترین میزان دریافت مجوزهای تاسیس را در بهار ۱۴۰۰ به ثبت رسانده‌‌‌اند. به طور دقیق‌‌‌تر، بیشترین تعداد جواز تاسیس در استانهای فارس، خراسان رضوی و یزد به ترتیب با ۷۷۳، ۷۷۰ و ۷۱۳ فقره صادر شده است. از منظر حجم سرمایه‌گذاری مجوزهای تاسیس هم استانهای یزد، کرمان، خراسان رضوی، فارس و زنجان دست بالا را در بین همه استان‌‌‌ها دارند حال آنکه کمترین سرمایه‌گذاری ناشی از مجوزهای تاسیس در منطقه جنوب کرمان و استانهای ایلام، گیلان، بوشهر و خراسان شمالی رخ داده است. به طور کلی، مقایسه ارقام فوق با مدت مشابه سال قبل نشان‌دهنده افزایش ۸/ ۳۱درصد در تعداد، ۱۶۲درصدی در سرمایه‌گذاری و ۴/ ۵۲درصدی در اشتغال است. تصویر سرمایه‌گذاری در صنعت در بهار ۱۴۰۰ حاوی نکات دیگری نیز هست. برای نمونه شارژ مالی تولید عمدتا در صنایعی شکل گرفته که دارای تکنولوژی بالاتر یا نیاز بیشتر به ماشین‌‌‌آلات گران هستند. رشته فعالیتهای «محصولات کانی‌‌‌های غیرفلزی» و «ساخت مواد و محصولات شیمیایی» کماکان جزو صنایعی هستند که بیشترین اقبال را از سوی فعالان اقتصادی برای دریافت مجوز تاسیس دارند. از نظر سرمایه مجوزها نیز «ساخت فلزات اساسی»، با ۷/ ۱۶درصد از کل سرمایه‌گذاری‌ها، بالاترین سهم پیش‌بینی سرمایه‌گذاری در گروه‌های صنعتی را از آن خود کرده است. از ۳۰ بخش مختلفی که در این گزارش درباره آنها جزئیات آماری دقیقی اعلام شده، صنایعی نظیر «محصولات کانی غیرفلزی»، «پوشاک» و «محصولات غذایی و آشامیدنیها» بیشترین میزان اشتغال ناشی از صدور مجوزها را در پی خواهند داشت.
پنج برابر شدن اعطای مجوز در بخش نوظهور «کامپیوتر و فعالیتهای مربوطه» به خوبی نشان می‌دهد این صنعت تا چه اندازه پتانسیل رشد در کشور دارد. شواهد موجود نشان می‌دهد در بهار سال گذشته در این بخش تنها ۱۵۶ مجوز تاسیس صادر شده اما بهار امسال این عدد تا ۹۶۹ مورد افزایش یافته است. سرمایه این مجوزها نیز طبیعتا رشد کرده که طبق گزارش وزارت صمت این رشد ۹۸۹درصد بوده است. سرمایه این مجوزها در حالی به بیش از ۱۰هزار و ۹۰۰ میلیارد تومان رسیده که اشتغال‌زایی ناشی از این مجوزها بیش از ۴۸۰۰ نفر پیش‌بینی شده است.
یک نکته نیز در این بین جالب توجه است؛ بالاترین سهم پیش‌بینی سرمایه‌گذاری در گروه‌های صنعتی متعلق به گروه «ساخت فلزات اساسی» با ۷/ ۱۶درصد از کل سرمایه‌گذاری جوازهاست. در نتیجه این میزان سرمایه‌گذاری نیز این بخش قادر خواهد بود بیش از ۱۳هزار فرصت شغلی مستقیم ایجاد کند.
