کرونا جان خسرو سینایی کارگردان نامدار را گرفت
وداع با مرد نجیب سینما
خسرو سینایی، کارگردان مطرح سینما روز گذشته بر اثر ابتلا به کرونا درگذشت. هرچند هفته گذشته حبیب احمدزاده، داستان‌نویس و فیلمساز کشورمان، با اعلام خبر بستری شدن این کارگردان در بخش مراقبت‌های ویژه بیمارستان امیراعلم و وخامت حال او جامعه هنری را نگران کرد، اما دوستداران این کارگردان فرهیخته همچنان امیدوارانه در انتظار بهبودی او به‌سر می‌بردند، تا اینکه روز گذشته فرح اصولی، همسر این هنرمند با تایید خبر درگذشت کارگردان «عروس آتش» تمام امیدها را به یاس مبدل کرد. سینایی حدود یک ماه قبل نیز برای یک عمل جراحی در بیمارستان بستری بود و بعد از مدتی مرخص شد ولی ویروس کرونا بار دیگر او را روانه بیمارستان کرد تا روزهای آخر را به دلیل عفونت ریه، زیر دستگاه تنفس مصنوعی (ونتیلاتور) به‌سر ببرد. خسرو سینایی زاده ۲۹ دی ۱۳۱۹ در ساری، یکی از مهم‌ترین کارگردان‌های چند دهه اخیر بود. آثار او معمولا بر پایه مستندهای اجتماعی استوار بودند. سینایی در سال ۱۳۸۷ موفق به دریافت نشان ویژه لهستان از سوی رئیس‌جمهور این کشور شد. او این نشان را به خاطر ساخت فیلم مستند مرثیه گمشده که روایتگر مهاجرت هزاران لهستانی به ایران در سال‌های ۱۹۴۱ و ۱۹۴۲ است، دریافت کرد.
خسرو سینایی فارغ‌التحصیل کارگردانی و فیلم‌نامه‌نویسی از آکادمی هنرهای نمایشی و رشته تئوری موسیقی از کنسرواتوار وین بود. وی از سال ۱۳۴۶ در وزارت فرهنگ و هنر و از سال ۱۳۵۲ در تلویزیون ایران شروع به کار کرد. او فعالیت سینمایی خود را در سال ۱۳۵۸ با کارگردانی فیلم زنده باد... آغاز کرد. سینایی افزون بر نویسندگی و کارگردانی، ساخت موسیقی و تدوین برخی از آثارش را نیز بر عهده داشته است. او در سال ۱۳۸۴ فیلم کوتاه «فرش، اسب، ترکمن» از مجموعه فرش ایرانی را کارگردانی کرد.
این کارگردان و مستندساز سینمای ایران فیلم‌های متعددی را ساخته که یکی از مشهورترین آنها «عروس آتش» است که جایزه بهترین فیلمنامه را در هجدهمین جشنواره فیلم فجر دریافت کرد. جزیره رنگین، کویر خون، مثل یک قصه، گفت‌وگو با سایه، مرثیه گمشده و هیولای درون از دیگر آثار این فیلمساز هستند.
این کارگردان بی‌حاشیه که به نجابت و صداقت مشهور بود معمولا در هر موضوعی اظهارنظر نمی‌کرد، اما اخیرا در مصاحبه‌ای درباره بیماری کرونا دیدگاه‌هایش را عنوان کرده بود؛ بیماری‌ای که شاید تصور نمی‌کرد او را نیز قربانی کند. وی گفته بود «قبلا هم بارها گفته بودم که جامعه بشری باید بین «بودن» و «داشتن» تصمیم بگیرد، وقتی این تصمیم را نگرفت، طبیعت به او گفت که مواظب خودت باش، زور تو به من نمی‌رسد. اما درنهایت امیدوارم این ماجرا درس آموزنده‌ای برای کل جامعه بشری داشته باشد. بشر از مدت‌ها پیش فراموش کرده بود که جزئی از طبیعت است، باید حرمت آن را حفظ کند. حالا همه آدم‌ها به فکر فرو رفته‌اند که بعدا چه خواهد شد و امیدوارم که بعد به فکر اصلاح بسیاری از مسائل بیفتند.»
وی درباره آینده بشر پس از این بیماری توضیح داد: «پیشگو یا اقتصاددان نیستم، اما می‌توانم حدس بزنم، در آینده دوران پیچیده‌ای را خواهیم داشت. کل جهان باید دوباره فکر کند و به قول مرحوم سهراب سپهری چشم‌ها را باید شست جور دیگر باید دید. بشر از سال‌ها پیش فراموش کرده است که به قیمت «داشتن» درحال نابودی «بودن» است، حالا این نکته به ما یادآوری شد و امیدوارم به فکر چاره‌ای باشند. همیشه وقتی فاجعه پیش آمده است، افراد اهل تفکر و دلسوز جامعه گفته‌اند که تراژدی‌ها تکرار می‌شوند، چون بشر به سمت فراموشی تراژدی کشش دارد، ولی اگر در یادشان بماند که متاسفانه کمتر می‌ماند، حداقل جلوی تراژدی‌های بعدی گرفته می‌شود.»
سینایی اگر چه هیچ وقت آثارش را در دامن شعار و شعارزدگی نینداخت اما همواره به‌عنوان کارگردانی متعهد به خود، به خلق اثر همت گماشت. وی در مصاحبه دیگری در این باره توضیح داده بود: «من هیچ‌وقت، هیچ ماموریتی که به آن باور نداشته باشم برای خودم قائل نیستم. طی سال‌ها فعالیت حرفه‌ای در حوزه سینما، بیش از ۱۲۰ فیلم مستند و داستانی کوتاه و بلند ساخته‌ام اما هرگز فیلمی نساخته‌ام که باورش نداشته باشم. اگر نتوانم موضوعی را باور کنم آن را نمی‌سازم. نسل من، تنها نسلی است که قبل و بعد از انقلاب را آگاهانه تجربه کرده است، اما متاسفانه ما می‌رویم و هرگز دوباره کسانی مانند ما نیستند که چند نسل را از سر گذرانده باشند و بتوانند آن را درست به مردم معرفی کنند. نسل امروز تاریخ گذشته را ندیده و تجربه نکرده است و به همین دلیل هر خوراکی که به او بدهند، می‌بیند، ثبت و باور می‌کند. من معتقدم که ۹۰ درصد مردم ما ظرفیت‌ها و داشته‌های کشورشان را نمی‌شناسند. اگر ادعا داریم که به کشورمان علاقه‌مندیم باید نسبت به آن شناخت کافی پیدا کنیم؛ نمی‌توانیم به چیزی که نمی‌شناسیم، عشق بورزیم.»
و سرانجام این کارگردان عاشق با کوله‌باری پر از آثار ماندگار جامعه هنری را ترک گفت اما تا زمانی که فیلم‌هایش دیده می‌شوند او نیز زنده است.
