محمدعلی کشاورز درگذشت
کهنه‌سوار هنر ایران سکانس زندگی را تمام کرد
عکس: امیر خلوصی، ایسنا
او ۲۶ فروردین ۱۳۰۹ در شهر اصفهان به دنیا آمد. علاوه بر تحصیل در هنرستان هنرپیشگی تهران و دانشکده هنرهای دراماتیک در رشته نقشه‌برداری نیز تحصیل کرده بود و همین باعث شد بعدها مجری‌گری برخی برنامه‌های مربوط به نقشه‌برداری در صدا و سیما را به عهده بگیرد. وی یک‌بار در دانشکده پزشکی نیز پذیرفته شد اما به‌دلیل علاقه و عشق زیادی که به‌بازیگری داشت از تحصیل در این رشته انصراف داد و به‌همان عشقش بازیگری پرداخت. اولین فعالیت هنری‌اش بازی در تله‌تئاتر «خودکشی» به کارگردانی علی نصیریان در سال ۱۳۳۹ بود و سپس در نمایش‌هایی همچون ویولن‌ساز کره‌مونا، آنتیگون، آندورا، ادیپوس شهریار و بازی استریندبرگ بازی کرد. محمدعلی کشاورز در سال ۱۳۴۷ به تلویزیون رفت و کارگردانی هنری قسمت‌هایی از سریال خانه قمر خانم را به عهده گرفت. از آثار ماندگارش در مجموعه‌های تلویزیونی می‌توان به دایی‌جان ناپلئون، آتش بدون دود، هزاردستان، سربداران، افسانه سلطان و شبان، پدرسالار، گرگ‌ها و کهنه‌سوار اشاره کرد که مردم هنوز خاطرات بازی‌اش در این سریال‌ها در نقش‌هایی همچون شعبان استخوانی، خواجه قشیری، خوابگزار اعظم و... را از یاد نبرده‌اند.
او برای نخستین بار در سال ۱۳۴۳ با فیلم شب قوزی ساخته فرخ غفاری بازیگری سینما را تجربه کرد و پس از آن در ۴۶ فیلم دیگر به ایفای نقش پرداخت. رگبار، خشت و آینه، برزخی‌ها، کمال‌الملک، مردی که موش شد، کفش‌های میرزا نوروز، مادر، جست‌وجو در جزیره، ناصرالدین شاه آکتور سینما، دلشدگان، آقای بخشدار، زیر درختان زیتون، روز واقعه و کمیته مجازات از جمله آثار درخشان او در عرصه بازیگری سینما است.
بازی با بزرگان
کشاورز در سال ۵۵ در فیلمی به نام «کاروانها» که محصول مشترکی از ایران، آمریکا، آلمان و فرانسه بود بازی کرد. این فیلم به زبان انگلیسی در اصفهان فیلمبرداری می‌شد و به همراه وی، وثوقی، گرامی، کهنمویی و طباطبایی هم حضور داشتند و سایر گروه کاملا خارجی بودند. آنتونی کوئین و مایکل سارازین از دیگر بازیگرانی بودند که در این فیلم حضور داشتند. کار وی در این فیلم بیشتر با آنتونی کوئین بود. وی درباره این همکاری با این بازیگر مطرح به رسانه‌ها گفته بود: «او نقاش خیلی خوبی بود و شطرنج را هم فوق‌العاده بازی می‌کرد. موزیک را خیلی خوب می‌دانست و بسیار خوب می‌خواند و در مجموع آدم باشعور و باسوادی بود. گفت‌وگوهایی که با هم می‌کردیم برایم جالب بود که می‌گفت آرزو دارم یک بار روی صحنه تئاتر بروم و وقتی فهمید من هنرپیشه تئاتر هستم گلایه کرد که چرا زودتر نگفته‌ام. ما خیلی با هم رفیق شدیم و بحث و گفت‌وگوهای زیادی با هم می‌کردیم، حتی یک بار که یکی از فیلم‌هایش در اصفهان اکران می‌شد، با هم به تماشای آن رفتیم و اینکه می‌دید صدایش به فارسی دوبله شده است برایش جالب بود و با شوخی می‌گفت: «کی فارسی صحبت کردم که خودم خبر ندارم؟!.» «کاروانها» در ایران اکران نشد اما در آمریکا و سایر کشورها نمایش گسترده‌ای داشت.»
