چالش‌های عرضه و تقاضا در بازار اکران

مقایسه جزئیات اکران ۹۵ و ۹۶

شاید مصداق این گفته را بتوان در مقایسه میان آمار اکران امسال و سال گذشته جست‌وجو کرد. سال گذشته ۶۰ فیلم روی پرده سینماها رفت و مجموع فروش سالانه را به آستانه ۱۶۰ میلیارد تومانی رساند.امسال با توجه به گسترش صندلی‌های سالن‌ها و رخدادهایی که زمان اکران فیلم‌ها را کوتاه و بلند کرد، طبق آمارهای میدانی ۸۲ فیلم روی پرده سینماها رفته است. این ۸۲ فیلم هم طبق آمار رسمی سازمان سینمایی دست کم تا اوایل اسفند ماه رقم فروش را ۱۱ درصد افزایش داده‌اند. اگرچه می‌توان افزایش فروش را ناشی از افزایش تعداد فیلم‌ها دانست اما قضیه آن است که میزان مخاطبان سینما یا به عبارت دقیق‌تر تعداد بلیت‌های خریداری‌شده نسبت به سال ۹۵ حدود ۸ درصد کاهش داشته است. نتیجه  اینکه عمده افزایش فروش به بالا رفتن قیمت بلیت سینماها مربوط است نه الزاما استقبال مخاطبان یا افزایش تعداد فیلم‌ها. با این حال سینمای ایران توانسته است ظرفیت اکران فیلم‌ها در سال ۹۶ را تا حدود ۳۰ درصد افزایش دهد. این یک پیروزی بزرگ برای بازار در حال توسعه سینما به حساب می‌آید. اما با این حال هنوز ۲۲ فیلم پشت دروازه اکران باقی مانده‌اند.

معمولا فیلم‌هایی که در جشنواره فجر اکران می‌شوند، انتظار دارند تا قبل از جشنواره بعدی، روی پرده بروند و اکران عمومی شوند. در جشنواره سی و پنجم فیلم فجر ۴۴ فیلم در بخش‌های مختلف جشنواره روی پرده رفتند و به صورت ضمنی در نوبت اکران سال ۹۶ قرار گرفتند اما همه آنها به اکران این سال نرسیدند. این اتفاق برای جشنواره سال قبلش هم افتاد؛ یعنی جشنواره سی و چهارم. در این دوره از جشنواره هم ۴۴ فیلم روی پرده رفتند و بسیاری از آنها نتوانستند در سال ۹۵ روی اکران را ببینند. غیر از این فیلم‌ها، بسیاری از دیگر فیلم‌ها هم که در جشنواره حاضر نبودند، ‌به اکران هم نرسیدند. تاخیر انباشته شده در اکران فیلم‌ها به‌صورت خزنده به سال‌های بعدی منتقل می‌شود و همان‌طور که گفته شد اضافه بار اکران در سال‌های آینده را نیز بیشتر می‌کند.

با توجه به آمار فیلم‌های ساخته شده در سال ۹۶، می‌توان گفت حدود ۱۰۰ فیلم در صف اکران سال بعد هستند. با احتساب ۲۲ فیلم باقی مانده از اکران در سال گذشته، سال آینده با حجم قابل توجهی از متقاضیان اکران روبه‌رو خواهیم شد. بعید نیست جابه‌جایی فیلم‌های کم‌فروش در اکران به دوره‌های دو، سه هفته‌ای برسد. سینمای ایران به‌طور میانگین هر سال ۸۰ تا ۱۰۰ فیلم تولید می‌کند که بخش بسیار اندکی از آنها به توزیع در شبکه نمایش خانگی بدون اکران عمومی در سینماها رضایت می‌دهند و باقی فیلم‌ها سبدشان را در صف اکران نگاه می‌دارند. همان‌طور که گفته شد رکورد نمایش فیلم در سینماهای ایران کمتر از این تعداد و در حد همان ۸۰ فیلم است. به نظر می‌رسد در دو، سه سال آینده میزان تولید فیلم هم افزایش پیدا کند.

بازماندگان اکران ۹۶

خبرگزاری فارس در این باره گزارشی نوشت و مدعی شد که پخش‌کنندگان فیلم‌های سینمایی به فکر اکران فیلم‌هایی هستند که در جشنواره سی و ششم به نمایش درآمدند. این در حالی است که برخی از فیلم‌هایی که در جشنواره سی و پنجم هم به نمایش درآمدند، هنوز فرصت اکران عمومی به دست نیاورده‌اند حتی برخی از آثار از سال ۹۴ باقی مانده است و با توجه به گزینه‌های اکران نوروز ۹۷ می‌توان گفت که این فیلم‌ها حداقل تا سه، چهار ماه آینده هم شانسی برای اکران نخواهند داشت. با پایان جشنواره سی و ششم فیلم فجر، بسیاری از منتقدان و کارشناسان اکران با توجه به کیفیت فیلم‌ها پیش‌بینی کردند که سال ۹۶ از لحاظ فروش فیلم‌ها سال چندان موفقی نخواهد بود و با کاهش مخاطب مواجه شدیم؛ گرچه سازمان سینمایی مدعی شد فروش فیلم‌ها در سال ۹۶ افزایش داشته و رکورد شکست اما با کاهش مخاطب مواجه شد و اگر چند فیلم کمدی نبود فروش فیلم‌ها به مراتب افت می‌کرد.

اما با توجه به سرعت اکران فیلم‌ها در سال ۹۶ تعدادی از فیلم‌ها از اکران بازماندند، این درحالی است که فیلم‌هایی که سال ۹۴ هم تولید شدند هنوز امکان اکران در سینماها را نیافتند که از جمله می‌توان به «به دنیا آمدن»، «خماری»، «سمفونی تولد»، «فراری»، «هما کی میاد؟» و «یادم تو را فراموش» اشاره کرد. فیلم‌های «ایستگاه اتمسفر» به کارگردانی جعفری، «بن‌بست وثوق» وحید کاویانی، «بی‌حساب» مصطفی احمدی، «پشت دیوار سکوت» ساخته مسعود جعفری‌جوزانی، «ترومای سرخ» اسماعیل میهن‌دوست، «چراغ‌های ناتمام» مصطفی سلطانی، «خرگیوش» مانی باغبانی، «سوفی و دیوانه» مهدی کرم‌پور، «سرطان» حسین شهابی، «سهیلا شماره ۱۷» محمود غفاری، «کوپال» کاظم ملایی، «لابی» محمد پرویزی، «ماه گرفتگی» مسعود اطیابی، «مرداد» بهمن کامیار و «نیمکت» فلورا سام جزو فیلم‌هایی هستند که با گذشت یک‌سال از نمایش آنها در جشنواره فجر، همچنان فرصت اکران به‌دست نیاورده‌اند. فیلم سینمایی «کاناپه» ساخته کیانوش عیاری نیز به‌دلیل عدم انجام تغییرات لازم برای دریافت پروانه نمایش در بلاتکلیفی به سر می‌برد.