وقتی فیلم‏‏‌های بد، تماشاگر را می‏‏‌خندانند

رقابت بر سر بدترین‏‏‌ها در چهلمین فجر

شایان ربیعی جشنواره فیلم فجر امسال، ‌‌‌شگفت‌‌‌انگیز است. اکران فیلم‌‌‌هایی که معلوم نیست با چه توجیهی از سوی هیات انتخاب به جشنواره راه یافته‌‌‌اند، ‌‌‌ انتقادهای زیادی برانگیخته است. تا روز چهارم جشنواره دست‌‌‌کم سه فیلم «بیرو»، «لایه‌‌‌های دروغ» و «ماهان» با انتقادهای شدید منتقدان و خبرنگاران روبه‌رو شده‌‌‌اند. به نظر می‌رسد جشنواره امسال، بیشتر رقابتی میان فیلم‌‌‌های ضعیف بر سر عنوان بدترین فیلم سال است. فیلم‌‌‌ها گاهی آنقدر ضعف‌‌‌های اساسی بی‌‌‌شمار دارند که هر نوع سخن گفتنی درباره‌‌‌شان، در واقع امتیاز دادن به فیلم است. این وضعیت، پاسخگویی هیات انتخاب جشنواره را می‌‌‌طلبد که بر چه اساسی استانداردهای ورود به جشنواره فیلم فجر را تا این حد تنزل داده‌‌‌اند؟ تاکید بر روی جوانگرایی در جشنواره با نمایش چنین فیلم‌‌‌های تاسف‌‌‌آوری، در واقع دهن‌‌‌کجی به آینده سینمای ایران است.

جشنواره چهلم فیلم فجر تقریبا به نیمه‌‌‌های خود رسیده و تا امروز حتی یک فیلم که شایسته دریافت جایزه از این رویداد باشد، ‌‌‌ در خانه جشنواره (برج میلاد)‌‌‌ اکران نشده است. اگرچه هنوز نیمی از آثار مانده تا روی پرده بروند، ‌‌‌ اما اگر در ادامه هم اتفاق خارق‌العاده‌‌‌ای رخ ندهد، بعید نیست که چهلمین دوره جشنواره، یعنی زمانی که این رویداد باید به پختگی و بلوغ حرفه‌‌‌ای رسیده باشد، ضعیف‌‌‌ترین دوره جشنواره در همه ادوار تاریخ خود لقب بگیرد. اگر کیفیت فیلم‌‌‌ها را که مهم‌ترین فاکتور تعیین سطح جشنواره‌‌‌هاست، ‌‌‌ علی‌الحساب کنار بگذاریم، ‌‌‌ تنوع ژانری و بیرون ‌‌‌آمدن دوربین فیلم‌‌‌ها از چاردیواری آپارتمان‌‌‌ها امیدبخش است. اگرچه بعید نیست که نگرانی‌های کرونایی در بیرون آمدن فیلم‌‌‌ها از آپارتمان‌‌‌ها و فضاهای سربسته نقش داشته باشد، اما به هر تقدیر، ‌‌‌ فیلم‌‌‌ها در فضای تازه‌‌‌ای روایت می‌‌‌شوند و بازیگران، نقش‌‌‌های دشوارتری را محک زده‌‌‌اند. بیشتر فیلم‌‌‌های جشنواره از جمله فیلم «برف آخر» در شرایط دشوار آب و هوایی و فضاهای بیرونی تصویربرداری شده‌‌‌اند و این موضوع رنگ و روی اکران را برای مخاطبان سینما متحول خواهد کرد. فیلم‌های «مرد بازنده»، «علفزار» و «برف آخر» فعلا در میان فیلم‌‌‌های اکران شده خانه جشنواره بیش از دیگران موردتوجه قرار گرفته‌‌‌اند. احتمالا این سه فیلم در بخش‌‌‌های بهترین بازیگری، ‌‌‌بهترین فیلمنامه و بهترین کارگردانی نامزدهای جدی خواهند داشت.