کاهش تعداد مجوز تاسیس صادر شده در مناطق آزاد کشور، گرچه به کاهش سرمایه‌گذاری ناشی از مجوزها منجر شده ولی افزایش اشتغال صنعتی را در پی خواهد داشت. بیشترین تعداد مجوز در منطقه آزاد ماکو صادر شده است هرچند سرمایه مجوزها و میزان اشتغال‌زایی آنها در منطقه ارس بیشتر از سایر مناطق آزاد و ویژه اقتصادی کشور است. در این مناطق عمده سرمایه‌گذاری مجوزها به سمت سه صنعت «ساخت مواد و محصولات شیمیایی»، «محصولات غذایی و آشامیدنیها» و «ساخت ماشین‌‌‌آلات و تجهیزات» جهت گرفته که در نوع خود جالب توجه است. بیشترین اشتغال را در بین صنایعی که در مناطق آزاد و ویژه اقتصادی مورد توجه قرار گرفته‌‌‌اند، بخش «ساخت فلزات اساسی» و «وسایل نقلیه موتوری» گزارش کرده است. شواهد موجود نشان می‌دهد امروزه بیش از ۷۶هزار واحد صنعتی در دست ساخت در کشور وجود دارد که بیش از ۷۵درصد آنها را واحدهایی تشکیل می‌دهند که به تازگی مجوز تاسیس دریافت کرده و بین صفر تا ۲۰ درصد پیشرفت فیزیکی داشته‌‌‌اند. عمده واحدهای اینچنینی که تعداد آنها ۵۷هزار و ۱۴۱ واحد است را بنگاه‌‌‌های با کمتر از ۱۰ نفر کارکن یا بین ۱۰ تا ۵۰ نفر کارکن تشکیل می‌دهند. وجود ۳۶۶۱ طرح صنعتی اعم از بزرگ یا SME که در مرحله پایانی ساخت قرار داشته و بین ۸۰ تا ۹۹ درصد پیشرفت فیزیکی دارند، از دیگر آمار جالب گزارش وزارت صمت است. بررسی کل طرح‌‌‌های در دست اجرا در بخش صنعت کشور در ۳۰ شاخه مختلف سرمایه‌گذاری نشان می‌دهد بخش تولید مواد غذایی و آشامیدنی کماکان از پرطرفدارترین صنایعی است که سرمایه‌گذاران را به سمت خود جذب می‌کند. تا پایان بهار ۱۴۰۰ این صنعت با ۸۰۲۹ طرح مختلف که بین صفر تا ۱۰۰ درصد پیشرفت فیزیکی دارند، یکی از سه مسیر اصلی جذب پول در صنعت است که قصد دارد بیش از ۵/ ۹۶هزار میلیارد تومان را وارد تولید محصولات خوراکی کند. ادعای سند وزارت صمت این است که در صورت افتتاح همه این پروژه‌‌‌های مربوط به محصولات غذایی و آشامیدنیها بیش از ۲۵۱ هزار شغل جدید در این صنعت ایجاد خواهد شد. البته این بخش همچنان در کنار خود صنایع بزرگی را می‌‌‌بیند. برای نمونه بیشترین پروژه تولیدی در دست احداث مربوط به بنگاه‌‌‌هایی است که ذیل بخش «محصولات کانی غیرفلزی» به فعالیت مشغولند. در این بخش ۱۰هزار و ۹۸۳ طرح مجوز تاسیس دریافت کرده و قصد سرمایه‌گذاران این است که بیش از ۱۳۱هزار میلیارد تومان را برای اشتغال حدود ۲۸۰هزار نفر صرف کنند. در کنار این صنعت، بخش «ساخت مواد و محصولات شیمیایی» از جمله صنایع مهمی است که سرمایه ۷۴۸۳ مجوز آن از مرز ۱۹۱ هزار میلیارد تومان گذشته و ادعای سند این است که افتتاح همه این طرح‌‌‌ها به اشتغال‌زایی ۲۱۶هزار نفری در حوزه صنعت منجر خواهد شد.
دریافت تنها یک مجوز برای صنعت تحقیق و توسعه به عنوان یکی از بنیان‌‌‌های حیاتی تولید رقابتی با سرمایه ۶/ ۴میلیارد تومان نشان می‌دهد این بخش تا چه اندازه در ایران مهجور مانده است.
