شهرام ناظری پس از مدت‌ها روی صحنه رفت
آواز اسطوره درسکوت
اجرای قطعه‌ای در سوگ استادان شجریان و شهیدی
اما نه! این باره قصه، قصه دیگری است! سالن خالی است و سکوتی سنگین همه جا را فراگرفته است. فضای عجیب و باورناپذیری در تالار وحدت موج می‌زند. نه مردمی در کارند نه شور و هیجانی در سالن شنیده می‌شود. جز چراغ سرخ سوسوزن دوربین‌ها، در میان صندلی‌های سالن هیچ حرکتی پیدا نیست. در سکوت شهرام ناظری روی صحنه می‌آید و در سکوت روی صندلی‌اش می‌نشیند و در سکوت آماده اجرای قطعات می‌شود تا تصویر همیشگی ما از حضور یک اسطوره بر صحنه دگرگون شود. تاکنون هیچ تصویری از شهرام ناظری در روی صحنه بدون صدای پرهیمنه تشویق تماشاگران ثبت نشده بود، و ای کاش که همچنان هم ثبت نمی‌شد. اما به هر روی پس از نزدیک به ۲۰ ماه از آخرین کنسرت استاد شهرام ناظری در ایران او بار دیگر همراه با گروه مولوی روی صحنه تالار وحدت رفت تا این باره برای دوربین‌ها و به شکل آنلاین کنسرت برگزار کند. او در طول برگزاری کنسرت بسیار تلاش کرد تا جای خالی تماشاگران همیشگی‌اش را با شورانگیزی آوازش پر کند اما هربار از خالی بودن سالن گلایه کرد. کنسرت دو ساعته ناظری و اجرای قطعات دشواری که نیاز به اوج‌خوانی داشت، نشان داد که صدای او در ۷۱ سالگی همچنان توانمندی بالایی دارد و به‌رغم برخی اشتباه‌ها که به‌دلایل مختلفی در هنگام اجرا رخ می‌داد، کنسرت برای بسیاری از تماشاگرانش در جهان مجازی رضایت بخش بود.
اجرا پس از یک و نیم سال
ناظری در ابتدای کنسرت گفت: اینکه برای اولین بار روبه‌روی صندلی‌های خالی نشسته‌ایم، وضعیت خیلی عجیب و غریبی است. جای مردم خیلی خالی است. ما سال‌ها عادت کرده بودیم از حضور مردم انرژی بگیریم و نفس آنها بود که ما را در بسیاری از جاها نگه داشت تا کار کنیم. او ادامه داد: برای اجرای پروژه‌ای در آمریکا بودم و یک‌سال و نیم از ایران دور بودم. در این مدت پیشنهادهای زیادی برای اجرای کنسرت آنلاین دریافت می‌کردم اما شخصا علاقه‌مند به این کار نبودم چراکه حس می‌کردم کرونا خیلی زود تمام می‌شود و ما دوباره می‌توانیم از نفس‌های گرم مردم بهره ببریم. او همچنین گفت: وقتی به ایران برگشتم متوجه شدم کرونا حالا حالاها ماندگار است. گروه ما نیز یک‌سال و نیم بود روی صحنه نرفته بود. به این ترتیب تصمیم گرفتیم کنسرت آنلاینی را اجرا کنیم. در این اجرا در تنظیم آثاری که قرار است اجرا شود، تغییراتی ایجاد شده است.
یاد شهیدی و شجریان
اجرای قطعه «راست بگو نهان مکن» نخستین برنامه ناظری در کنسرت بود. او پس از اجرای این قطعه گفت: مدتی که ایران نبودم اتفاق‌های زیادی افتاد. ما دو استاد بزرگ آواز، محمدرضا شجریان و عبدالوهاب شهیدی را از دست دادیم که واقعه‌ای تلخ و ناگوار است. به قول دوستی، زندگی قطاری است که همه سوار آن می‌شویم و در نهایت ما را به ایستگاه آخر می‌برد ولی نمی‌دانم چرا قرعه بیشتر به نام اهالی هنر و فرهنگ می‌افتد و مدام شاهد از دست دادن این عزیزان هستیم. می‌خواهم قطعه‌ای از مثنوی معنوی بخوانم. این قطعه را به روح عزیزانی که در عرصه فرهنگ و هنر از بین ما رفته‌اند و نبودشان تلخ و غیر قابل جبران بوده تقدیم می‌کنم. سپس بیت‌های معروف مولانا را که معمولا در مراسم‌های بزرگداشت می‌خواند، در دستگاه نوا اجرا کرد؛ « شاد باش‌ای عشق خوش سودای ما/ ای طبیب جمله علت‌های ما/ ای دوای نخوت و ناموس ما/ ای تو افلاطون و جالینوس ما». این اجرا یادآور قطعه‌ای بود که ناظری در مراسم جشن تولد شجریان خوانده بود و در شبکه‌های اجتماعی وایرال شد.
