برزخ بازار هنر در عصر پاندمی

محدویت‌های جدیدی که ستاد ملی مبارزه با کرونا اعلام کرده و از قرار تا ۲۰ آذرماه اعمال خواهد شد، یکی از مناقشه‌برانگیزترین تصمیماتی است که از شروع همه‌گیری کرونا توسط این ستاد گرفته شده است. محدودیت‌هایی که بیش از راهکاری برای مبارزه با شیوع این بیماری، بیشتر شبیه کم‌توجهی به آن است. اگرچه طی مدت ۹ ماه گذشته از شروع همه‌گیری کرونا این ستاد، تلاش‌های قابل تقدیری در مهار این بیماری داشته و امروز باید قدردان مدافعان سلامت بود. اما این تصمیم جدید در جای خود نقدهای فراوانی دارد. فعالان صنفی جامعه هنری معتقدند محدودیت‌های اعمال‌شده از سوی ستاد ملی مبارزه با کرونا، توجهی به ماهیت هنر و فعالیت هنری نداشته‌اند و حتی در این زمینه مشورتی نیز از صنوف هنری نگرفته‌اند.

  تئاتر

ایرج راد، رئیس هیات‌مدیره خانه تئاتر درخصوص مصوبه ستاد ملی مبارزه با کرونا مبنی بر تعیین زمان فعالیت‌های فرهنگی تا ساعت ۱۸ گفت: به نظر من زمان تعیین‌شده به این منظور، ساعت مناسبی برای تماشای تئاتر نیست. شاید پیش از این سانس‌های مازادی در روزهای خاص و تعطیل برای برخی از نمایش‌ها در نظر گرفته شده باشد، اما معمولا پیش از ساعت ۱۸ مخاطبی برای تماشای نمایش به تماشاخانه‌ها نخواهد آمد. صبح‌‌ها که به هیچ عنوان زمان مناسبی برای این منظور نیست و حداقل نمایش‌ها باید حدود ساعت پانزده اجرای خود را آغاز کنند که تا ساعت اعلام‌شده از سوی ستاد ملی مدیریت کرونا اجرای آنها به پایان برسد که این ساعت به اعتقاد من زمان مناسبی نیست؛ چراکه به ندرت تماشاگری به سالن‌های نمایش خواهد آمد. او در گفت‌وگو با هنرآنلاین افزود: ساعت کار اغلب مشاغل تا ساعت ۱۴:۳۰ و ۱۵ است که در این شرایط شاغلان فرصت آن را ندارند که به تماشای نمایش بنشینند؛ ضمن اینکه این زمان برای مابقی افراد هم مناسب نیست؛ چراکه آگاه هستیم که ساعت ۱۴:۳۰ که ادارات تعطیل می‌شوند شاهد ترافیک سنگینی هستیم و در این حجم تردد، فردی که شاغل هم نباشد به دشواری ممکن است خود را به سالن‌های نمایشی برساند. علاوه بر اینکه در این ساعت قانون طرح ترافیک نیز برقرار است. بر این اساس حتی در صورتی‌که اهالی تئاتر هم راضی به اجرای آثار خود در این زمان باشند، مخاطبی به‌منظور تماشای آثارشان نخواهد آمد. راد با بیان اینکه مدیریت ستاد ملی مبارزه با کرونا به‌منظور تصویب دستورالعمل صادرشده با هیات‌مدیره خانه تئاتر و هنرمندان هیچ‌گونه مشورتی نداشته است، اظهار کرد: اگر قرار باشد نمایشی به صحنه بیاید، باید فعالان این عرصه در دسته گروه یک که شامل مشاغل ضروری است و امکان فعالیت پس از ساعت ۱۸ را دارند، قرار گیرد تا مخاطبان امکان حضور در سالن‌های نمایش را داشته باشند؛ در غیر این صورت معتقدم فعالیت سالن‌های نمایش پیش از ساعت ۱۸ امکان‌پذیر نیست. او گفت: به نظرم باید نمایش‌ها از ساعت ۱۹ به بعد که خیابان‌ها خلوت‌تر است و امکان اجرا و جذب مخاطب وجود دارد با رعایت پروتکل‌های بهداشتی به صحنه آیند. ضمن اینکه تئاتر یک هنر زنده است و زمانی‌که بازیگران نمایش هم به صحنه می‌آیند این امکان را ندارند که از ماسک استفاده کنند و فاصله‌ میان‌شان را رعایت کنند؛ اما این هنرمندان از روی ناچاری به دلیل اینکه در موقعیت نامناسب معیشتی قرار دارند، ممکن است به نوعی خود را به آب و آتش بزنند و حاضر به انجام این کار باشند. از این رو باید ساعت مناسبی برای اجرای نمایش‌ها در نظر گرفته شود که حداقل بدانند با ریسک انجام‌شده، نمایش‌شان از سوی تماشاگران دیده می‌شود. نه اینکه آثار برای تعداد اندک و محدودی مخاطب به صحنه برود.

