چه کسی مدل جنرال الکتریک را نابود کرد؟
شرکت خوشه‌ای۱ جنرال الکتریک طیف وسیعی از کسبوکارهای صنعتی را زیر یک سقف جمع کرد. برخلاف یک شرکت هلدینگ خالص یا یک صندوق سرمایه‌گذاری تامینی مدرن (hedge fund)، مدل جنرال الکتریک در نظر داشت تا با اشتراک توانمندی‌ها بین کسبوکارهای مجزایش که همگی - با یک استثنای مهم- در تولید ریشه داشتند، ارزش خلق کند.
مدل جنرال الکتریک به دوره رینالد جونز به‌عنوان مدیرعامل آن در دهه ۱۹۷۰ بر‌می‌گردد. او یک فرآیند برنامه‌ریزی استراتژیک را معرفی کرد که از مرکز هدایت می‌شد. جک ولش در دهه ۱۹۸۰ و ۱۹۹۰ با استراتژی‌های جدید در بازسازی پرتفولیو و گسترش عجولانه در بخش مالی این مدل را ایجاد کرده بود. جف‌ایملت تلاش کرد در مواجهه با تهدیدات جدید در دهه اول ۲۰۰۰ میلادی، این مدل را حفظ کند و اکنون جان فلنری می‌خواهد همه چیز به جز یک هسته از کسبوکارهای مرتبط را کنار بگذارد. استراتژی‌های شرکتی مدت‌ها در مورد چگونگی ایجاد ارزش در مدل جنرال الکتریک بحث کرده‌اند. توضیحات مدیران با اندکی ساده‌سازی این چنین بوده است: اول اینکه جنرال الکتریک از موقعیت‌های بزرگ و غالب در کسبوکارهای صنعتی سود برد. دوم اینکه جنرال الکتریک یک مزیت تکنولوژیک در صنایع پیچیده داشت و تکنولوژی‌های آن می‌توانست در سراسر کسب‌و‌کارهایش به اشتراک گذاشته شود. سوم اینکه پرتفولیوی بزرگ جنرال الکتریک، دسترسی خاصی به منابع مالی به آن می‌داد و باعث می‌شد نسبت به حالتی که کسب‌و‌کارها مستقل بودند، سرمایه از داخل بهتر تخصیص داده شود. چهارم اینکه، برخی استدلال کردند که مزیت جنرال الکتریک در سیستم مدیریت حرفهای آن نهفته است که با سرمایه‌گذاری‌های آن در آموزش اجرایی و توسعه مدیریت خلاصه می‌شد. ممکن است شما بنابر تئوری خود در مورد آنچه مدل را موثر می‌سازد، به چندین عامل نابودکننده شک کنید. اما مظنونان اصلی از نظر من موارد زیر هستند:
چین و دیگر کشورهایی که از استراتژی چین پیروی می‌کنند
در این استراتژی، چین از بنگاه‌های دولتی، سیاست صنعتی و قدرت بازار خانگی‌اش برای افزایش چشمگیر تولید صنعتی کشور استفاده می‌کند. گرچه امروز این کشور مهم‌ترین مثال از این نوع استراتژی است، اما این ایده جدید نیست. ژاپن و کره‌جنوبی در دهه ۱۹۸۰ این ایده را توسعه داده و در بازارهای نوظهور در برزیل و هند به‌طور گسترده‌ای استفاده شد. این استراتژی‌ها مزیت رقابتی جنرال الکتریک را در هر چیزی از لوازم الکترونیک مصرفی و لوازم خانگی تا قطارها و موتورهای هواپیما دچار فرسایش کرد. نفوذ تکنولوژی تولید از طریق تجارت جهانی، سرمایه‌گذاری و آموزش نیز به این شرکت آسیب وارد کرده است. جنرال الکتریک توانسته است برخی از این کسب‌و‌کارها را با سرمایه‌گذاری‌های مشترک در بازارهای نوظهور حفظ کند؛ اما این شرکت خوشه‌ای صنعتی در هسته آن دچار آسیب جدی شده است.
