راه‌های نوین جایگزین شیوه‌های سنتی در تبلیغات فرهنگی می‌شود
نقش مثبت شبکه‌های اجتماعی در کتابخوانی
از این‌گذشته در این مباحث کمتر به نقش مثبت این فضاها در افزایش کتابخوانی جامعه از نظر فرهنگی و اقتصادی توجه می‌شود در حالی که شواهد زیادی از بازار جهانی و داخل کشورمان دال بر بهکارگیری شبکه‌های اجتماعی برای تبلیغ، معرفی و تبادل اندیشه درباره آثار چاپ شده به چشم می‌خورد. اغلب ناشران بر این نکته تاکید دارند که در میان انواع تبلیغ‌ها، تبلیغ دهان به دهان از همه موثرتر است. با توجه به اینکه این مفهوم در دنیای امروز معنای جدیدی یافته است با هوشمندی، بسیاری از موسسات انتشاراتی فضاهای مجازی عرصه مناسبی برای این‌گونه تبلیغ‌ها درآمده‌اند از این‌رو بسیاری از این نگرانی‌ها برای به‌خطر افتادن کسب و کار ناشران و کتابفروشان کاهش یافته است. البته چنین نگرانی‌ای منحصر به کشورما نیست؛ وقتی در سال ۱۹۹۵ آمازون راه‌اندازی شد برخی آن را شلیک تیر خلاص به بازار کتاب‌های چاپی و کتاب‌فروشی‌های خرد تفسیر کردند حتی انتشاراتی بزرگ Barnes & nobles ور‌شکست شد.
همچنین در سال ۲۰۰۷ که دستگاه کیندل-ای-ریدر به بازار عرضه شد فورا فروخته شد و مردم حس کردند که دیگر بازار کتاب‌های چاپی به سوی انقراض می‌رود و کتاب‌فروشی‌های کوچک باید مغازه‌ها را ببندند. اما حادثه‌ای تمام معادلات را بر هم زد. به گزارش خبرآنلاین، طبق آمار‌های ارائه شده از سوی اتحادیه کتابفروشان آمریکا، میزان فروش کتاب مجددا در حال رشد است. از سال ۲۰۰۹ تا ۲۰۱۵ رشد ۳۵ درصدی کتاب‌فروشی‌ها در آمریکا به ثبت رسیده است و از سال ۲۰۱۳ هر سال بر تیراژ کتاب‌ها به‌صورت کلی افزوده شده است. اما بازار کتاب آمریکا این معجزه را مدیون کیست؟ باید گفت اینستاگرام در احیای بازار کتاب آمریکا نقش موثری داشته است. شاید سوال پیش بیاید که اینستاگرام که یک اپلیکیشن روی گوشی‌های همراه است و مردم عکس‌های زندگی خصوصی و کارهای روزمره خود را روی آن منتشر می‌کنند چگونه توانسته است بازار کتاب را تحت تاثیر خود قرار دهد؟
تجربه جهانی
در بین میلیون‌ها نفری که روزانه از کارهای خود در اینستاگرام عکس بارگذاری می‌کنند افرادی هم هستند که علاقه‌مند کتابخوانی هستند و برای اینکه به دیگران نشان دهند که اهل کتاب‌خواندن هستند ناچارند عکس کتابی که می‌خوانند یا عکس خود را در حال خواندن کتاب روی اینستاگرام منتشر کنند و به اشتراک بگذارند. به نظر ساده‌لوحانه می‌آید اما واقعی است، همین کار سبب شده است تا هشتگ‌های مختلفی درباره کتاب و کتابخوانی در اینستاگرام داغ شود که یکی از آنها هشتگ #bookstagram است که بیش از بیست‌و‌پنج میلیون بار در اینستاگرام به اشتراک گذاشته شده و به‌صورت خودجوش کاربران اینستاگرام که علاقه‌مند به حوزه کتاب هستند بر اساس آن چالش‌های متعدد کتابخوانی ترتیب می‌دهند. به‌عنوان مثال، یک چالش دیگر با هشتگ #۱۰۰booksin۲۰۱۸ با استقبال زیادی در اینستاگرام مواجه شده است و کاربران، از کتاب‌هایی که در سال ۲۰۱۸ خوانده‌اند عکس می‌گیرند و آنها را با دنبال‌کنندگان خود به اشتراک می‌گذارند.
