ملاحظات موازی در چرخه اکران

این اتفاق موضوع استانداردهای چندگانه را در فضای فرهنگی کشور دوباره مطرح کرد. سازمان‌ها و نهادهای فرهنگی و سینمایی که مالکیت عمومی دارند،‌ حوزه هنری، ‌صدا و سیما و... در حالی از نمایش برخی فیلم‌های سینمایی برای عموم مردم خودداری می‌کنند که این فیلم‌ها از سوی یک نهادعمومی و ملی دیگر، مجوز نمایش گرفته‌اند. حالا مساله پیش رو، استانداردهای متفاوتی است که هر یک از این نهادهای عمومی برای تایید آثار فرهنگی و هنری دارند. این مساله، شکاف بزرگی را میان آثار هنری، ‌سینماگران و فعالان فرهنگی از یکسو و مردم از سوی دیگر ایجاد کرده است. بخش مهمی از این مساله تبلیغات فیلم‌ها و انتشار تیزرهای تجاری آنها ست.

کارشناسان معتقدند که شبکه‌های اجتماعی و پیام‌رسان‌های موبایلی به‌عنوان رسانه جایگزین، رقابتی رسانه‌ای را با رسانه‌های رسمی آغاز کرده‌اند و در این رقابت بسیاری از ابزارهای نظارتی را نیز از بین برده‌اند. اثری که با ملاحظات متعدد رسانه‌‌ای همچون تلویزیون یا رادیو مواجه می‌شود، به سادگی می‌تواند در فضای عمومی اینترنت این ملاحظات را نادیده بگیرد. چندی پیش بخش‌های سانسورشده یک فیلم سینمایی در فضای مجازی منتشر شد که البته واکنش وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی را در پی داشت. این اتفاق باعث شد تا تعهدنامه‌ای میان صاحبان آثار و تهیه‌کنندگان و ارشاد بسته شودکه براساس آن پخش تیزرهای فیلم‌های سینمایی منوط به اخذ مجوز از وزارت ارشاد شد.

کارشناسان چه می‌گویند؟

خبرگزاری برنا در مجموعه گفت‌وگوهایی به این موضوع پرداخته و به نقل از امیر سماواتی تهیه‌کننده سینما نوشته است: ما یک فضای رسمی و یک فضای غیر رسمی داریم. وقتی فیلمی به‌طور رسمی مجوز و پروانه می‌گیرد و قرار است تمام کارهای آن در یک فرآیند قانونی اتفاق بیفتد، به‌طور طبیعی در فضای غیر رسمی نمی‌تواند کاری انجام دهد که به فضای رسمی آسیب بزند. او درخصوص اینکه برای تبلیغات فیلم‌ها با وجود این قاعده که باید مجوز گرفته شود، چه کاری باید انجام داد، توضیح داد: اشکال اینجاست که وزارت ارشاد فرآیند مصوب کردن یک عکس و تیزر را خیلی پیچیده می‌کند. این امر، سرعت کار را می‌گیرد. سرعت در تبلیغات خیلی اهمیت دارد و ارشاد به جای ایجاد مشکل برای پخش‌کننده‌ها، باید مانع سایت‌های پخش‌کننده شود. در همین رابطه مقصود جباری تهیه‌کننده فیلم «هشتگ» گفت: این خیلی خوب است که بخش‌هایی از یک فیلم را حذف کنیم و جنبه‌های مثبت آن را تقویت کنیم، اما ذات فضای مجازی این است که دستمان باز است و بستگی به روحیات و شرایط فردی سازندگان فیلم دارد که از فضای مجازی به نفع تبلیغات فیلم استفاده کنند. اگر مقداری در سیستم مدیریتی بازنگری کنیم و آثار هنرمندان را مورد بررسی قرار دهیم و خیلی مته به خشخاش نگذاریم، همه چیز بهتر می‌شود.

فضای مجازی قابل‌کنترل نیست

محسن دامادی، تهیه‌کننده و کارگردان نیز گفت: منطقی‌تر آن است که بین صاحبان فیلم و وزارت ارشاد تفاهمی ایجاد شود که اگر فیلمی ساخته شد، ممیزی نشود. ممیزی فیلم‌ها بعد از ساخت، آسیب جدی به فیلم می‌زند. طبیعی است که بعد از حذف بخش‌هایی از فیلم‌ها، توجه عموم به این موضوع بیشتر می‌شود و تمایل برای دیدن این بخش‌های حذف شده افزایش می‌یابد. در همه جا این شکلی است. نه فقط در ایران. در هیچ کشوری هم نمی‌توان ابزارهای کنترلی دقیق روی شبکه‌های اجتماعی و فضای اینترنت قرار داد. بنابراین بهتر است که ابتدا پیشگیری شود و بعد درباره نمایش و تبلیغات فیلم‌ها، ملاحظات زیادی صورت نگیرد. محمد عرب، کارگردان و تهیه‌کننده فیلم «داش آکل» نیز گفت: وزارت ارشاد تنها مرجع تصویب فیلم‌نامه و پروانه نمایش است. وقتی در کشورمان وزارت ارشاد رکن اصلی کار فرهنگ باشد، هیچ جا از جمله حوزه هنری بعد از مجوز نباید دخالت کند و به تلویزیون تیزر ندهد و حمایت نکند.

عرب ادامه داد: به نظرم باید برای تمام فیلم‌هایی که مجوز ارشاد می‌گیرند، پایه و اساسی تعریف کنند و بگویند صداوسیما به این تعداد باید تیزر حمایتی و رایگان پخش کند. بر حسب موضوعات فیلم که صداوسیما از فیلم‌های دفاع مقدس حمایت می‌کند، اعمال سلیقه خوب نیست و متاسفانه در برخی نهادها و سازمان‌ها وجود دارد. کمااینکه حوزه هنری هم مربوط به مردم است و نباید جایگاهی اختصاصی برای خودشان تعریف و سلیقه‌های خود را اعمال کنند که به فلان فیلم تبلیغ نمی‌دهیم. او در پاسخ به اینکه آیا می‌توانیم قانون یا سازو‌کاری برای فضای مجازی اختصاص دهیم که با این اتفاقات رو به رو نشویم، گفت: به نظرم امکان تعیین سازو‌کار برای فضای مجازی وجود ندارد. فضای مجازی چندان رسمی نیست و منبع تبلیغات ما بیلبوردها، فضای محیطی و میدانی هستند و متاسفانه شهرداری‌ها و صداوسیما سلیقه‌ای برخورد می‌کنند.