اولین بارش گسترده در فصل باران آغاز شد
هفته پربارش پاییزی
آبان چهره دیگری از پاییز۱۴۰۰ را نشان داد. دومین ماه از سال آبی جدید با بارش‌‌‌های گسترده در سراسر کشور همراه شد. بارش باران و برف در استانهای مرکزی، تهران، ایلام، آذربایجان شرقی، مازندران، خوزستان، گلستان، کردستان، سیستان و بلوچستان، اصفهان، کرمانشاه، البرز و همدان طی ۲۴ساعت گذشته چهره کشور را تغییر داد.
اولین بارش پاییزی در پایتخت با شدتی بالا به سفیدپوش شدن ارتفاعات، مسدود شدن برخی از محورهای مواصلاتی و طراوات فضای شهر منجر شد. بنابر اعلام مجتبی جلالی، مدیرکل هواشناسی استان تهران طی ۲۴ ساعت گذشته در ایستگاه‌‌‌های هواشناسی میزان بارشها در آبعلی ۸/ ۹میلی‌متر، دماوند ۳/ ۶میلی‌متر، لواسان ۶میلی‌متر، فرودگاه مهرآباد ۶میلی‌متر، شمیران ۵/ ۵میلی‌متر، شهریار ۸/ ۴میلی‌متر، فیروزکوه ۴/ ۳میلی‌متر، فرودگاه امام ۲/ ۳میلی‌متر، ژئوفیزیک ۶/ ۲میلی‌متر، ایستگاه آلودگی‌سنجی فیروزکوه ۶/ ۲میلی‌متر و ورامین ۱/ ۲میلی‌متر تخمین زده شده است.
این وضعیت در بسیاری از استانهای دیگر نیز تجربه شد و حتی به دلیل شدت گرفتن حجم و گستره بارندگی کردستان، آذربایجان غربی و آذربایجان شرقی هشدار سطح زرد اعلام شد. وضعیتی که به نظر میرسد در طول هفته آینده تا حدی خشکی را از چهره کشور بزداید. ریزش گسترده باران و برف در کشور در شرایطی در هفته دوم آبان رخ داده که پیش‌تر برآورد شده بود کشور، آبان امسال را با خشکی و نزولات جوی اندک پشت سر بگذارد. روز گذشته سازمان هواشناسی کل کشور با اشاره به تغییر دما و ریزش نزولات جوی طی هفته پیش رو، از گسترش رگبار، رعد و برق و توفان و بارندگی در بخش وسیعی از کشور خبر داد. استانهای البرز، تهران، قم، اردبیل، گیلان و مازندران در هفته پیش رو شاهد بارش باران خواهند بود. این سازمان از احتمال سیلابی شدن رودخانه‌‌‌ها خبر داده، ضمن اینکه بارش باران و ریزش برف در ارتفاعات و مه‌آلودگی و توفانی شدن دریا در بخش‌‌‌هایی از کشور را پیش‌بینی کرده است؛ اتفاقی که اگر فراگیر شود، نشانه خوبی برای عبور کشور از تنگنای آبی است.
بررسی‌ها نشان می‌دهد در نتیجه ریزشهای گسترده روز گذشته در شمال کشور، سطح آب «رودخانه چشمه کیله و نواحی اطراف سد کشکو» در تنکابن سیلابی شده به طوری که دبی سیلاب در آن به ۱۰۰ مترمکعب در ثانیه میرسد. چنین وضعیتی در بخش شمالی کشور در حالی رخ داده که هنوز بارندگی به بخش عمده مناطق کشور نرسیده یا در برخی نواحی با شدت کمتری رخ داده است. از آنجا که کاهش بارندگی در ۳۸روز گذشته به خشکیدگی سه حوضه آبی کشور منجر شده، هفته پیش‌‌‌رو برای تغییر وضعیت آبی کشور اهمیتی حیاتی دارد و بسته به اینکه کمیت ریزش نزولات جوی و پراکندگی آن در کشور به چه ترتیبی باشد، مسیر آبی پیش روی کشور تغییر کرده یا تثبیت می‌شود. این تصویر تا صبح هشتم آبان ۱۴۰۰ چندان پرآب نیست. مقامات وزارت نیرو از ابتدای سال آبی ۱۴۰۱-۱۴۰۰ با اعلام نگرانی در این باره، خواستار توجه جامعه به مخازن خالی از آب سدهای کشور و لزوم صرفه‌‌‌جویی در مصرف آب شدند.