یادی از رمان‌نویس مهاجر
پس از آن ناظری گفت: «آهنگ قفل‌زندان» مربوط به سال‌های خیلی دور است و اکثرا در کنسرت‌ها با شعر انقلابی استاد مولانا اجرا شده است؛ این اثر را همیشه ظرف این چهل سال اجرا کرده‌ام و همیشه جایگاه خود را دارد. برخی از قطعات هیچ‌گاه جایگاه خود را از دست نمی‌دهند؛ به‌خصوص اگر با اشعار بزرگان ادبیات چون سعدی، عطار، مولانا و فردوسی همراه باشد. اصل این اثر متعلق به رضا قاسمی است که سال‌ها است از ایران رفته، موسیقی را کنار گذاشته و به رمان‌نویسی روی آورده و در آن موفق بوده است.»
او یادآور شد: «آن زمان‌ها شور و حال عجیبی داشتیم و هر روز همراه با آقای قاسمی آثاری می‌ساختیم. آن دوره، زمان شکوفایی موسیقی بود. ما و هم نسل‌هایمان به معنای واقعی عاشق بودیم، آرمان‌خواه و روشنفکر. امروزه ورود فضای مجازی به زندگی بشر و این همه خشونت که گریبانگیر همه جهان شده، برای نسل ما خیلی عجیب است. «آهنگ باز آمدم چون عید نو تا قفل زندان بشکنم» یادگار سال‌های دور است که تقدیم به عزیزان می‌کنیم.»
شرایط غیرطبیعی اجرا
شهرام ناظری بار دیگر به سختی اجرای آنلاین اشاره و تصریح کرد: «انگار که در خلأ اجرا می‌کنیم. در تالار رودکی که سال‌ها عادت به دیدن مردم داشتیم، اجرای آنلاین باعث شده است که در کارمان اشکالاتی داشته باشیم. اینکه این‌گونه می‌خوانم برایم غیرطبیعی است. آهنگ‌هایی را اجرا می‌کنیم که سال‌ها خوانده‌ام ولی گاهی فکرم جای دیگر می‌رود و تپقی می‌زنم و به گمانم برای باقی گروه نیز همین گونه است. اگر این شرایط ادامه یابد، باید برای آینده فکری شود که بتوانیم به صورت آنلاین اجرا داشته باشیم.»
در ادامه کنسرت، این خواننده باسابقه کشورمان به همراهی سازهای کمانچه، تار، عود و سنتور، اثر «بردن پادشاه آن طبیب را بر بیمار تا حال او را ببیند» را خواند. ناظری درباره اثر «راست بگو نهان مکن» گفت: «این همه مولانا تاکید می‌کند راست بگو و به دنیا تکیه نکن که واقعا این جهان ارزش ندارد. برای جوامعی که سرشار از دروغ شده است، تاکید همه اندیشمندان این بوده که جامعه سالم باشد و چیزی بر پرده دروغ وجود نداشته باشد. امیدوارم روزی برسد که دروغی نباشد.
علت اینکه در اجراهایم این قطعه را انتخاب می‌کنم، این است که شنونده با شنیدن آن با خودش فکر کند که در کجا دروغ گفته یا حتی من که آن را می‌خوانم با خودم فکر کنم فلان جا دروغ گفته‌ام.» ناظری اظهار کرد: «در کنسرت آنلاین با همه عیب‌هایی که دارد دستمان بازتر است و می‌توانیم بیشتر صحبت کنیم. ای کاش همیشه این فضا در رادیو و تلویزیون برای ما فراهم بود که می‌توانستیم با مردم صحبت کنیم و این امر می‌توانست اثرات فرهنگی زیادی روی مردم داشته باشد.»
اجرای قطعه «دلا نزد کسی بنشین» از آلبوم «گل صدبرگ» و همچنین قطعه معروف «آتشی در نیستان» ساخته استاد ذوالفنون، پایان بخش کنسرت ناظری بود. ناظری پس از پایان این قطعه گفت، «وقتی آتشی در نیستان را اجرا می‌کردم به‌خاطر آوردم که بخشی از قطعه قبلی را نخواندم» که به همین جهت بار دیگر قطعه قبلی را از وسط کار شروع به اجرا کرد. او به روال معمول اجراهایش، در پایان قطعه کُردی «کابوکی» که یکی از معروف‌ترین آثار موسیقی کُردی است را برای دقایقی اجرا کرد.