کشاورز برای بازی در فیلم مادر ساخته علی حاتمی نامزد سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش اول مرد شد. وی همچنین سال ۱۳۹۱ نشان درجه یک فرهنگ و هنر جمهوری اسلامی ایران را دریافت کرد.آخرین حضور او در تلویزیون به سریال «پاتوق» برمی‌گردد که در ۱۳۸۷ برای شبکه یک سیما تولید شد و پس از آن خود را به‌دلیل بیماری و کهولت سن از حضور در آثار تصویری بازنشسته کرد. مرحوم کشاورز در سال‌های اخیر عمدتا با بیماری دست و پنجه نرم می‌کرد و همین موضوع باعث شده بود تا حضور چندانی در عرصه هنر نداشته باشد.چند سالی بود که خانه‌نشین شده بود اما همواره در جشن‌های سینمایی از او دعوت می‌کردند اما آنقدرها شرایط حضور در چنین برنامه‌هایی را نداشت. سه‌شنبه۲۶ فروردین به بهانه تولد ۹۰ سالگی‌اش در فضای مجازی و همه‌گیری کرونا پیامی را منتشر کرد و نوشت: عزیزانم یادمان بماند که این بلای همه‌گیر چه به ما می‌آموزد؟ این شرایط سخت تلنگری است برای تمام انسان‌ها. تمام انسان‌های فراموشکار! برای ما که عزیزترین و زیباترین لحظه‌های زندگی را در کنار خود داریم و قدر نمی‌دانیم. قدر تک‌تک ثانیه‌های حضور عزیزان و دوستان‌مان را بدانیم.
وی اوایل خردادماه جاری به‌دلیل عارضه کلیوی و بالا رفتن سطح کراتین خون در بیمارستان بستری شد و بلافاصله مراحل درمانی خود را زیر نظر تیم پزشکی آغاز کرد. پس از آن به‌دلیل عفونت ریه در بخش مراقبت‌های ویژه بستری شد اما سرانجام روز گذشته دردهای او پایان یافت.
بازتاب‌ها
علی نصیریان، بازیگر پیشکسوت و از همدوره‌‌های کشاورز پس از شنیدن خبر درگذشت این هنرمند در گفت‌وگو با خبرآنلاین درحالی‌که به شدت متاثر شده بود، با بغض گفت: «کشاورز یک جهان خاطره تئاتری و سینمایی از خود به یادگار گذاشته است.»
وی که به سختی سخن می‌گفت افزود: «یک دوست و همراه را از دست داده‌ام و به خانواده او و جامعه هنری تسلیت می‌گویم.»
همچنین در پی درگذشت این هنرمند برجسته، امین تارخ بازیگر سینما، تئاتر و تلویزیون ایران که با وی در آثار متعددی همکاری داشته در گفت‌وگو با خبرگزاری مهر، فقدان این بازیگر بزرگ سینما، تئاتر و تلویزیون را غم بزرگی برای جامعه هنری دانست و درگذشت او را لطمه بسیار سنگینی برای همه دوستان، همکاران و علاقه‌مندان دانست.
تارخ در این‌باره گفت: هنرمندان ما به‌خصوص نسل پیشین ما یکی پس از دیگری درحال رفتن هستند و سنگینی عدم حضورشان را در بین خود احساس می‌کنیم. البته آنها یادگارهایی گرانبها به لحاظ فرهنگی و هنری را در بین ما به جا گذاشته‌اند که می‌تواند از سنگینی این عدم حضور تا حدی بکاهد. تارخ با بیان اینکه هر وقت دلتنگ این بزرگان می‌شویم می‌توانیم از طریق فیلم‌ها و سریال‌هایی که از خود به جای گذاشتند با آنها ملاقات کنیم، یادآور شد: اهل هنر خاصه بازیگران، تصویرشان تا ابد از طریق فیلم‌ها و سریال‌هایی که در آنها نقش‌آفرینی کردند و حتی برای قرون متمادی در موزه‌ها نیز نگهداری می‌شود و خواهد شد، همیشه زنده هستند. این بازیگر مطرح سینما، تئاتر و تلویزیون ایران در پایان سخنان خود گفت: من با آقای کشاورز در سریال «سربداران» و فیلم‌هایی چون «مادر»، «دلشدگان» و «جست‌وجوگر» همکاری داشتم و افتخار همکاری و حضور در کنارشان را داشتم. امیدوارم روح این هنرمند بزرگ همواره قرین رحمت باشد.
