وداع با فقیه عدالت‌خواه

 استاد محمدرضا حکیمی، ‌اندیشمند دینی و فقیه شناخته‌شده ایرانی پس از ابتلا به بیماری کرونا در ۸۶سالگی از دنیا رفت. او اخیرا به‌دلیل عوارض ناشی از ابتلا به کرونا دوبار در بیمارستان بستری شده بود و سرانجام شامگاه یکشنبه پس از ضعف جسمی شدید، حدود ساعت ۱۰ شب درگذشت.

  از زندگی

محمدرضا حکیمی، اندیشمند دینی و نویسنده در ۱۴ فروردین ۱۳۱۴ در مشهد متولد شد. او در سال ۱۳۲۶ وارد حوزه علمیه خراسان شد و تا ۲۰ سال در این حوزه به تحصیل پرداخت. محمدتقی ادیب‌نیشابوری، شیخ مجتبی قزوینی خراسانی، سیدمحمدهادی میلانی، احمد مدرس یزدی، اسماعیل نجومیان، حاج سیدابوالحسن حافظیان و حاجی‌خان مخیری از مهم‌ترین استادان حکیمی بوده‌اند. از آثار محمدرضا حکیمی می‌توان به «الحیاة»، «خورشید مغرب»، «عقل سرخ»، «عاشورا: مظلومیتی مضاعف»، «شیخ آقا بزرگ تهرانی»، «تفسیر آفتاب»، «فریاد روزها»، «سپیده باوران»، «گزارش (برگرفته از الحیاة)» و... اشاره کرد.

حکیمی در بسیاری از محافل ادبی خراسان مانند انجمن ادبی قهرمان و فردوسی عضویت داشت. او در ۲۳سالگی از آقابزرگ‌طهرانی اجازه نقل حدیث گرفت و از همان دوران، سری پرشور داشت و در راه تحقق عدالت مبارزه می‌کرد. مهدی اخوان‌ثالث از دوستانش، وی را «سربدار امروز خراسان» نامیده و شعری را در نخستین مجموعه انتشاریافته خود، با نام «ارغنون» به او تقدیم کرده است و مهرداد اوستا در وصفش سروده: «در گلشن کلام «حکیمی» بین /  آیات رشک حکمت یونان را.» او با شاعرانی چون غلامرضا قدسی، عماد خراسانی، امیری فیروزکوهی و شهریار همنشینی داشت و در ۱۳۴۹ خورشیدی و در بحبوحه عصر اختناق، با همکاری علامه سیدجعفر شهیدی، یادنامه علامه امینی، صاحب «الغدیر» را منتشر کرد.

از مهم‌ترین شاخصه‌های این فقیه شناخته‌شده، توجه و حساسیت بسیار او بر موضوع عدالت بود. به همین دلیل نیز در میان نسل جوان‌تر او به‌عنوان فقیهی عدالت‌خواه شناخته می‌شد.

  وصی دکتر شریعتی

علی شریعتی در نامه‌ای در آذر ۱۳۵۵ خورشیدی، حکیمی را به‌عنوان «وصی شرعی» خود قرار می‌دهد و ۶ ماه قبل از مرگش شخصا نامه‌ای را به دست او می‌رساند. در این نامه آمده است: «برادرم، مرد آگاهی و ایمان، اخلاص و تقوی، آزادی و ادب، دانش و دین، محمدرضا حکیمی. در این فصل بد که هر خبری می‌رسد شوم است و هرچه روی می‌دهد فاجعه و «هر دم از نو غمی آید به مبارک‌بادم»، نام شما بر این دو «یادنامه» برای من یادآور آن آرزوی دیرینه و شیرین بود که همچون صدها هزار آرزوی دیگری که طوقی کرده بودم و بر گردن فردا بسته بودم در این ترک‌تاز زمانه گسست و به یغما رفت و آن آرزو در یک کلمه، بازگشت شما به میدان بود، میدانی که این‌چنین خالی مانده است... اما رنج دیگرم این است که بسیاری از کارهای اصلی‌ام به همان علتِ همیشه، زندانی زمانه شده و به نابودی تهدید می‌شود، آنچه هم از من نشر یافته، به‌دلیل نبودن امکانات و کم بودن فرصت، خام و عجولانه و پرغلط و بد چاپ شده است... آنها همه باید تجدید نظر شود، از نظر علمی غنی شود و خورش بخورد، غلط‌گیری معنوی و لفظی و چاپی شود. اینک، من، همه اینها را که ثمره عمر من و عشق من است و تمام هستی‌ام و همه اندوخته‌ام و میراثم را با این وصیت شرعی، یکجا به دست شما می‌سپارم و با آنها هر کاری که می‌خواهی بکن. فقط بپذیر تا سرنوشت سختی را که در پیش دارم، بتوانم با فراغت دل بپذیرم و مطمئن باشم که خصومت‌ها و خباثت‌ها در محو یا مسخ ایمان و آثار من کاری از پیش نخواهند برد و ودیعه‌ام را به دست کسی می‌سپارم که از خودم شایسته‌تر است.»

 درباره مرگ

حکیمی روزگاری نوشته بود: «روزی‌زاده می‌شویم و روزی می‌میریم. این، وجه مشترک همه انسان‌ها و بلکه همه کائنات است؛ اما زندگی راستین در سرنوشت جسم خاکی خلاصه نمی‌شود و سرشتی دیگر دارد. در مطالعه احوال بزرگان، باید به این نکته، توجه داشت. هر انسانی را آغازی است و انجامی. کودکی و جوانی، میان‌سالی و پیری در زندگی همه بنی‌آدم تکرار می‌شود. اینها حیات ظاهری است و صورت زیستن. در ورای این سِیر طبیعی، سلوک روحی هر شخص است که او را به کام مرگ ابدی می‌کشاند یا زندگی جاودانه می‌بخشد. هرچند حیات ظاهری و سلوک روحانی، ارتباطی متقابل دارند، لیکن اولی با مرگ جسم، متوقف می‌شود و دیگری، فناناپذیر است. سطح زندگی، چندان ارجمند نیست، اگر عمق آن، ارجمند نباشد.» خانواده محمدرضا حکیمی در پی درگذشت او در بیانیه‌ای اعلام کردند: « انالله و انا الیه راجعون، یا ایتها النفس المطمئنه! ارجعی الی ربک راضیه مرضیه، فادخلی فی عبادی و ادخلی جنتی. مرزبان توحید و فیلسوف عدالت، حامی محرومان و مستضعفان، استاد علامه محمدرضا حکیمی، به ملکوت اعلی پیوست. فرزانه‌ای که علوی زیست و پس از عمری پربرکت و تالیف بیش از یکصد کتاب و مقاله در مرزبانی از ارزش‌های توحیدی و انسانی به لقاءالله شتافت. این ضایعه جان‌گداز را به حضور نورانی حضرت ولی عصر(عج) و دلسوختگان عدالت و انسانیت در سراسر گیتی تسلیت می‌گوییم. روح بلندش با سید آزادگان جهان، حضرت اباعبدالله الحسین علیه السلام محشور باد.» پیکر این متفکر بزرگ دینی و فقیه شیعی امروز پس از انتقال به مشهد مقدس و تشییع در صحن رضوی، در جوار حرم مطهر امام رضا(ع) به خاک سپرده خواهد شد.