رسانه ملی به صدر اخبار برگشت
ذره‌بین منتقدان روی بودجه صداوسیما
نخستین بودجه دولت سیدابراهیم رئیسی که به تازگی تحوبل مجلس شده، همچنان که انتظار می‌رفت حاشیه‌هایی داشته اما شگفتی اصلی در این‌باره افزایش بسیار قابل توجه بودجه سازمان صدا وسیماست که بسیار مورد توجه کارشناسان و کاربران شبکه‌های اجتماعی قرار گرفته است. سال ۱۴۰۱ سازمان صدا وسیما ۵ هزار و ۲۸۹ میلیارد تومان پول خواهد گرفت. رقمی که ۵۶درصد از بودجه سال گذشته این سازمان بیشتر است. میزان رشد بودجه امسال صداوسیما در میان ۱۶ وزارتخانه از صدرنشین‌هاست. یعنی بودجه این سازمان بیش از ۱۲ وزارتخانه رشد داشته است. برای مثال بودجه وزارت بهداشت در مقایسه با سال گذشته ۵۰درصد افزایش یافته است. آیا در سال ۱۴۰۱ قرار است اتفاق ویژه‌ای در سازمان صداوسیما رخ بدهد؟ افزایش ۵۶درصدی بودجه صداوسیما واکنش‌های زیادی را در همه‌جا برانگیخته است. برخی معتقدند که مدیریت جدید این سازمان بنای تحول و ری‌برندینگ دارد و برخی دیگر معتقدند که افزایش هزینه‌های عمومی تولید برنامه باعث افزایش قابل توجه بودجه شده است. تا پیش از این معمولا سازمان، همراه با بودجه دریافتی از دولت، درآمد تبلیغاتی هم داشت. درواقع به بیان دیگر، بودجه دولتی معمولا نصف مخارج سازمان صداوسیما بود. اگر این فرض را بپذیریم، صدا وسیما در سال ۱۴۰۱ بیش از ۱۰هزار میلیارد تومان درآمد خواهد داشت. این رقم حوزه‌های تولید و پخش خبر، مستندات خبری و گزارش، تولید و پخش سیما، تولید و پخش صدا و البته حمایت از تولید محتوا در فضای مجازی را شامل می‌شود. بیشترین رقم اختصاص یافته از این بودجه ـ ۳ هزار و ۸۷۲ میلیارد تومان ـ قرار است در بخش تولیدات تلویزیونی صرف شود.
در لایحه پیشنهادی بودجه سال ۱۴۰۰ سهم سازمان صداوسیما برای تولید برنامه‌های صوتی و تصویری را معادل ۲هزار و ۶۱۹ میلیارد تومان در نظر گرفته بود که این میزان، در نهایت به رقمی برابر با ۳ هزار و ۳۸۴میلیارد تومان رسید.
درآمد تلویزیون از تبلیغات
احتمالا هیچ رسانه‌ای از رقم دقیق درآمد تلویزیون در آگهی‌ها اطلاعی ندارد. هرچه گزارش در این باره منتشر شده بر اساس تخمین و محاسبه‌های روی کاغذ است. برای مثال بررسی آمار و ارقام جدول تعرفه خام (بدون تخفیف) در سال گذشته (۱۳۹۹) هر ثانیه پخش آگهی بازرگانی در باکس قبل هر برنامه در شبکه یک سیما از ۴۵۰ هزار تومان (برنامه صبحگاهی) شروع شده و تا حدود ۹۶میلیون تومان در زمان پیش از اخبار ۲۱ سیما متفاوت است. در شبکه دو این شاخص از ۳۱۰ هزار تومان شروع شده و تا ۴۰ میلیون تومان و حتی در قبل اخبار ۲۲ و ۳۰ تا ۱۲۰ میلیون تومان نیز قیمت خورده است. در شبکه سه این رقم از ۵۱۳ هزار تومان تا ۱۲۰ میلیون تومان هم متغیر است. رقم آگهی در شبکه تهران از ۱۴۷ هزار تومان تا ۱۶ میلیون تومان نیز در نوسان است. در شبکه‌های نمایش و تماشا این رقم به ازای هر ثانیه از ۵۱هزار تومان تا ۲۰میلیون تومان و در شبکه نسیم نیز از ۸/ ۱میلیون تا ۱۲۰میلیون تومان قیمت خورده است. برآوردهای تخمینی نشان می‌دهد سازمان صداوسیما در سال ۹۸ تنها از یک مشتری تبلیغات خود (تولیدکننده دوغ و دلستر) بیش از ۱۸۷۰میلیارد تومان و سال گذشته نیز از یک مشتری خود بیش از ۵۸۰میلیارد تومان درآمد داشته است. البته تعرفه‌های تبلیغاتی تلویزیون، بندها و تبصره‌های بسیار زیادی دارد و معمولا رقم نهایی کمتر از آنچه روی کاغذ نوشته شده، محاسبه می‌شود. با این حال حتی اگر ۵۰ درصد تخمین‌های روی کاغذ را هم کم کنیم، صداوسیما بازهم درآمدی بسیار گسترده از محل آگهی‌های تلویزیونی خواهد داشت.
انتقادها از افزایش بودجه
شمار قابل توجهی از روزنامه‌نگاران و نمایندگان اسبق مجلس و... در شبکه‌های اجتماعی از افزایش قابل توجه بودجه صداوسیما در این شرایط کشور انتقاد کرده‌اند. منتقدان نوشته‌اند که در شرایط دشوار اقتصادی کشور که این روزها وجود دارد، افزایش ۵۶درصدی بودجه سازمان صدا وسیما دور از انتظار است. منتقدان همچنین اظهار کرده‌اند که کاهش جذابیت برنامه‌های تلویزیونی، افزایش استقبال عمومی از وی‌اودی‌ها و نیاز بخش‌های بزرگی از مناظق محروم به حمایت دولتی، باعث شده است تا افزایش بودجه صداوسیما موجه به نظر نیاید. حشمت فلاحت‌پیشه، نماینده و رئیس سابق کمیسیون امنیت ملی مجلس، در نوشتاری در شبکه‌های اجتماعی پرسیده است که «دولت مالیات‌ها را در کجا هزینه خواهد کرد؟» این پرسش او در لفافه، هزینه کردن درآمدهای مالیاتی دولت در صداوسیما را نقد کرده است. افزون بر او بسیاری دیگری از کاربران، خواستار توضیح دولت در این‌باره شده‌اند. تا ظهر دیروز هیچ یک از مقامات رسمی دولتی دراین باره اظهارنظری نکرده‌اند.
مدیریت جدید سازمان
بسیاری معتقدند برنامه‌های پیمان جبلی، رئیس جدید سازمان صداوسیما برای ایجاد تحول در این سازمان، از علل اصلی افزایش مخارج و افزایش بودجه دولتی است. در چند هفته اخیر تحول‌هایی در سازمان صداوسیما رخ داده است و چنان به نظر میآید که این سازمان عریض و طویل در حال گذار به دوره‌ای جدید است.
تحولات ساختاری، محتوایی و اجرایی در سازمان صدا وسیما تا حدود قابل توجهی در این مدت قابل توجه بوده است. ارتقای سطح کیفی سریال‌سازی، تحول در برنامه‌های خبری و برنامه‌های ترکیبی و... احتمالا از مهم‌ترین تحولاتی است که در سال ۱۴۰۱ باید منتظرش باشیم.