سرمایه‌گذاری خصوصی و بازارهای سرمایه جدید
شرکت‌های خوشه‌ای در بازارهای سرمایه‌ای پیشرفت می‌کنند که غیرشفاف هستند و سرمایه به آسانی از سرمایه‌گذاری‌های بدتر به سرمایه‌گذاری‌های بهتر جریان نمی‌یابد. این دلیلی است که چرا شرکت‌های خوشه‌ای هنوز در اقتصادهای نوظهور محبوب هستند اما در کشورهایی با بازارهای سرمایه کارآتر تنزل یافته‌اند. رشد سرمایه‌گذاری خصوصی، سرمایه‌گذاران فعال و تقاضاها برای شفاف‌سازی بیشتر جنرال الکتریک را به چالش کشاند؛ چالشی که باید ثابت می‌کرد ارزش کل این شرکت بیش از بخش‌های آن به طور مجزا است. این شرکت اغلب برای حل این چالش شکست خورده است؛ حتی در ترکیب جدید آن، به نظر می‌رسد سرمایه‌گذاران متقاعد نشده‌اند که این قسمت‌ها به یکدیگر ارزش اضافه می‌کنند. تقاضای جدید برای شفافیت به علت اتکای سابق جنرال الکتریک بر حسابداری غیرشفاف، به‌طور خاص برای آن زیان‌آور بوده است. به علاوه، وفور سرمایه در دهه گذشته به این معناست که مقیاس جنرال الکتریک دیگر مزیتی در افزایش سرمایه به حساب نمی‌آید.
رکود بزرگ
شکی نیست که فروپاشی بازار مالی منجر به از بین رفتن کسب‌و‌کار شرکت ۲ GE Capital شد، آن هم درست زمانی که پرتفولیوی جنرال الکتریک دارای نفوذ زیادی شده بود. جای شگفتی نیست که این شرکت اولین کسب‌و‌کار بزرگی بود که در نتیجه انحلال مدل جنرال الکتریک دچار مشکل شد.
رکود بزرگ و انقلاب نفتی شیل نیز کسبوکارهای نفت و گاز را که جف ایملت در آن سرمایه‌گذاری کرده بود تضعیف کرد و همچنین آزردگی ناظرانی که جنرال الکتریک را به سوی اقتصاد سبز تشویق می‌کردند کاهش داد. اما رکود بزرگ تنها ضربه نهایی به مدلی بود که با نیروهای بزرگ و پایدارتر فلج شده بود. مدل جنرال الکتریک به دلیل رقابت جهانی، انقلاب تکنولوژی، قدرت سرمایه‌گذار و گسترش مدیریت حرفهای نابود شد.
از آنجاکه جنرال الکتریک از چنین مدلی پیروی می‌کرد، هنوز هم می‌توان شرکت‌های خوشه‌ای کوچک جنرال الکتریک را در جاهای مختلف یافت. برخی از نمونه‌های بزرگ مانند تایکو، در همان اوایل منحل شدند. اما سایرین از جمله نمونه‌هایی در بازارهای نوظهور باقی مانند. این شرکت‌های خوشه‌ای باید به خوبی از مرگ مدل جنرال الکتریک عبرت بگیرند.
پی‌نوشت:
۱. شرکت خوشه‌ای (Conglomerate company) به ترکیبی از دو یا چند شرکت درگیر در کسب‌و‌کار کاملا متفاوت می‌گویند که تحت یک ساختار سازمانی، معمولا مربوط به شرکت مادر و چند شعبه دیگر، فعالیت می‌کنند.
۲. جی‌ای کپیتال، (GE Capital) شرکت خدمات مالی آمریکایی است که به‌عنوان بازوی ارائه خدمات مالی کمپانی جنرال الکتریک فعالیت می‌کند.
ارسال نظر