ویژگی دیگری که براساس آن اینستاگرام به کتابخوانی کمک می‌کند، برند‌سازی است. اینستاگرام این امکان را برای هر فروشنده فراهم می‌کند که رایگان در این فضا برای خود تبلیغ کند و خیلی از کتاب‌فروشی‌ها از این امکان استفاده کردند و حداقل به‌صورت محله‌ای علاقه‌مندان به کتاب را به مغازه خود جذب کردند. کتاب‌فروشی Books are magic در بروکلین سال ۲۰۱۷ توسط اما استراب و همسرش مایکل فاسکو استراب تاسیس شد. بعد از یک سال آنها از اینستاگرام بیشترین استفاده را کردند و حالا یکی از پرفروش‌ترین کتاب‌فروشی‌های بروکلین شده‌اند. یا فروشگاه «Last Bookstore» در لس‌آنجلس یکی از همین کتاب‌فروشی‌های خرد بود که سال ۲۰۱۱ تاسیس شد و بعد از تبلیغات در اینستاگرام حالا به یکی از پر بازدیدترین کتاب‌فروشی‌های لس‌آنجلس تبدیل شده است. این روند سبب شده تا تعداد زیاد دیگری از کاربران اینستاگرام برای عقب نماندن از سایرین به کتاب‌فروشی‌ها مراجعه کرده تا با کتاب‌ها عکس بگیرند و روی صفحه اینستایشان با هشتگ‌های مربوط به کتاب به نمایش بگذارند.
تجربه ایرانی
با راه‌اندازی اینترنت در ایران و امکان ایجاد سایت در دهه ۸۰ شمسی بسیاری از ناشران با ساختن فضایی مجازی به معرفی آثار خود پرداختند سپس بخش فروش آنلاین به این سایت‌ها افزوده شد اما اواسط دهه ۹۰ با گسترش شبکه‌های اجتماعی و شیوع آن بین مردم، برخی شرکت‌های انتشاراتی به اهمیت چنین پتانسیلی پی بردند و با نفوذ بیشتر به گوشی‌های همراه توانستند فضای تبلیغات گسترده‌تری را همانند همتایان خارجی خود فراهم کنند؛ با این تفاوت که فضای نشر کشورمان تفاوت‌های بنیادی با دنیای نشر غرب دارد. هم‌اکنون در ایران تعداد ناشران از کتابفروشان بیشتر است و به همین دلیل کمبود ویترین کتاب در کشور به شدت محسوس است. به همین دلیل یافتن روزنی برای فروش بیشتر کتاب ضرورت بیشتری می‌یابد. گذشته از این هزینه تولید کتاب در ایران به دلیل وارداتی بودن کاغذ و دستگاه‌های چاپ نسبت به قیمت پشت جلد بسیار بالاست از این‌رو با کاهش هزینه‌های تبلیغات کاغذی و حذف واسطه‌های فروش کتاب، می‌توان درصد قابل‌توجهی از این هزینه‌ها کاست و صرف ارزان‌تر شدن محصول نهایی کرد.
همچنین شبکه‌های اجتماعی، برخلاف بسیاری از رسانه‌ها در انحصار دیدگاه‌های خاص نیست و عموما دارای قابلیت درج نظر خوانندگان است و مخاطبان با مطالعه آرای خوانندگان، به ارزیابی اولیه‌ای از اثر خواهند رسید؛ همین ویژگی آنها را برای انتخاب کتاب‌هایی مطابق سلیقه‌شان بهتر راهنمایی می‌کند. همچنین از یاد نبریم که برخی از کتاب‌ها به ویژه رمان‌هایی که امروز در بازار ایران پرفروش محسوب می‌شوند، مدیون درج بخش‌هایی از آنها پیش از انتشار در شبکه‌های اجتماعی بوده‌اند. هرچند هنوز حجم لطیفه‌ها، اخبار آمیخته به شایعه و رسوایی‌های سیاسی و اجتماعی در صدر پربینندگان فضای مجازی‌اند ولی با درک روزافزون ناشران از اهمیت تبلیغات کالاهای فرهنگی به نظر می‌رسد آینده از آن استفاده‌کنندگان از این امکانات جدید و رقابت برای بهکارگیری بهتر آنها خواهد بود.
ارسال نظر