نگاهی به میزان بارندگی کشور در ۶حوضه آبریز به فاصله ۳۸ روز پس از شروع سال آبی جدید، اطلاعات مفیدی درباره شرایط آبی کشور ارائه می‌کند. شواهد این گزارش رسمی نشان می‌دهد وضعیت آبی کشور چندان مناسب نیست. گزارش متولیان رسمی آب اذعان دارد به جز حوضه آبی خزر و بخش شمالی کشور، شرایط بارندگی در سایر مناطق طی ابتدای مهر ۱۴۰۰ تا هشتم آبان امسال بحرانی است. داده‌‌‌‌‌‌های شرکت مدیریت منابع آب ایران به وضوح از افت بارندگی کل کشور نسبت به میانگین ۵۳ساله حکایت دارد. در عین حال، اعداد به دست آمده از حوضه‌‌‌های مختلف بارندگی نشان از بهبود اندک بارندگی در کشور به نسبت آمارهای سال گذشته دارد. از اول مهرماه ۱۴۰۰ تا هشتم آبان، بارشها در هر ۶ حوضه آبریز کمتر از میانگین ۵۳ساله بوده است. از آن سو در دوره کوتاهی که از سال آبی جدید گذشته است، ۲ حوضه آبریز «دریای خزر» و «خلیج فارش و دریای عمان» با افزایش بارندگی، ۳ حوضه «دریاچه ارومیه»، «فلات مرکزی» و «مرز شرقی» با کاهش بارندگی و حوضه «قره قوم» بدون تغییر مانده است. بررسی آمارهای اعلام شده از سوی دفتر مطالعات پایه منابع آب نشان می‌دهد حداکثر بارندگی ثبت شده در کشور در ابتدای سال آبی جاری حد فاصل ابتدای مهر۱۴۰۰ تا ۸ آبان در استان گیلان و ایستگاه حسین‌آباد-سارمساقلو با بیش از ۴۰۱میلی‌متر بوده در حالی که کمترین میزان بارش از استان سیستان و بلوچستان و ایستگاه امور آب سیستان با نیم میلی‌متر گزارش شده است. بهرغم بارش‌‌‌های گسترده در روز هشتم آبان، وضعیت بارندگی کشور تا پیش از این روز نامناسب است. گزارش شرکت مدیریت منابع آب ایران تایید می‌کند ارتفاع کل ریزشهای جوی کشور از ابتدای مهر۱۴۰۰ تا هشتم آبان، بالغ بر هفت میلی‌متر بوده است. عددی که گرچه از نرخ بارندگی کشور در مدت مشابه سال قبل بیشتر است، اما ۴۲درصد از میانگین ۵۳ ساله کشور کمتر است.
بررسی آمارهای کشور در ۳۰حوضه آبریز درجه۲ نشان می‌دهد از منظر اختلاف بارندگی سال آبی جاری نسبت به میانگین ۵۳سال اخیر، تنها ۵ حوضه از این تعداد دارای بارندگی بهتری هستند و باقی ۲۵حوضه روندی نزولی را در سال آبی جاری تجربه کرده‌‌‌اند.
البته وقتی آمارهای بارندگی کشور در ۳۸ روز نخست سال آبی ۱۴۰۱-۱۴۰۰ بررسی می‌شود، به نسبت سال آبی قبلی ۲۱ حوضه وضعیتی مثبت و صعودی داشته و ۹حوضه نیز با افت بارندگی روبه‌رو شده‌‌‌‌‌‌اند.
در بین حوضه‌‌‌های درجه۲ بیشترین ارتفاع تجمعی بارندگی در سال آبی جاری به تالاب انزلی-تالش در حوضه درجه‌یک «دریای خزر» مربوط است که با ۲۶۷ میلی‌متر در کل کشور رکورددار است. پس از این حوضه رودخانه‌‌‌های بین سفیدرود و هراز است با ۱۳۶میلی‌متر، هراز و قره‌سو با ۹۰میلی‌متر، قره‌سو و گرگان با ۷۰ میلی‌متر و رودخانه‌‌‌های بلوچستان با ۳۲ میلی‌متر در رده‌‌‌های بعدی قرار دارند. ۶ حوضه درجه دوم از ۷ حوضه «دریای خزر» نسبت به سال گذشته دارای ارتفاع تجمعی بارش بهتری هستند.
از آن سو، از بین همه حوضه‌‌‌ها، ۹حوضه درجه۲ فلات مرکزی کشور اعم از «دریاچه نمک»، «گاوخونی»، «طشک، بختگان و مهارلو»، «کویر ابرقو، سیرجان»، «هامون و جازموریان»، «کویر لوت»، «کویر مرکزی»، «کویر سیاهکوه و ریگ زرین» و «کویر درانجیر» با میزان ارتفاع تجمعی بارش بین صفر تا ۲میلی‌متر بدترین وضعیت را نسبت با سایر حوضه‌‌‌های بارش در نخستین روزهای سال آبی جاری تجربه کرده‌‌‌اند.
۹ جزء مختلف حوضه «خلیج فارس و دریای عمان» هم بهرغم وضعیت بهتر نسبت به حوضه «فلات مرکزی کشور» از منظر ارتفاع تجمعی بارش، اما کماکان نسبت به سال گذشته فاصله چندانی ندارند. همچنین رودخانه‌‌‌های بلوچستان که از نظر ارتفاع تجمعی بارش با ۳۲ میلی‌متر وضعیتی بهتر از سال قبل دارند.
افت ارتفاع تجمعی بارش در حوضه دریاچه ارومیه از دیگر شواهد موجود در گزارش شرکت مدیریت منابع آب ایران است.