  گالری

الهه جواهری، رئیس انجمن نگارخانه‌داران هم با اشاره به اینکه زمان فعالیت گالری‌ها معمولا عصر است و نمی‌توان ساعت کار آنها را کمتر کرد، افزود: فعلا برنامه‌ای برای تغییر ساعت کاری گالری‌ها نداریم و آنها فعالیت عادی خود را خواهند داشت؛ زیرا مخاطبان با تعیین وقت قبلی و به تعداد محدود به گالری مراجعه می‌کنند و در صورت کم کردن ساعات بازدید، ممکن است ازدحامی بیشتری به وجود آاید. جواهری افزود: در چند ماه گذشته هیچ حمایتی از گالری‌ها نشد و مانند بسیاری از مشاغل و مردم جامعه، گالری‌ها و هنرمندان نیز با مشکلات اقتصادی زیادی مواجه شدند. با این‌حال بیشتر گالری‌ها سعی کردند با برگزاری نمایشگاه‌های آنلاین و فروش مجازی آثار، رونقی اندک و محدود در جامعه هنری ایجاد کنند.

  موسیقی

رضا موسوی‌‌زاده، عضو هیات‌مدیره خانه موسیقی درباره تصمیم ستاد ملی مبارزه با کرونا گفت: اصولا ساعت کاری آموزشگاه‌های موسیقی از ساعت ۱۸ است و ما زمانی فعالیت می‌کنیم که کار افرادی که به ما مراجعه می‌کنند، تعطیل شده است. بنابراین این چه کارشناسی است که بدون اینکه خاص بودن این شغل را در نظر بگیرد، برای خودشان یک تصمیمی را می‌گیرند و از هیچ صنف و اتحادیه‌ای نیز نظر نمی‌پرسند. معتقدم این ضعف است که از سوی صنوف مختلف یک عضو هیات‌مدیره به ستاد کرونا در زمینه تصمیم‌گیری‌ها مشورت نمی‌دهد و اصولا از صنوف هم نظرخواهی نمی‌شود. وی‌ افزود: موضوع دیگر این است که به‌طور کلی کلاس‌های گروهی آموزشگاه‌های موسیقی قطعا باید تعطیل شود؛ اما کلاس‌های فردی را نباید لغو کنند. البته تمام این تصمیمات به این دلیل است که ویروس کرونا مهار شود؛ اما جان افراد به نانی که می‌خورند نیز بستگی دارد. من موزیسین که نمی‌توانم کنسرت یا تولید آلبوم داشته باشم، زمانی که کلاس‌هایم را هم تعطیل کنم، نان شب خودم را از چه طریقی تامین کنم.

  سینما

سیدجمال ساداتیان، عضو هیات‌مدیره اتحادیه صنف تهیه‌کنندگان سینمای ایران در این‌باره گفت: به نظرم کسانی که این تصمیم را گرفتند، آشنایی زیادی با وضعیت سینما ندارند؛ چراکه افرادی که متخصص امر نیستند هم می‌دانند که مردم بعد از ساعت ۱۸ و فارغ شدن از تحصیل و کار به سینما می‌روند و در بهترین حالت در شرایط عادی این زمان بین ساعت ۱۹ تا ۲۱ است. با توجه به شرایط حال‌حاضر به‌دلیل همه‌گیری کرونا و با وجود آنکه این روزها به‌دلیل نبود مخاطب و شرایط نامناسب، فیلم خوبی هم روی پرده سینماها نرفته است، اگر بخواهیم شرایط خوب را در نظر بگیریم باز هم ساعت ۱۸ به بعد مردم تمایل به سینما رفتن دارند.