مسیر پرحاشیه «مست عشق»

آیات عظام مکارم‌شیرازی و نوری‌همدانی اعلام کردند که ساخت چنین اثری حرام است. در استفتائات این آیات از «سریال شمس تبریزی» برای اشاره به «فیلم مست عشق» استفاده شده بود.‌ اما برخی دیگر از مراجع تقلید از جمله آیت‌الله بیات‌زنجانی اصل اولیه را در ساخت چنین سریال‌هایی بر حلیت نهادند. پس از این رویدادها واکنش‌های بسیاری از سوی کاربران شبکه‌های اجتماعی درباره ساخت این فیلم سینمایی شکل گرفت. هر کاربری از «ظن خود» یار مولوی می‌شد و جستاری و نوشتاری درباره او منتشر می‌کرد. کشاکش آرا درباره ساخت این فیلم در فضای مجازی همچنان در جریان است و برخی کاربران تلاش کرده‌اند با انتشار ویدئوهایی از موضع‌گیری رهبر انقلاب درباره کتاب مثنوی معنوی از مولانا، از ساخت این فیلم سینمایی دفاع کنند. در همین فضا بود که البته خبر رسید استاد محمدعلی موحد، مولوی‌پژوه برجسته ایرانی، به عنوان مشاور با سازندگان فیلم سینمایی مست عشق همکاری می‌کند. گویا در مرحله تحقیق و نگارش فیلمنامه «مست عشق» که به‌طور مشترک از سوی فرهاد توحیدی و حسن فتحی در حال انجام است، از آرای چند نفر از صاحب‌نظران  همچون محمدعلی موحد استفاده شده است. جلسات مشاوره با محمدعلی موحد در تهران و استانبول برگزار شده و در این جلسات درباره جزئیات پروژه اعم از فیلمنامه و نکات اجرایی با ایشان گفت‌وگو شده است.

به‌نظر می‌رسد دکتر مجید پازوکی دیگر مولاناپژوه برجسته ایرانی نیز در زمره مشاوران پروژه باشد. این استاد دانشگاه نیز پس از افزایش حاشیه‌های ساخت این فیلم، در متنی نوشت: شمس و مولانا متابعت حضرت رسول (ص) را در اولویت قرار داده‌اند و در تاریخ عرفان و ادبیات عرفانی هیچ عارف و شاعری به اندازه مولانا و شمس به صوفیان و خانقاه‌نشینان نتاخته و اعتراض ننمودند؛ شمس، به کرات در مقالات خود صوفیان را سرزنش نموده است و خانقاه و چله‌نشینی و رسوم غلط خرقه‌سپاری و... را مذموم می‌شمارد. و ایشان را این طور تعبیر می‌نماید که لاف درویشی می‌زنند! اساتید و علمایی که شمس، محضر ایشان را درک نموده با واسطه یا بی‌واسطه اغلب از علما و فقهای برجسته زمان خود بودند از جمله؛ شیخ رکن‌الدین سجاسی و فخر رازی و شمس‌الدین خویی و اسدالله متکلم و ... که همگی از عالمان دین و روات حدیث و اهل کلام و تفسیر و فقهای بزرگ زمان خود بودند. این مدرس ادبیات عرفانی و مثنوی شریف و مولاناپژوه در پایان نامه خود ذکر کرده است: ضمن تاکید بر مراتب تقوی و تدین و شایستگی سازندگان این اثر، به‌خصوص جناب استاد حسن فتحی از حضرات عظام تقاضا دارم؛ به‌ویژه در این اوقات، که جامعه ما بیش از پیش به همدلی، وحدت و آرامش نیاز دارد، همگان را به رعایت تقوای الهی و پرهیز از مواضع تهمت و تخریب دعوت بفرمایند. با آرزوی سلامتی‌تان. ملتمس دعای خیر.

بیانیه سازندگان

با این همه سازندگان این فیلم سینمایی که قرار است مشترکا با ترکیه ساخته شود به اتفاقات اخیر واکنش نشان دادند. مهران برومند تهیه‌کننده این فیلم گفت: «مست عشق» یک فیلم سینمایی است، نه یک سریال تلویزیونی، ضمن اینکه درباره شمس تبریزی نیست و بودجه ساخت آن توسط صداوسیما یا بخش دولتی پرداخت نمی‌شود. این در حالی است که سال ۱۳۹۳ مجموعه تلویزیونی «جلال‌الدین» به کارگردانی شهرام اسدی و آرش معیریان با موضوع دوران کودکی مولوی از شبکه اول سیما پخش شده است. از سوی دیگر، برخی شایعات درباره مجوز ساخت این فیلم منتشر شده؛ این در حالی است که «مست عشق» هنوز پروانه ساختی دریافت نکرده است که بخواهد باطل شود! برومند همچنین اعلام کرد: تا پیش از آغاز فیلمبرداری، برای دریافت مجوز قانونی ساخت اقدام خواهد شد. وی افزود: «مست عشق» داستان مستقیم زندگی مولانا و شمس و همچنین ترویج صوفی‌گری نیست، بلکه وقایع فیلم در عصر آنان می‌گذرد و به نوعی به این دو شاعر فارسی‌زبان ارتباط پیدا می‌کند. به گفته تهیه‌کننده این فیلم تاریخی، «مست عشق» برای اکران در سطح بین‌المللی ساخته می‌شود و در کشورهای ایران و ترکیه، متناسب با زبان آنها دوبله خواهد شد.

موضع وزیر ارشاد

وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در واکنش به حواشی ایجاد شده پیرامون تولید و نمایش فیلم سینمایی «مست عشق» که درباره بخش‌هایی از زندگی شمس و مولانا است، گفت: به‌طور طبیعی مسیر استفتاء از مراجع تقلید مسیر کسب نظر آنهاست و طبعا این نظرات نیز قابل‌احترام است، اما قوانین کشور مسیر خود را طی می‌کند. عباس صالحی اظهار کرد: پروانه ساخت فیلم‌هایی که در داخل کشور ساخته می‌شوند از سوی وزارت ارشاد صادر می‌شود و این فیلم‌ها پس از کسب مجوزهای لازم به مرحله تولید و سپس نمایش می‌رسند. درباره فیلم «مست عشق» چون ساخت آن در داخل ایران اتفاق نمی‌افتد، مسیری که فیلم‌هایی را که در داخل ساخته می‌شود نیز طی نمی‌کند و طبعا این امکان برای بررسی فیلمنامه و سایر جزئیات آن در سازمان سینمایی فراهم نمی‌شود. صالحی یادآور شد: پیش از این سریال‌ها و فیلم‌های متعددی در صداوسیما در ارتباط با شخصیت‌های شمس و مولانا ساخته شده است. با این همه چون مسیر تایید فیلمنامه «مست عشق» طی نشده است هر گونه قضاوت درباره آن قضاوت زودهنگام است.

ساخت این فیلم در داخل کشور اتفاق نیفتاده و به همین دلیل نیز ما از آن اطلاعات کافی نداریم. موضوعی که تاکنون مطرح شده بازیگر ایفاکننده نقش مولانا است که پیش از این مطرح شده بود یک شخصیت ترک ایفاگر این نقش است اما این موضوع منتفی شده و قرار است بازیگران نقش شمس و مولانا هر دو ایرانی باشند. وی در پایان در پاسخ به این سوال که آیا وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با مراجع تقلید گفت‌وگوهایی درباره موضوعاتی از این دست دارد، تاکید کرد: ما حتما با مراجع محترم تقلید همواره در گفت‌وگو هستیم. همچنین از سوی دیگر استفتاء از مراجع تقلید روند طبیعی خودش را دارد و هر کس می‌تواند از مرجع تقلید خود سوال بپرسد؛ مراجع تقلید نیز بر اساس مسائل فقهی نظرات خود را عرضه می‌کنند.